Deel B

• Dienstverlening en Producten
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Voeding en bewegen

Wat is volgens jou een gezonde leefstijl? 

(schrijf op in je schrift)

Leerdoelen

• je weet wat een gezonde leefstijl is
•  je weet wat er op verpakkingen staat
• je weet alles over eiwitten - vetten - koolhydraten
• je weet waarom vitamines en mineralen belangrijk zijn
• je weet wat een coachingstraject is

energie

• Bijna alles wat je eet en drinkt levert energie. Alleen water levert geen energie.
•  De hoeveelheid energie die een voedingsmiddel levert wordt uitgedrukt in kilocalorieën (kcal)
• Soms wordt ook het woord kilojoules (kJ) gebruikt. 
• Je kunt gemakkelijk omrekenen van kilocalorieën naar kilojoules.
• 1 kcal = 4,2 kJ.
• Als je beweegt verbruik je energie. Dit heet energieverbruik. De hoeveelheid energie die je binnenkrijgt noem je de energie-inname.

eiwitten

• Veel voedingsmiddelen bevatten eiwitten. 
• Eiwitten zijn een belangrijke bouwstof voor je lichaam en worden gebruikt voor de opbouw van je cellen. 
• Eiwitten kunnen plantaardig of dierlijk van oorsprong zijn. 
• Plantaardige eiwitten zitten bijvoorbeeld in peulvruchten, granen en noten. 
• Dierlijke eiwitten zitten in vlees, vis, melk en eieren.

Functie van eiwitten

• Alle cellen in je lichaam bevatten eiwitten. 
• Als je niet meer groeit, heeft je lichaam toch eiwitten nodig. Er worden namelijk altijd oude cellen afgebroken en nieuwe cellen gemaakt. 
• Andere stoffen in je lichaam worden ook uit eiwit opgebouwd. Bijvoorbeeld hormonen en enzymen.
• Eiwitten kunnen ook als brandstof gebruikt worden. Dit gebeurt als je te weinig brandstof binnenkrijgt. Eiwitten uit je spieren worden dan omgezet in glucose. Je lichaam verbrandt de glucose zodat er energie vrijkomt. Als je te veel eiwitten eet worden deze als brandstof gebruikt.

vetten

• In onze voeding zit vaak te veel vet.
• Vetten hebben in ons lichaam verschillende functies.
  
• Vet levert energie (brandstof).
  
• Vet zorgt voor de opbouw van lichaamsvet (energievoorraad en beschermt tegen de kou).
  
• Vetten zijn de bouwstenen van cellen.
  
• Vet levert vitamine A en D (boter en margarine), vitamine E (olie)
• Vet levert essentiële vetzuren (vetten die ons lichaam niet zelf kan maken).

Opbouw van vetten

• Vetten zijn opgebouwd uit een mengsel van vetzuren. 
• Er bestaan verschillende vetzuren: verzadigde en onverzadigde vetzuren. 
• De verzadigde vetzuren verhogen het LDL-cholesterol gehalte van het bloed. Dit LDL-cholesterol kan vastplakken aan de binnenkant van de bloedvaten. Hierdoor slibben de bloedvaten dicht. Deze vetten mag je niet te veel eten.
  
• De onverzadigde vetzuren verlagen het LDL-cholesterol in het bloed. Dit zijn dus goede vetten. Van deze onverzadigde vetzuren bestaan verschillende soorten. 
• Een handig ezelsbruggetje is: ‘Verzadigd vet is Verkeerd, Onverzadigd vet is Oké’.

Onverzadigd vet ipv verzadigd vet

• Om hart- en vaatziekten te voorkomen is het belangrijk de verzadigde vetten te vervangen door onverzadigde vetten. 
• Voedingsmiddelen met veel verzadigde vetzuren: roomboter en harde margarine, vlees, koek, gebak en snacks. 
• Deze voedingsmiddelen kunnen vervangen worden door halvarine, vloeibare margarine of olie. Je kunt ook meer vis in plaats van vlees eten. En een handje noten is beter dan een snack.
  
• Op de verpakking van producten staat hoeveel verzadigd en onverzadigd vet ergens in zit.

koolhydraten

• Koolhydraten is een verzamelnaam van verschillende voedingsstoffen, zoals zetmeel en suikers. 
• Koolhydraten/suikers worden gemaakt in de groene delen van een plant. Fotosynthese zorgt hiervoor.
• Deze suikers (zoals glucose) worden als zetmeel opgeslagen in bepaalde delen van de plant. Bijvoorbeeld in de wortels en zaden.

functie van koolhydraten

• Koolhydraten leveren ons lichaam energie. 
• De energie uit suikers wordt snel in ons bloed opgenomen. Dit zijn de snelle suikers, deze leveren je direct energie. (snoep, koek, jam, chocolade en frisdrank.)
• De energie uit zetmeel komt langzaam vrij. Met deze energie doe je dus langer. (brood, aardappelen, rijst, peulvruchten en graanproducten)

voedingsvezels

• in volkoren graanproducten, peulvruchten, groenten, fruit en noten 
• belangrijk voor de spijsvertering. 
• Door het eten van voedingsvezel heb je minder kans op verstopping. 
• Ook wordt je gebit schoon door het eten van voedingsvezel.
• Volkorenproducten geven sneller het gevoel dat je genoeg gegeten hebt.

vitamines en mineralen

• Vitamines en mineralen heb je in kleine hoeveelheden nodig.
• Ze zorgen ervoor dat je lichaam goed werkt. 
• Vitamines en mineralen voorkomen ziekten. 
• Wanneer je gezond en gevarieerd eet krijg je alle vitamines en mineralen binnen die je nodig hebt.

vitamines 

vitamines 

mineralen

mineralen

BMI

Het Voedingscentrum is een landelijke voorlichtingsbureau dat advies en tips geeft over gezonde voeding. 

BMI

Zo kun je bijvoorbeeld ook testen of je gewicht goed is. Je kunt met die test je BMI berekenen. Dat is de Body Mass Index. 

Het is een getal voor je gewicht in verhouding tot je lichaamslengte. De BMI geeft een schatting van het gezondheidsrisico van je lichaamsgewicht.

BMI

gewicht in kilo's : ( lengte x lengte) = BMI

BMI

Annet is 1,79 meter lang en weegt 80 kilo. Bereken haar BMI

Asia is 1,65 meter lang en weegt 55 kilo. Bereken haar BMI

Youp is 1,85 meter lang en weegt 60 kilo. Bereken zijn BMI

Schijf van vijf

• In 1953 is de Schijf van Vijf bedacht. Dit is een handig hulpmiddel als je op gezonde voeding wilt letten.
• Het advies van de Gezondheidsraad is om meer plantaardige en minder dierlijke producten te eten.
•  De Schijf van Vijf laat zien uit welke goede producten je kunt kiezen.

Schijf van vijf

Welk gerecht heeft de minste Kcal??

1. Broodje hamburger
2. Frikandelbroodje
3. Broodje Gezond
4. Zak naturel Chips

A: Broodje Hamburger 228 Kcal 

B: Frikandel broodje 434 Kcal

C: Broodje gezond 336 kcal

D: Zak chips 440 kcal

                                Aantal kcal per gerecht.

Deel 2

Taak 1	2+3
Taak 2	2+3+4+5+6+7		Lees TB voedingsstoffen
Taak 3	2 + 3	klassikaal film eiwitten opdr. 2	Lees TB eiwitten
Taak 4	2 + 3	klassikaal fim hartinfarct + opdr. 4	Lees TB vetten
Taak 5	2 + 3 + 4 + 5		Lees TB koolhydraten
Taak 6	2 + 3		Lees TB Vitamines en Mineralen
Taak 7	2 + 3 + 5		Lees TB Gezonde voeding
Taak 8	2 a t/m d + 3		Lees TB een coachingsgesprek