Lessonup Gijsbrecht

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Gijsbrecht van Amstel 

Amsterdamse schouwburg

1637 - Tweede Kerstdag

1638 - 3 januari opening van de schouwburg met 

Gijsbrecht van Amstel,

door 

Joost van den Vondel.

Literatuurgeschiedenis

Doel: ik weet wie Joost van den Vondel was.

Doel: ik ken de herkomst, inhoud, bijzonderheden en het genre van Gijsbrecht van Aemstel. 

Ernstig en komisch toneel

Rederijkers

Rederijkerskamers: “Eglantier”. Toneelwedstrijden.

De Nederduytsche Academie (Bredero)

Schoonheid van taal, toewerken naar Standaardnederlands.
Klassieke tragedie: 5 akten, droevig einde, rei van engelen.  

Schouwburg: niet meer op straat. Kenmerk van de ‘elitecultuur’.

1637: Amsterdam, Vondel: Gijsbrecht van Aemstel 

Joost van den Vondel 

(1587-1679)

-grootste dichter uit de renaissance 

-autodidact,  Latijn en Grieks

-klassieke tragedies: Lucifer en Gijsbrecht van Aemstel.

Klassieke tragedie

• Vijf bedrijven: de uiteenzetting, intrige, catastrofe, climax en peripetie
• "hubris" & "catharsis"
  
• wetten & regels
• Uiteenzetting -> bedrijf 1
  
• Intrige-> bedrijf 2
  
• Climax-> bedrijf 3
  
• Catastrofe-> bedrijf 4
  
• Peripetie-> bedrijf 5

Wat voor verhaal is Gijsbrecht van Aemstel?

1. Komedie
2. Tragedie
3. Blijspel
4. Huilspel

Gijsbrecht van Aemstel was geschreven door:

1. Bredero
2. PC Hooft
3. C. Huygens
4. J. van de Vondel

Gijsbrecht 

• Dag en nacht voor kerst
• Verwoesting Amsterdam
• Graaf Floris V wraak op zijn moord
• Schip stadswal met hout
• Klassieke tragedie
• Imitatio - Aeneis, ondergang Troje
• aemulatio - christelijke elementen

Gijsbrecht van Amstel

1. Vijf bedrijven 
2. Tragische held - hooggeplaatst
3. Rei na elk bedrijf
4. Verheven taalgebruik

Hoe herken je in de begrippen: translatio, imitatio, aemulatio?

Hiervoor moet je eigenlijk wat klassiekers herkennen, zoals het verhaal van het paard van Troje in de Gijsbrecht van Amstel! 

Translatio betekent namelijk vertalen. 

Imitatio is creatief bewerken. 

Aemulatio is overtreffen.

Overeenkomsten:

Gijsbrecht (Vondel):

- Beleg van Amsterdam

- Schip 'het zeepaard' gevuld met soldaten

- Een engel raadt Gijsbrecht aan te vluchten en een nieuwe stad te stichten

- Amsterdam zal herrijzen

Vergilius (Aeneis):

- Beleg van Troje

- Paard van Troje gevuld met soldaten

- Aeneas vlucht en sticht de stad Rome

Wie vinden jullie de held?

1. Gijsbrecht
2. Badeloch

Translatio

Imitatio

Aemulatio

Werk uit Klassieke Oudheid vertalen

Werk uit de Klassieke Oudheid nabootsen

Werk uit de Klassieke Oudheid overtreffen

Warenar

Gijsbrecht van Aemstel

Joost van den Vondel 

• Tot Vondels bekendste werken horen zijn toneelstukken Gijsbrecht van Aemstel en Lucifer.
• Vondel stierf in armoede: als zijn laatste werk dichtte hij spottend zijn grafschrift:
   
• Hier leit Vondel zonder rouw, 
• 
  Hy is gestorven van de kouw