Zinsleer 1: Zinnen splitsen in zinsdelen

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Zinnen splitsen in zinsdelen

zinsleer

NE MC3/NE E

Ik splits een zin in zinsdelen. (2.10)

Als je een zin gaat ontleden, moet je de zin in zinsdelen verdelen. 

Maar wat betekent dat eigenlijk? En hoe verdeel je een zin in zinsdelen?

Dat leer je in deze LessonUp.

1

Wat zijn zinsdelen?

= delen van een zin

= woorden of woordgroepjes die bij elkaar horen. 

Zinsdelen

Een zinsdeel kan uit 1 woord bestaan, 

maar ook uit meerdere woorden.

2

Hoe verdelen?

voorbeeld

Joya gaf het witte paard een heerlijk appeltje.

Deze zin kan je verdelen in zinsdelen. Dat doe je door strepen te zetten tussen de woorden die niet samen hoeven te blijven. 

voorbeeld

Joya/ gaf/ het witte paard/ een heerlijk appeltje.

Deze zin is in stukken is verdeeld. Die stukken zijn de zinsdelen. Tussen de zinsdelen staan schuine strepen: de zinsdeelstrepen. Daarmee geef je aan waar een zinsdeel begint en eindigt. 

voorbeeld

Joya/ gaf/ het witte paard/ een heerlijk appeltje.

'het witte paard' is een zinsdeel bestaande uit meerdere woorden. Deze woorden horen samen en kunnen niet gesplitst worden in deze zin.

Hetzelfde geldt voor 'een heerlijk appeltje'.

Ieder zinsdeel heeft dus een eigen taak:

* Zo is ‘Joya’ degene die iets doet in deze zin.

 ‘Gaf’ vertelt wát Joya doet. Of deed, in dit geval.

* ‘Het witte paard’ is degene die een heerlijk appeltje in ontvangst neemt.

* En ‘een heerlijk appeltje’ vertelt wat Joya aan het witte paard geeft. 

Er is een handige manier om een zin in zinsdelen te verdelen. Onthoud het volgende: 

* Alles wat voor de persoonsvorm staat of kan staan is één zinsdeel.

* Een zinsdeel is meestal te vervangen door één woord.

voorbeeld

Plaats telkens een ander deel voor de persoonsvorm (hebben):

=> Op maandag| hebben| Sanne en Maartje dat cadeau aan Greetje gegeven.

=> Dat cadeau| hebben| Sanne en Maartje op maandag aan Greetje gegeven.

=> Aan Greetje| hebben| Sanne en Maartje op maandag dat cadeau gegeven.

De zinsdelen zijn dus: 

Sanne en Maartje hebben dat cadeau op maandag aan Greetje gegeven.

Sanne en Maartje| hebben| dat cadeau| op maandag| aan Greetje| gegeven.

3

Oefenen maar!

Papa kocht vorige week een nieuw bed voor mij.


Hoeveel zinsdelen tel je?

1. 3
2. 5
3. 4
4. 6

De kleur van je ogen kan je niet veranderen.


Hoeveel zinsdelen tel je?

1. 4
2. 6
3. 5
4. 7

Ik beantwoordde zorgvuldig de vragen van de politie.


Hoeveel zinsdelen tel je?

1. 4
2. 5
3. 6
4. 7

Ik ben een niet-mens van een andere planeet.


Hoeveel zinsdelen tel je?

1. 2
2. 4
3. 3
4. 5

In de tuin kwetteren de vogels vrolijk.

Hoeveel zinsdelen tel je?

1. 2
2. 4
3. 3
4. 5

Maandag starten de leerlingen altijd met plannen.


Hoeveel zinsdelen tel je?

1. 4
2. 6
3. 5
4. 7

Mijn moeke maakt de lekkerste spaghetti.

Splits de zin in zinsdelen. 

Gebruik eerst A, daarna B, ...

/

/

In de loop van de Kerstnacht bedekt een 

uitgebreid neerslaggebied het hele land.

Splits de zin in zinsdelen.

Gebruik eerst A, daarna B, ...

/

/

/

De lekkage wordt over twee dagen 

verholpen.

Splits de zin in zinsdelen.

Gebruik eerst A, daarna B, ...

/

/

/

Op Sint-Maarten wilde Laura een nieuwe 

boot kopen.

Splits de zin in zinsdelen.

Gebruik eerst A, daarna B, ...

/

/

/

/

/

Ik heb een auto met een panoramadak en 

een navigatiesysteem.

Splits de zin in zinsdelen.

Gebruik eerst A, daarna B, ...

/

/

/

/

/

Typ de zin over en plaats tussen de zinsdelen een /


Lachend gaf de leraar me een onvoldoende.

Typ de zin over en plaats tussen de zinsdelen een /


Gisteren zag hij hem op de hoek van de Plezantstraat.

Typ de zin over en plaats tussen de zinsdelen een /


De huisarts heeft een acute blindedarmontsteking vastgesteld.

Typ de zin over en plaats tussen de zinsdelen een /


De ouders van de volleybalsters kwamen de tevreden en vermoeide speelsters ophalen.

Typ de zin over en plaats tussen de zinsdelen een /


De dierenarts moest gisteren heel vroeg op pad.