V5 Th 7 Regeling BS 2.2 Hormonale regulatie + BS 3 Zenuwstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

V5 - Thema 7 Regeling

BS 1 - regeling en homeostase (hh)

BS 2.1 + 2.2 - hormonale regulatie (hh)

BS3 - het zenuwstelsel

Geef aan: positieve of negatieve terugkoppeling.

De bloedsuikerspiegel wordt constant gehouden.

1. positieve terugkoppeling
2. negatieve terugkoppeling
3. allebei

Positieve of negatieve terugkoppeling?

1. positief
2. negatief

???? feedback

??? feedback

negatieve feedback

positieve feedback

Hormoon klieren = endocrien

• endocriene klieren (zonder afvoerbuis; exocriene = met)
  
• endocriene klieren geven stoffen af via secretie; exocriene klieren geven stoffen af via excretie
• voorbeelden van endocriene klieren zijn: hypofyse, schildklier, bijnieren, teelballen en eierstokken

Hypothalamus: produceert Releasing hormones die de hypothalamus aanzetten tot het maken van hormoonstimulerende stoffen

De hypothalamus is een onderdeel van de hersenen.

De hypothalamus beïnvloedt de hypofyse

De hypofyse is de hormoonklier

Er is een hypofyse voorkwab en een achterkwab

Hypofyse

• midden van je hoofd
  
• net onder de hypothalamus
• 2 kwabben: voor en achter
• produceert de hormoonklier stimulerende hormonen: thyreoïdstimulerend hormoon (TSH), follikelstimulerend hormoon (FSH) en luteïniserend hormoon (LH). 

Hypofyse

Hypofyse

Hypofyse

BINAS 89C

Voorbeelden van regelkringen (BINAS 89C)

Neurohormonen

• gevormd dmv neuronen
• antidiuretisch hormoon (ADH) en oxytocine
• 2 typen:

    - inhibiting hormonen (IH) -> remt productie      

       groeihormoon en prolactine hypofyse voorkwab 

    - releasing hormonen (RH) -> stimuleert productie

      TSH, FSH LH, groeihormoon, prolactine, adrenocorticotroop        hormoon) vb.: TSH-RF : stimuleert aanmaak TSH door de

      voorkwab

Hypofyse hormonen

Adrenocorticotroop hormoon (ACTH)

• geproduceerd bij stress
• bevordert de aanmaak van hormonen (cortisol, adrenaline) in de bijnierschors

Groeihormoon (GH)

• regelt de groei en ontwikkeling
• stimuleert in puberteit de groei van de beenderen
• te veel: reuzengroei, te weinig: dwerggroei

Hypofyse hormonen

Follikelstimulerend hormoon (FSH) en luteïniserend hormoon (LH)

• beïnvloeden ovaria en testes

Prolactine 

• melk productie 

Oxytocine 

• weeën, melkproductie
• knuffelhormoon: hechtingsband 

Hypofyse hormonen

Antidiuretisch hormoon (ADH)

• resorptie (terughalen naar het bloed van) water in de nieren 
  
• urineproductie = diurese
• regelt osmotische waarde van het bloed

NB: Antidiurese = anti urineproductie = ADH hoog dan weinig urine; ADH laag dan veel urine

Je bent verdwaald in de woestijn...

1. ADH hoog
2. ADH laag

Schildklierhormoon thyroxine

• ligt in de hals voor het strottenhoofd
  
• thyroxine = schildklierhormoon
• beïnvloedt verbranding van glucose
• stimuleert groei en ontwikkeling bij kinderen

• jodium nodig voor de productie
  
• remt productie TSH
• TSH stimuleert productie thyroxine

Schildklierhormoon thyroxine

gevolgen bij een niet goed werkende schildklier

te veel:

• stofwisseling neemt toe 
• gewichtsverlies

te weinig

• stofwisseling neemt af
• gewichtstoename

 bij kinderen gevolgen voor ontwikkeling centrale zenuwstelsel en groei

Spijsverteringshormonen BINAS 89A

kliercellen in de alvleesklier en maag- en darmwand

• gastrine: stimuleert maagsapproductie
• secretine: stimuleert lever tot de productie van gal
• cholecystokinine: stimuleert afgifte gal door galblaas

Dus:

Maag (gastrine), twaalfvingerige darm (secretine), lever (gal), alvleesklier (natriumwaterstofbicarbonaat NaHCO3) (!) dus pH twaalfvingerige darm stijgt/daalt (!) dus cholecystekinine reguleert galblaas: gal en alvleesklier: secretie van enzymen.

Spijsverteringshormonen: alvleesklier

alvleeskliersap cellen

• spijsverteringssap afgegeven via twaalfvingerigedarm
• exocriene klier (=met afvoerbuis)

eilandjes van Langerhans tussen cellen van alvleesklier

• alpha cellen: glucagon
• bèta cellen: insuline
• reguleren bloedsuikerspiegel

Verschil: Gezond - Diabetes Type 1 of 2

Wat voor type klier is de alvleesklier?

1. Endocrien
2. Exocrien
3. Beide

nieren en bijnieren

nieren

• erytropoëtine = epo: stimulatie erytrocyten (bloed dikker)

bijnieren

• kapjes boven de nieren bestaande uit schors en merg
• reageert op stress

    - adrenaline (merg) - toename glucose, hartslag en      

      ademhaling om te "vluchten of te vechten"

    - ACTH (schors) - stimuleert cortisol =stresshormoon

      verhoogt afweersysteem en de glucoseconcentratie

Huiswerk

Lees de rest van BS 2.2 en maak de opdrachten 15 t/m 26 (NIET 17, 20, 22) + Olympiade opdracht volgende dia

zijn hier vragen over? 

Volgorde 2 - 4 - 3, want hoge productie bij 1 van H zorgt voor sterke remming vanuit h (=2) waardoor H minder gaat produceren als gevolg van sterke remming(=4) en h dus afneemt en minder gaat remmen (=3)

biologiepagina.nl

biologiepagina.nl

V5 - Thema 1 Regeling

BS1 - regeling en homeostase (hh)

BS2 - hormonale regulatie (hh)

BS3 - het zenuwstelsel

Leerdoelen - BS3

Na deze les kun je: 

• de bouw en de signaalverwerking van de verschillende type neuronen beschrijven.
• de bouw en de functies ende werking van het zenuwstelsel beschrijven. 

Begrippen BS3

zenuwstelsel

centrale zenuwstelsel

perifere zenuwstelsel

animale zenuwstelsel

autonome (vegetatieve) zenuwstelsel

prikkels

impulsen

prikkels

receptoren

impulsen

receptoren

conductoren 

effectoren

neuronen (zenuwcellen)

glijcellen

neurotransmitters

dendriet

axon (neuriet)

myeline schede

cellen van Schwann

cell junction 

synapsen

sensorische neuronen

schakel neuronen

motorische neuronen

zenuwen

grote hersenen

kleine hersenen

grijze stof

witte stof

merg

hersenschors

hersenstam

verlengde merg

hersen centra

gevoel/beweging centra

Huiswerk

rond BS2 af en 

lees BS3

maak de opdrachten 22-24