1.4 Celorganellen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Celorganellen

Leerdoelen

• Je kunt een cel beschrijven als een zelfstandig functionerende biologische eenheid.
• Je kunt de bouw en functie beschrijven van het cytoskelet van cellen beschrijven.

We gaan de weg bekijken van eiwitsynthese tot secretie:

kern -> ER -> golgi systeem -> exocytose

Stap 1: de celkern

• Kernplasma met daarin chromosomen (lange moleculen DNA die rond een aantal eiwitten zijn gewikkeld) 
• DNA bevat informatie over de erfelijke eigenschappen van een organisme
• Nucleolus: maakt delen van ribosomen, die de kern verlaten via kernporiën -> cytoplasma

binas tabel 70A

Stap 2: het Endoplasmatisch Reticulum (ER)

Uitgebreid netwerk van dubbele membranen dat is aangesloten op het kernmembraan

• Ruw (RER): met ribosomen op de membranen. Een ribosoom is een bolvormig organel dat eiwitten produceert (synthese) die in blaasjes vervoerd worden
• Glad (GER): bevat geen ribosomen, dus andere functie afhankelijk van celtype (bijv: vetten, hormonen, giftige stoffen onschadelijk maken)

Stap 3: het Golgisysteem

Bestaat uit opeengestapelde platte membranen in het cytoplasma van de cel

• Neemt blaasjes op en bewerkt eiwitmoleculen totdat ze hun definitieve vorm hebben
• Daarna afsnoeren eiwitblaasjes -> exocytose, enzymatische werking (zoals in lysosomen)

Samenvattend... (binas tabel 79D)

Mitochondriën

• Bolvormig organel
• Dubbele membraan
• Afbraak eiwitten, vetten en koolhydraten 
• Zuurstof en enzymen nodig -> ENERGIE ontstaat (opgeslagen als ATP)

binas 79D

Chloroplasten

• Dubbel membraan en enzymen
• Fotosynthese
• Lichtenergie => glucose 

binas 79D

Cytoskelet

• Netwerk van eiwitvezels: microtubuli en microfilamenten
• Vorm cel en organellen op plek
• Motoreiwitten: verplaatsen zich langs cytoskelet en transporteren blaasjes en eiwitten 

Membranen

• Fosfolipiden dubbellaag met hydrofiele kop (P) en hydrofobe staart (2 vetzuurmoleculen - 1 verzadigd + 1 onverzadigd)
• Eiwitmoleculen: transport stoffen in/uit cel
• Koolhydraatketens: herkenning
• Cholesterol: stevigheid

binas 79D, 67G2+3

In hoeverre heb je de onderstaande leerdoelen begrepen?

- Je kunt een cel beschrijven als een zelfstandig functionerende biologische eenheid.
- Je kunt de bouw en functie beschrijven van het cytoskelet van cellen beschrijven.

😒🙁😐🙂😃

Aan de slag:

Vul de worksheet celorganellen in!

Maak opgaven 58-65 en 67-76

en een begrippenlijst