paragraaf 3.4 veranderingen door menselijke activiteiten

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Lesdoelen

Je weet welke menselijke activiteiten van invloed zijn op natuur en milieu in de verschillende landschapszones.

Je kunt uitleggen welke landschapszones gevoelig zijn voor landdegradatie en waarom.

Je kunt uitleggen welke landschapzones minder gevoelig zijn voor landdegradatie en waarom.

Gevoelig voor landdegradatie?

Waarom wel of waarom niet?

Gevoelig voor landdegradatie?

Waarom wel of waarom niet?

Gevoelig voor landdegradatie?

Waarom wel of waarom niet?

Gevoelig voor landdegradatie?

Waarom wel of waarom niet?

Landdegradatie

Afname kwaliteit van de bodem

door:

versnelde bodemerosie

verzilting

verdroging

verwoestijning

ontstaan door verkeerd beheer door de mens

• groot deel gevoelig voor landdegradatie, 

Bewoonbaarheid natuurlijke zones

Verwoestijning

opgave 6

a. In welke landschapszone bijna geen degradatie voor?

b. In welke landschapszone komt verwoestijning vooral voor?

c. 3 sociaal-geografische verklaringen (menselijke activiteiten) voor verwoestijning.

nos.nl

Overbeweiding

Bodemerosie

1. Ontbossing

3 sociaal-geografische oorzaken (menselijk)

www.nu.nl

natuurbranden

bosbrand

www.ad.nl

Landdegradatie a.g.v te intensief gebruik

Bodemerosie door water of wind door:

• ontbossing
• overbeweiding
• akkerbouw (braak liggen/monoculturen)

Verzilting

• onjuiste irrigatie versnelt dit proces

Uitputting

• bodem krijgt geen tijd te herstellen

opg 8: Hoe leidt verkeerde vorm van irrigatie tot verzilting?

irrigatie - landbouw

8c. verklaar hoge droogte-index rond keerkringen

 neerslag - verdamping = nuttige neerslag

De droogte-index geeft aan hoe hoog de nuttige neerslag is. 

droogte-index 1: neerslag = verdamping

droogte-index 20 : de zonne-energie kan 20 maal de neerslag verdampen.

Sahel

Kwetsbaar door overbeweiding, het kappen van vegetatie en verdroging. Met als gevolg verwoestijning.

Kenmerken van de neerslag:

Neerslagintensiteit (hoog/laag)

Neerslagvariabiliteit (regelmatig/onregelmatig/klein/

groot)

Geulerosie

- neerslag onbetrouwbaar

- snelle bevolkingsgroei> meer voedsel>

overbeweiding> verwoestijning

Geulerosie

Stromend water kan voor erosie zorgen. Wanneer dit stromende water leidt tot geulen in de bodem (zie afbeeldingen) spreken we van geulerosie. De bodem raakt hierdoor vaak ernstig en blijvend beschadigd. Bomen hebben geen bodem meer om in te wortelen, waardoor ook de overgebleven bodem weg kan spoelen. 

Erosie is slijtage van het oppervlak door (bewegend) water, wind of ijs. Hierbij kan de (vruchtbare) bodemlaag dus weggesleten worden en is het voor planten en bomen een stuk moeilijker om weer te groeien. Dit noemen we bodemerosie. Als er eenmaal sprake is van erosie kan het landschap zich dus een stuk moeilijker herstellen.

Overstromingen door ontbossing

Permafrost

Permafrost smelt veel sneller dan verwacht door klimaatopwarming.

De permafrostgrens komt steeds noordelijker te liggen. Dit kan op mondiale schaal de temperatuurstijging versterken.

Verklaar!

Waarom toendra in zomer drassig?

de gesmolten sneeuw kan in de zomer niet wegzakken door permafrost en weinig verdamping

Positieve terugkoppeling

Ontdooide permafrost gebieden zijn een bron van methaan (CH₄)

Methaan is gevoelig voor warmte. 

Meer warmte is dus meer methaan->

Meer methaan is een sterker broeikaseffect. 

Dit noemen we een positieve terugkoppeling

https://www.hier.nu/themas/klimaatwoordenboek/terugkoppelingen-klimaatverandering-versnelt-of-vertraagt-zichzelf

Klimaatverandering

aride zone: kwetsbare vegetatie, gevoelig voor landdegradatie

vochtige zones: gevoelig voor versnelde bodemerosie

polaire zone: smelten landijs en permafrost -> methaan -> versterking broeikaseffect

Oplossing: duurzame energiebronnen

nos.nl

Wat is het verband tussen beide figuren? Strategie: Bechrijf eerst het patroon dat de figuren laten zien.

Totaal aantal smeltdagen

het aantal smeltdagen per jaar op de Groenlandse ijskap neemt toe, met name aan de kust.

B Afwijking van het aantal smeltdagen t.o.v. het meerjarig gemiddelde van de Groenlandse ijskap

De toe-en afname van de dikte van het landijs

In figuur 5 is te zien dat de dikte van het landijs afneemt, vooral aan de kust.

 In figuur A zien we dat het aantal smeltdagen toeneemt. Figuur B laat zien dat vooral langs de kust er grote afwijkingen zijn t.o.v van het langjarig gemiddelde. In figuur 5 is te zien dat de dikte van het landijs afneemt, vooral aan de kust.  In figuur 3.37 is te zien dat het aantal smeltdagen per jaar op de Groenlandse ijskap ten opzichte van het langlopende gemiddelde toeneemt, vooral langs de kust, dit zijn ook de gebieden waar de dikte van het ijs het snelst afneemt.

Opgave 2c

Smelten ijskappen Groenland en Antartica

Het smelten van het landijs op Groenland draagt meer bij aan de wereldwijde zeespiegelstijging. Het landijs op Antarctica draagt op dit moment 0,5 mm per jaar bij, en het landijs op Groenland 0,6 mm per jaar (3 mm / 5 jaar).