Werhelling

• Frysk
• Beroepsopleiding

Frysk

Tekst

Werhelling

- oergongs w,

 - tusken n, 

- ei of ij, 

- kapkes,

 - ú 

  -û of oe

- lienwurden

- Oefeneksamens makke

oergongs -w en -iuw

• De -w skriuwe wy altyd yn kombinaasje mei -iuw:
  > bedriuw, iuw, liuw, skriuwe
  
  
• De tusken-w wurdt alinne brûkt om twa lûden út elkoar te hâlden:
  (foar in medeklinker noait in -w)
  > De broek is blau - de blauwe broek
  
  

• Oan ‘e ein fan in wurd noait in -w                               
  --> blau, frou, grou

Hokker wurden binne goed skreaun?

1. iuw, blaue, frou
2. blau, bedriuw, bouwurk
3. dowen, skriuwe, rauw
4. bedriuw, frouw, skriuwe

Set oer nei it Frysk:
gebouw - gebouwen

Set oer nei it Frysk:
een blauwe duif

Tusken-N

• It Frysk hat gjin tusken-N!
  > kippenhok = pikehok
  > hondenhok = hûnehok
  > Ziekenhuis = sikehûs
  
  
• As de -N by it wurd heart skriuwst him fansels wol op:
  > bûtenlân

Set oer:
ziekenhuis

ei/ij

• De klanken IJ en EI wurde beide brûkt - moatst gewoan leare!
  
  
• Op ’e Klaai sprekke se de EI oars út as yn ‘e Wâlden
  > Is de útspraak op ’e klaai en yn ’e Wâlden gelyk, dan skriuwe wy: ij
     b.g brij, nije, 
• Wurdt itselde wurd op ’e klaai útsprutsen mei in ''ai/oi'' en yn ’e Wâlden
    mei in ij, dan skriuwe wy ei:  b.g.  seis, heit, geit , wein, snein

Hokker wurden binne
goed skreaun?

1. Nije wike, gijt, heit
2. neie wike, wijn, sijs
3. Nije klean, neie wike, seis
4. Nije wike, wein, kij

Kapke

• In kapke makket de klank langer en nasaal
        lân, rêst, kâld, bôle
• Trije wurden sûnder kapke op de E:     bern, feferzen, gers

• Let op! By it langer meitsjen fan wurden kin it kapke fuortfalle!  

          b.g. hân - hannen   

Hokker wurden binne goed skreaun?

1. bôle, bêrn, hannen
2. bed, gers, beferzen
3. sân, sted, bern
4. bern, hân, bêd

Streekje op de ú

- In streekje op de u wurdt brûkt  yn in sletten lettergreep

- it streekje is nedich foar de útspraak

                               b.g.  nut -nút

- oan de ein altyd u sûnder streekje

                                b.g. menu, paraplu, akku

Hokker wurden binnen goed skreaun

1. minut
2. ruten
3. yndividú
4. lju

 'oe' of 'û'

• De letter -û klinkt as in -oe.

• Hat it Nederlânsk in oe dan yn it Frysk ek.

          b.g. boek, doek

• Is dat net sa dan in û

           b.g. dûs, drûch, 

• De 'oe' kin ek útsprutsen wurde als twaklank, dan skriuwe wy ek -oe:
  > boer, fjoer, djoer, bestjoer
• foar in N altyd in û

Hokker wurd is goed skreaun

1. boek
2. boegel
3. droech
4. snûp

Lienwurden

• Dat binne wurden út in oare taal.
  
  
• Oer it algemien jildt dat as in wurd bot ynboargere is, dasto it wurd 'op syn Frysk' staverje (skriuwe) meist.
  

Lienwurden

Ingelske wurden meist stean litte, mar ek op syn Frysk skriuwe:
> computer of kompjûter              cake of keek

Talen en nasjonaliteiten altyd op -SK:

> Ingelsk, Spaansk, Frysk

Fan de útgongen –sch en –isch meitsje wy –sk of –ysk:

> allergysk, gaotysk, kritysk

Lienwurden

Yn it Frysk skriuwe wy watsto hearst:
> sjampinjon     (champignon)
> horloazje         (horloge) 

> kompjûter       (computer)

> kafees               (cafés)

> sjirurch             (chirurg)

> garaazje           (garage)

Hokker wurden binne goed skreaun?

1. gaos, centrum, Ingelsk
2. organisaasje, Engels, provinsje
3. kafee, kompjûter, gaos
4. chaos, sjoernaal, cafe

Set oer nei it Frysk:
cafés

Meitsje

- Húswurk ôfmeitsje dy't jimme noch net ôf  

    haw.

- Oefenexamen skriuwe (maile nei: [e-mail]

Oefenexamen

- Stel jezelf kort voor (naam, leeftijd, woonplaats, opleiding).

- Waar liep je stage

- Beschrijf kort je stagebedrijf (wat is het voor bedrijf?).

- Praktijkgedeelte Keuzedeel Fries:

- Heb je gekozen voor Floch, Projektplan of Anno N.?

- Wat heb je daarvoor gedaan? Noem minstens 3 activiteiten.

- Wat vond je ervan? Heb je er wat aan gehad, of iets nieuws geleerd?

- Heb je samengewerkt met je medestudent(en)? Zo ja, hoe ging dat?

- Wat zou volgende keer beter kunnen?

- Welke nieuwe Friese woorden heb je geleerd en onthouden? Noem er in ieder geval 3