4H thema 6 BS 1

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Het zintuigstelsel

Havo 4

Thema 6

Basisstof 1

Vandaag 

Leerdoel:

• Je kunt de werking van zintuigen beschrijven en de relatie van het zintuigstelsel met het zenuwstelsel beschrijven

Opdracht 1

Receptoren	Ligging	Adequate prikkel
Gehoorreceptoren
Evenwichtsreceptoren
Druk receptoren
Tastreceptoren
Reukreceptoren
Smaakreceptoren
Koudereceptoren
Warmtereceptoren
Pijnreceptoren
Lichtreceptoren

Mechanische receptoren

Werking:

1. Haartjes op de cel worden in beweging gebracht
2. Deze veroorzaken een impuls door de cel
3. De zintuigcel geeft neurotransmitter af aan de gevoelszenuwcel

Temperatuur-receptoren

• Liggen in de huid
  
  
• Reageren waarneer de temperatuur onder of boven de normwaarde van 37 graden komt.

Chemische receptoren

Werking:

1. Chemische stof bind aan receptoren op het membraan van zintuigcellen
2. Dit veroorzaakt een impuls in de cel
3. De zintuigcel geeft neurotransmitters af aan zenuwcellen

Voorbeelden: smaak en reukzintuig

Pijnreceptoren

Reageren als de prikkels extreem worden/zijn zoals hitte.

Kan ook reageren op chemische verbindingen bij beschadiging of ontsteking van weefsels.

Lichtreceptoren

• Liggen in het netvlies
  
  
• Reageren op contrasten in donker en licht
  (staafjes)
  
• Reageren op kleuren
  (kegeltjes)

mechanische receptor

chemische receptor

temperatuur-

receptor

pijnreceptor

fotoreceptor

reactie op buigen of uitrekken celmembraan

gehoorzintuig

gezichtszintuig

extreme temperatuur

warmte of kou

smaak-

zintuig

tastre-

ceptor

reukzintuig

drukre-ceptor

evenwichtszintuig

Prikkeldrempel

Een impuls ontstaat: 

alleen als de prikkel de drempelwaarde overschrijdt.

De prikkel moet daarom : 

• de juiste zijn 

(adequate prikkel), 

• sterk genoeg zijn.

Adequate prikkel 

De prikkeldrempel van geluid is laag voor de mechanische receptoren in het slakkenhuis.

Geluid is de adequate prikkel voor deze receptoren.

Als je dicht bij een bas staat dan voel je 

de trillingen ook door je lijf

De prikkeldrempel van de mechanische 

receptoren in de huid voor 

geluidsgolven ligt veel hoger. Dit is een 

niet-adequate prikkel

Impulsfrequentie

Gewenning / adaptatie

Ontstaat bij dagelijkse blootstelling aan een prikkel.

bijv. kleding dragen.

De zintuigcellen geven de prikkel nog wel door maar worden steeds minder gevoelig voor de prikkel, de impulsfrequentie neemt af.

Ook de hersenen reageren niet meer altijd op de impulsen

Een sterkere prikkel leidt tot

1. verhoging impulssterkte
2. verhoging impulsfrequentie
3. antwoord A en B beide

We kunnen harde en zachte geluiden van dezelfde toonhoogte van elkaar onderscheiden. Dit zou kunnen komen doordat

1. de geleidingssnelheid voor harde en zachte geluiden verschillend is
2. de impulsen van beide oren niet gelijktijdig de hersenen bereiken
3. de sterkte van de impulsen in de gehoorzenuwen kan variëren
4. de impulsfrequentie in de gehoorzenuwen kan variëren

Je springt in een zwembad met koud water. Na een tijdje voel je niet meer dat het koud is, hoe komt dit?

1. Dit komt door adaptatie, de impulsfrequentie neemt af
2. De prikkeldrempel wordt lager
3. De prikkeldrempel wordt hoger
4. A en C zijn beide juist

Heb je nog vragen?