HC Nederland 1948-2008

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

HC Nederland (1948-2008)

3.1 Een welvarende samenleving (1948-1978) 

Verzuiling

• De verdeling van de Nederlandse samenleving in 4 groepen (zuilen):
• protestanten, katholieken, liberalen, socialisten (tussen: ±1848 en ±1965)
  

• Deze zuilen krijgen in de 19e eeuw allemaal hun eigen politieke partij
  

Maarten Luther

De protestantse zuil kun je vaak herkennen aan het gebruik van namen van personen die (in de geschiedenis) belangrijk voor de protestantse kerk waren.

Christelijke Werklieden Vereeniging

De protestantse zuil gebruikt vrijwel altijd de termen: Christelijk of Protestants-Christelijk

Stoere arbeider

De arbeider wordt hier 'stoer' afgebeeld: gespierd met opgestroopte mouwen.

Klok

De klok is het symbool van zowel een nieuwe dag, als het oproepen om gehoor te geven aan de oproep van de arbeiders beweging.

Opkomende zon

Dit is het teken van een nieuwe dag: een nieuw en positief begin.

Na de Tweede wereldoorlog

1946-1958

Rooms-rode kabinetten met KVP (katholieken) en PvdA (sociaaldemocraten)

Minister-president Drees ('vadertje Drees')

Niet meer neutraal

Nederland koos in de Koude Oorlog de kant van de VS.

1949: lid van de NAVO

Nederland deed mee aan de EGKS

Economische groei

Na de tweede wereldoorlog leek de wederopbouw niet goed op gang te komen.

Meer invoer dan uitvoer omdat productie niet op gang kwam.

Maar dan komt de Marshallhulp:

Tussen 1948 en 1973 was er een sterke economische groei

Ongekende welvaart

Geleide loonpolitiek

Het kabinet bepaalde hoe hard de lonen mochten stijgen

Lagere lonen zorgden ervoor dat Nederlandse producten goedkoop waren in het buitenland

Maakbare samenleving

1953 Watersnoodramp

Deltaplan

Naast welvaart ook welzijn belangrijk (bemoeienis van bovenaf)

Verzorgingsstaat

Einde geleide loonpolitiek zorgt vanaf 1963 voor hogere lonen

1959

eerste aardgasvoorraden gevonden in Groningen

Toegenomen welvaart wordt gebruikt voor uitbreiding van de verzorgingsstaat

1952: WW

1957: AOW

Video

De verzorgingsstaat gaf sommige groepen ook meer vrijheid...

Sociaal-culturele verandering in de jaren 1960

Consumptiemaatschappij

Meer eten en drinken, supermarkten, auto's

Meer woon-werkverkeer door snelgroeiende forensensteden

Ontzuiling

Gevolg welvaartsstijging: 

ontzuiling door televisie

Maar ook Radio Veronica

En in de politiek: 

• Oprichting D'66
• Fusiepartij CDA
  

Video

Fragment uit verkiezingsspotje uit 1966

van D'66

Ontkerkelijking

Door het contact met andere zuilen werd de kerk steeds minder belangrijk in het leven van Nederlanders

Video

Satirisch programma 

Zo is het toevallig ook nog eens een keer

"Beeldreligie' (1964)

Jeugd

Na de Tweede Wereldoorlog:

Babyboom

Jongeren hebben meer geld en vrije tijd

Gevolg: ontstaan van jeugdculturen

Nozems

Jaren 1950

geïnspireerd door rock 'n roll uit VS

Elvis Presley, leren jacks, vetkuiven, brommers

Provo's

Jaren 1960

verzet tegen bestaande machtsverhouding met ludieke acties

Erg politiek, provocerend

jongeren willen meer inspraak

Hippies

Eind jaren 1960

afzetten tegen consumptiemaatschappij en materialisme

Drugsgebruik, 'make love, not war'

www.google.com

Feminisme

1919: 

vrouwenkiesrecht

1956: 

afschaffing handelingsonbekwaamheid vrouwen

Feminisme

Meer meisjes gaan vanaf jaren '60 naar hoger onderwijs

Gevolg: 

Tweede Feministische Golf 

Dolle Mina en Man Vrouw Maatschappij

Grotere vrijheden door 'pil' en versoepeling echtscheiding

Migratie

Na-oorlogse regering bevordert emigratie naar Canada & Australië 

1948: 

Soevereiniteitsoverdracht Indonesië vluchtelingen naar NL
1957: 

Resterende Nederlandse bedrijven in beslag genomen

Blue diamonds - Ramona

Migratie

1975: 

onafhankelijkheid Suriname
Daarnaast: 

gastarbeiders

Oliecrisis (1973) 

maakt einde aan economische groei NL

HC Nederland (1948-2008)

3.2 Nieuwe ontwikkelingen (1978-2008)

De oliecrisis 1973

• Yom Kippoeroorlog tussen Israël en een aantal Arabische landen.
•  Nederland steunde Israël en daarom weigerden Arabische landen olie aan Nederland te leveren. 

• Benzine op de bon, autoloze zondagen (uiteindelijk 10 keer)

• Olieprijs blijft na dit conflict hoog met als gevolg een economische crisis

Liberalisering

Jaren '70: 

door economische krimp neemt druk op de verzorgingsstaat toe 

1979-1980:

tweede oliecrisis

Daarnaast: 

te makkelijk om WAO te krijgen 

Kabinet Lubbers

1982:

kabinet Lubbers start afbouw verzorgingsstaat

Jaren 1980 in teken van neo-liberalisme (privatiseren van staatsbedrijven)

Maakbare samenleving wordt zelfredzame samenleving

Poldermodel 

vanaf 1982

• Om de economische problemen op te lossen, gaan de overheid, werkgevers en vakbonden vanaf 1982 samenwerken. Dit heet het poldermodel. 

• Dit werkt al snel, en vanaf 1985 groeit de economie weer (vanaf 1995 groeit de economie zelfs enorm en daalt de werkloosheid snel).

Die drie groepen hadden verschillende belangen, maar ze wilden wél alle drie dat het goed gaat met de economie. Om dat te bereiken, besloten ze dat de lonen niet meer stijgen. Werkgevers hebben daardoor minder kosten en kunnen dan lagere prijzen vragen voor hun producten. Als Nederlandse producten goedkoop zijn, kan er meer worden verkocht aan het buitenland, en dat is goed voor de economie. Het poldermodel bestaat nog steeds.

Paarse kabinetten

1994

Voor het eerst kabinet zonder confessionelen (CDA)

Kabinet Kok

PvdA, VVD, D'66

Liberalisering gaat door

Vrijheid

Wet Gelijke Behandeling (1994)

Individualisering gaat door:
1. Gedoogbeleid: softdrugs

2. Euthanasie 

3. Legalisering 'homohuwelijk'

Reputatie van vrij en tolerant land

Buitenland

Jaren '60: 
Nederland vond zichzelf een gidsland
demonstratie tegen kruisraketten (1981)

Rol NAVO veranderd na Koude Oorlog: conflictoplosser

Joegoslavië: 

communistisch maar géén bondgenoot van Sovjet-Unie, na einde Koude Oorlog groeiende nationalisme onder verschillende volkeren 

Joegoslavië

1992: 

Bosnië wil zich afscheiden 
Juni 1992: 

start beleg Sarajevo
Nederlandse VN-soldaten moeten moslim-enclave Srebrenica beschermen, maar mogen geen wapens gebruiken
1995: 

Serven vermoorden 8000 mannen en jongens in de bossen rond Srebrenica

Europese samenwerking

Nederland is mede-oprichter EGKS (EU)

Gevolg: Europees beleid heeft invloed op Nederlands beleid

1985: 

Verdrag van Schengen: bevordering Europese samenhorigheid

1992:

Verdrag van Maastricht (euro)

Multiculturele samenleving?

• Vanaf de jaren '80 blijkt het beeld van de multiculturele samenleving waarin groepen mensen van verschillende culturen gelijkwaardig met elkaar samenleven, steeds vaker niet te kloppen.

• Verschillende groepen leven eerder náást elkaar dan mét elkaar.
• Tegenwoordig wordt daarom liever gesproken van de pluriforme samenleving.
  

Tot aan het eind van 20e eeuw stond het kritisch zijn op de multiculturele samenleving gelijk aan racisme. Hoewel sommige groepen allochtonen zorgden voor problemen, deed de overheid daar weinig aan. De meeste politici ontkenden deze problemen zelfs en wie er wél iets van zei, werd beschuldigd van discriminatie.

Nederlandse identiteit?

• Wie is 'ons'? En wat bedoelen 'onze cultuur' en 'onze geschiedenis'? Het blijft een lastige discussie. 
• De wereld kleiner is geworden: we zijn voortdurend in contact met andere delen van de wereld, bijvoorbeeld via internet. 
• Ook lijken sommige van onze gebruiken op die van mensen in andere delen van de wereld. Dit heet: globalisering

Jongeren

• Gefragmenteerde jongerenculturen van jaren '70
• Economische krimp leidt tot verharding samenleving
• Voorbeelden:- Kaping bij De Punt door Molukse jongeren (1977)
• - Engeland: punk: anti-establishment , individualistisch
• - NL: kraakbeweging  
• - VS: "gangstarap"
• - NL: gabber

Migratie

• 1985: Verdag van Schengen --> vrij verkeer van goederen en personen
• 1992: Verdrag van Maastricht --> oprichting EU en EMU
• Mobiliteit wordt steeds makkelijker in EU
• Gevolg: arbeidsmigranten uit Oost-Europa verhuizen naar West-Europa
• Daarnaast: migratie náár EU door humanitaire crises (Balkan, Syrië)
• Gevolg: groeiende kritiek op multiculturalisme

Populisme

• Eind jaren '90: groeiende kritiek op afstandelijkheid Paars 2
• 2001: aanslag Twin Towers --> groeiende angst moslim-extremisme 
• Gevolg ontwikkeling: groeiende populariteit Pim Fortuyn
• Fortuyn belooft gat politiek-burger te verkleinen + anti-islam
• Mei 2002: Fortuyn wordt vermoord: "de kogel kwam van links"

Polarisatie

• 2004: moord Theo van Gogh  --> groeiende angst moslimextremisme 
• 2005: oprichting PVV
• Gevoel dat overheid de burgers niet helpt groeit vanaf jaren '90
• 2008: start economische crisis --> Zuid-Europese landen komen in grote problemen
• EU moet ingrijpen --> groeiende weerstand tegen invloed Brussel
• Gevolg: groeiende populariteit rechts populisme 

0