Les 2 - geschiedenis van de filosofie

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Wat is filosofie?

Les 2: geschiedenis van de filosofie

Periode 3

vwo-4

Lesdoel en lesopbouw

Kennen: beknopte geschiedenis van de Westerse filosofie

Kunnen: sleepopdracht maken

1. Uitleg: westerse denktraditie
2. Uitleg: antieke tijd, middeleeuwen, moderne tijd
3. Sleepopdracht
4. Reflectie: wat weten we nu?

Westerse filosofie

• In het Westen hebben we onze eigen gewoontes en tradities.
  
• Het Westen heeft ook haar eigen denktraditie: de Westerse filosofie! Deze traditie is verbonden met onze geschiedenis en  cultuur in het Westen. 
• In deze traditie hebben hele slimme mensen geprobeerd antwoorden te vinden op erg moeilijke vragen. Dit vormt de geschiedenis van de filosofie!
  
• Filosofen hebben ook op elkaar gereageerd. Het vormt dus eigenlijk een lange discussie tussen een heleboel mensen.
• Filosofische vragen komen meestal weer in andere gedaantes terug in de geschiedenis.

Geschiedenis van de Westerse filosofie

Antieke tijd: het Griekse begin

• De Westerse filosofie is begonnen in het oude Griekenland. Dit noemen we de antieke tijd.
  
• Het begon als twijfel bij de bovennatuurlijke verhalen over de wereld (mythos). Filosofen vonden die verhalen niet meer overtuigend.
• Via die twijfel is men na gaan denken over verstandelijke en natuurlijke verklaringen (logos).

Antieke tijd: het Griekse begin

• Ook dachten de Grieken veel na over wat een geslaagd leven was (of wanneer je een geslaagd persoon was).
  
• Een geslaagd leven heb je volgens de Grieken, wanneer je op je leven kan terugkijken en kan denken: “Zo, dat heb ik uitstekend gedaan!”  Het draaide om prestatie en excellentie.
• Men verschilde wel van mening qua precieze invulling. Het was meestal alleen bereikbaar voor rijke, vrije mannen.

Middeleeuwen: christelijk geloof

• Tijdens de Middeleeuwen waren mensen zeer christelijk. 
• In deze tijd draaiden de grote vragen in de filosofie ook om het christelijk geloof:

1. Wat voor wezen is God? Kun je bewijzen dat God bestaat?
2. Waarom bestaat er leed en kwaad in de wereld als God extreem goed en machtig/sterk is?
   
3. Als God al bepaald heeft wie er in de hemel of hel komt, zijn we dan nog vrij?
   

Kijkvragen video

Ontologisch argument voor het bestaan van God (Anselmus van Canterbury)

1. Vind je dit een geloofwaardig argument? Dat je vanuit het concept van God zijn bestaan 'bewijst'? 
2. Denk je dat het bestaan van God überhaupt te bewijzen valt?

Vinden jullie dit een geloofwaardig argument? Dat je vanuit het concept van God zijn bestaan 'bewijst'?

Denk je dat het bestaan van God überhaupt te bewijzen valt?

Moderne tijd: wetenschap

• Vlak na de Middeleeuwen kwam de wetenschap in opkomst.
  
• Steeds meer zaken werden veel nauwkeuriger onderzocht.
• Zo dacht men lang dat de zon om de aarde draaide, totdat men berekende dat dit niet kon. De aarde draaide juist om de zon! Het wereldbeeld van Aristoteles werd verworpen.
• Oftewel, men ging natuurwetten onderzoeken! 
• Een bekende wetenschapper uit deze tijd is Isaac Newton.
  

Moderne tijd: wetenschap

• Deze wetenschappen riepen nieuwe filosofische vragen op.
  
• Als de wereld bestaat uit natuurwetten en alles al vaststaat sinds het begin – zijn wij als mensen dan nog vrij?
  
• Kun je samenlevingen op dezelfde manier onderzoeken als de natuur?
  
• Wanneer weet je iets zeker? Wat is zekere kennis? Is wetenschap zekere kennis?

Tijdperk

Jaartallen

Filosofische onderwerpen

Grote filosofen

Opdracht: sleep de juiste termen naar de juiste vakken!

Antieke tijd

Middeleeuwen

Moderne tijd

1000 v. Chr tot 500

Geslaagd leven

500 tot 1500

1500 tot nu

De natuur

De kosmos

Socrates

Plato

Aristoteles

Christelijk geloof

Rene Descartes

Zekere kennis

Vrijheid

Immanuel Kant

Thomas van Aquino

Anselmus

Augustinus

Spinoza

Reflectie: wat weten we nu?

We weten nu dat.. 

• De westerse filosofie (voornamelijk) verbonden is met de Europese cultuur (met name West-Europa). 
• De geschiedenis van de filosofie eigenlijk een lange discussie is tussen filosofen, welke begon in Griekenland.
• Elke grote filosoof probeerde een antwoord te geven op de filosofische vragen die in zijn tijd een grote rol speelde.