Spelling hoofdstuk 3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Nederlands

Deze les

Spelling hoofdstuk 3: koppelteken

Oefenen

Zelf opdrachten maken

Bij klinkerbotsingen

• zee-eend
  
• toe-eigenen
  
• foto-onderschrift
  
• auto-ongeluk

Klinkerbotsing of dubbelklank?

Dubbelklanken bestaan uit twee letters die samen een nieuwe klank vormen. Bijvoorbeeld: deur

Klinkerbotsing betekent dat er twee klinkers naast elkaar staan die je als één klank kunt lezen, terwijl ze bij verschillende lettergrepen horen. Bijvoorbeeld: reünie 

Onthouden

Bij samenstellingen gebruik je een streepje.

yoga + accessoires = yoga-accessoires

Binnen in een woord gebruik je een trema.

cocaïne

Bij losse letters voor of achter een woord gebruik je ook een trema.

ge + erfd = geërfd

kano + en = kanoën

Lange en korte klanken

Het Nederlands heeft lange en korte klanken.

Korte klanken spreek je uit als a, o, i, u, e.

Lange klanken spreek je uit als aa, oo, uu, ie, ee.

Dubbelklanken en combinatieklanken (zoals oe, ei, ey en eau) zijn ook lange klanken.

Lange en korte klanken

De Griekse y komt oorspronkelijk in het Nederlands niet voor.

De y (in baby) en ey (in diskjockey) spreek je allebei uit als ie, maar met spellen is er een verschil.

De regel is:

- y telt als een korte klank

- ey telt als een lange klank.

Lange en korte klanken

Bij woorden die eindigen op een lange klank die lang geschreven is, schrijf je de verkleinvorm er gewoon aan vast.

cadeau – cadeautje

diskjockey – diskjockeytje

Lange en korte klanken

Bij woorden die eindigen op een lange klank die kort geschreven is, schrijf je bij de verkleinvorm een lange klank.

opa – opaatje

radio – radiootje

Lange en korte klanken

Bij woorden die eindigen op een korte klank, schrijf je de verkleinvorm er gewoon aan vast.

parade – paradetje

promenade – promenadetje

Bij woorden die eindigen op een korte -y, gebruik je een apostrof.

lolly – lolly’tje

pony – pony’tje

Lange en korte klanken

Bij woorden met een lange klank die al lang geschreven is, schrijf je de s er gewoon aan vast.

bureau – bureaus

diskjockey – diskjockeys

café – cafés

Lange en korte klanken

Bij woorden met een lange klank die kort geschreven is, gebruik je een apostrof: ’s.

opa – opa’s

radio – radio’s

In naam gehuwde vrouw (of man)

Anja Hoekstra-Veenstra

Marijke Zondervan- de Vries

Inge Hoekstra-Nijen Twilhaar

 Bij gelijkwaardige woorden

Je kunt deze woorden ook omdraaien -> gelijkwaardig

• minister-president
  
• democratisch-liberaal
  
• kip-kerriesalade

Na een teken/cijfer/letters

%-teken

• 50-jarige
  
• cao-akkoord
  
• ook in samenstellingen met letters of letterwoorden die uit één of meer hoofdletters bestaan
• X-benen
• T-shirt

In samenstellingen die met Sint of St. beginnen

• Sint-Nicolaas
• Sint-bernardshond
• Sint-jakobsschelp
• St.- Maarten

Bij sommige voor- en achtervoegsels

• ex-vrouw
•  non-alcoholisch
• drive-in
• plug-in

In samenkoppelingen

• rood-wit-blauw
  
• staakt-het-vuren
  
• kant-en-klaar
  
• huis-aan-huisblad

Waar is het koppelteken juist gebruikt?

1. minijurk
2. mini-jurk

Waar is het koppelteken juist gebruikt?

1. BMIwaarden
2. BMI-waarden

Waar is het koppelteken juist gebruikt?

1. 14 jarigen
2. 14-jarigen

Wat is juist?

1. ex-roker
2. ex roker
3. exroker
4. ëxroker

Wat is juist?

1. mee-ëten
2. mee-eten
3. meeëten
4. meëeten

Dictee

Je hoort en ziet zo een deel van een zin. Ik lees de hele zin voor en jullie vullen de ontbrekende woorden in. 

Als je meerdere woorden moet opschrijven zet je er een komma tussen.

alfabet, olifant

Het biologieboek bevat drie --- over het verschil tussen een eeneiige en een --- tweeling.

Er dreigt een --- nu het bedrijf zijn --- niet op orde blijkt te hebben.

De --- zorgt er altijd voor dat er --- te doen is in zijn zaak.

De --- met een beetje --- verkocht Silvy meestal het snelste op de beurs.

Spelling hoofdstuk 3

Maak opdracht 2, 3 en 4