5.6 Investituurstrijd en centralisatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

5.6 Vorsten willen meer macht

Middeleeuwen: twee machten

- geestelijke macht (over de kerk en gelovigen)

paus, bisschop, priesters

- wereldlijke macht (over gebieden en alle mensen)

keizer, koning, edelen

Welk symbool hoort bij welke macht?

Geestelijke macht

Wereldlijke macht

Kroon

Ring

Staf

Zwaard

Waarover gaat de investituurstrijd?

1. Het benoemen van bisschoppen
2. Of de paus of de keizer de hoogste macht had
3. over het bestuur van landen
4. over de kruistochten

Gebruik bron 1: Hoe liep deze ruzie af?

Deel 2 les par. 6

investituurstrijd

Staten met centraal bestuur

Wat is centraal bestuur? Eén antwoord hoort er niet bij.

1. in het hele land gelden dezelfde wetten
2. één hoofdstad
3. provincies hebben eigen regels
4. bestuur met ambtenaren

Waarom wil een vorst centraal gaan besturen?

1. om het besturen minder werk te maken
2. om de macht van de adel te verkleinen
3. om meer inkomsten te krijgen
4. om de leenmannen meer macht te geven

Wat heeft een vorst nodig om centraal te gaan besturen? Eén antwoord hoort er niet bij.

1. trouwe leenmannen
2. huurleger
3. belastinginkomsten uit steden
4. ambtenaren

Centraal bestuur

• zelfde regels en wetten hele land
• bestuur vanuit hoofdstad
• belasting centraal organiseren
• ambtenaren
• huurleger

Vanaf de 13e/14e eeuw willen vorsten de macht van de adel en leenmannen verkleinen = start centralisatie

Waarom verkleinen een huurleger en ambtenaren de macht van de adel?

Voordeel huurleger en ambtenaren

• loon van de vorst

- leenmannen verwachten iets terug hun militaire diensten

• trouwer vanwege loon

- leenmannen vaak in opstand

• scholing (ambtenaren)

- leenmannen niet altijd geschikt voor besturen

Waarom verliep de centralisatie lang niet altijd makkelijk?

1. Niet alle leenmannen snapten de regels
2. Machtige edelen wilden hun macht niet opgeven
3. Steden wilden hun eigen belastingen blijven bepalen
4. Steden konden ook huurlegers inhuren

In welke landen lukte de centralisatie wel rond 1450 en werden sterke staten?

1. Nederlanden
2. Frankrijk
3. Engeland
4. Spanje

Zet de ontwikkelingen in de juiste volgorde in de tijd

1

2

3

4

Steden krijgen stadsrechten

vorsten gaan centraliseren

opkomst handel en steden

opkomst sterke staten

Wat is het verband tussen het leenstelsel en de opkomst van staten?

Huiswerk bespreken

Kies wat je wil doen tijdens de debatlessen:

debatteren

alleen jury

maakt me niets uit

alles en teamcaptain zijn