Begrijpend lezen les 2: herhaling tekstverbanden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Nederlands

Begrijpend lezen

Les 2: Herhaling tekstverbanden

VWO 3
 P2 2023-2024

Vorige les ...

... hebben we de begrippen uit leerjaar 1 en 2 herhaald.

Aan het einde van deze les ...

... heb je nog een keer geoefend met signaalwoorden en tekstverbanden.

Ga naar lessonup begrijpend lezen les 2

Lees de theorie op de slides 5 t/m 13 nog eens rustig door.

Maak slides 14 t/m 38

Verbanden binnen zinnen, tussen zinnen en tussen alinea's

Signaalwoorden verbinden zinnen aan elkaar en zorgen zo voor een goedlopende, begrijpelijke samengestelde zin.

Ik houd van pizza, maar niet van pasta.

Signaalwoorden kunnen ook 2 losstaande enkelvoudige zinnen aan elkaar verbinden. Ik houd van pizza. Ik houd echter niet van pasta.

Daarnaast kunnen signaalwoorden alinea's met elkaar verbinden.

Tekstverbanden

Uitspraak-opsomming 

Na een uitspraak worden verschillende dingen opgesomd.

Signaalwoorden: ook, verder, bovendien, daarnaast, nog, niet alleen...maar ook, ten eerste, ten tweede

Mijn vrije tijd gebruik ik voor leuke dingen (= uitspraak).

In de eerste plaats sport ik graag. Verder houd ik van televisiekijken. Ook  vind ik het heerlijk om een spannend boek te lezen (= opsomming van drie zaken). 

Tekstverbanden

Uitspraak-tegenstelling

Na een uitspraak wordt het tegengestelde beweerd.

Signaalwoorden: maar, daarentegen, echter, integendeel, enerzijds ...anderzijds, daar staat tegenover

Evert is een ontzettend avontuurlijke vent (= uitspraak).

Zijn vriend daarentegen is een enorme huismus die er geen behoefte aan heeft bijzondere dingen te beleven (= tegenstelling). 

Tekstverbanden

Uitspraak-voorbeeld 

Na een uitspraak volgt een voorbeeld / een aantal voorbeelden.

Signaalwoorden: bijvoorbeeld, als voorbeeld, zo, zoals

Je kunt in de spits haast niet meer opschieten in de Randstad (= uitspraak).

Zo kost het je vaak twee uur om van Den Haag naar Rotterdam te reizen, een afstand die je normaal in twintig minuten aflegt (= voorbeeld).

Tekstverbanden

Middel-doel

Iemand noemt een doel en een middel waarmee dat doel kan worden bereikt. 

Signaalwoorden: waarmee, daarmee, met dat doel, het doel is, door middel van, om te...

De  stichting Wakker Dier komt op voor de dieren (= doel). Door middel van reclamespotjes op de televisie vraagt die club aandacht voor het ellendige leven van kippen en varkens in de bio-industrie (= middel). 

Tekstverbanden

Oorzaak-gevolg

Iemand doet een uitspraak die een oorzaak heeft. Daarna wordt het gevolg genoemd.

Signaalwoorden: daardoor, hierdoor, doordat, zodat, waardoor

Het heeft de afgelopen winter nauwelijks gevroren  (= oorzaak).

Hierdoor konden we niet schaatsen (= gevolg). 

Tekstverbanden

Uitspraak-vergelijking

Na een uitspraak worden er twee of meer dingen met elkaar vergeleken.

Signaalwoorden: zoals, hetzelfde, dezelfde, in vergelijking met

Uitspraak-reden

Na of voor een uitspraak wordt een reden genoemd. Een reden geeft aan waarom iemand iets wel of niet doet.

Signaalwoorden: daarom, want, omdat, namelijk

Tekstverbanden (Nieuw)

Uitspraak-conclusie

Na een of meer uitspraken volgt een eindoordeel of besluit. Je herkent dit verband aan signaalwoorden als: dus, concluderend, hieruit volgt.

Uitspraak-samenvatting

Na een of meer uitspraken worden de belangrijkste punten samengevat. Je herkent dit verband aan signaalwoorden als: kortom, samenvattend, al met al.

Tekstverbanden (Nieuw)

Uitspraak-voorwaarde

Bij een uitspraak wordt in de zinnen ervoor of erna een voorwaarde bij de uitspraak gesteld. Je herkent dit verband aan signaalwoorden als: mits, als, indien, tenzij, op voorwaarde dat.

Noteerwijze

‘Naar verwachting wordt ruimtetoerisme in de toekomst steeds betaalbaarder en dus toegankelijker voor een groot publiek.’

Welk verband geeft het signaalwoord ‘dus’ hier aan? 

Schijf de beide delen van dit verband aan.

Uitspraak-conclusie 

Uitspraak: ruimtetoerisme wordt in de toekomst steeds betaalbaarder

Conclusie: ruimtetoerisme wordt toegankelijker voor een groot publiek. 

Aan de slag!

Lees de tekst: 

Leesvaardigheid van Nederlandse jongeren daalt steeds harder (dit is een linkje)

Lees de tekst en beantwoord de vragen op de volgende slides.

"De leesvaardigheid van Nederlandse jongeren daalt steeds harder, zeker in vergelijking met andere landen. Dat blijkt uit Pisa, een wereldwijd onderzoek naar de leerprestaties van vijftienjarigen dat elke drie jaar wordt uitgevoerd.|

Waar verwijst het woord 'Dat' naar?

"Nederland staat als het gaat om leerprestaties in de middenmoot. De leesvaardigheid van Nederlandse tieners blijkt echter flink te zijn gedaald, tot onder het gemiddelde niveau in vergelijkbare landen."

Noteer het signaalwoord.

Bij welk verband hoor het signaalwoord van de vorige vraag?

1. uitspraak-voorbeeld
2. uitspraak-opsomming
3. uitspraak-tegenstelling

"Nederland staat als het gaat om leerprestaties in de middenmoot. De leesvaardigheid van Nederlandse tieners blijkt echter flink te zijn gedaald, tot onder het gemiddelde niveau in vergelijkbare landen."

Noteer de delen van het verband.

"De Pisa-test verdeelt jongeren in zes vaardigheidsniveaus. Een kwart van de Nederlandse jongeren haalt niveau 2 niet, het niveau waarmee iemand volgens de onderzoekers de taal genoeg beheerst om actief deel te kunnen nemen aan de moderne kennissamenleving."

Noteer het signaalwoord.

Bij welk verband hoor het signaalwoord van de vorig vraag?

1. middel-doel
2. uitspraak-opsomming
3. uitspraak-tegenstelling
4. oorzaak-gevolg

"De Pisa-test verdeelt jongeren in zes vaardigheidsniveaus. Een kwart van de Nederlandse jongeren haalt niveau 2 niet, het niveau waarmee iemand volgens de onderzoekers de taal genoeg beheerst om actief deel te kunnen nemen aan de moderne kennissamenleving."

Noteer de delen van het verband

"Opvallend is dat het leesplezier van vijftienjarigen in Nederland opvallend veel lager is dan in andere landen. 60 procent van de Nederlandse ondervraagden zegt alleen te lezen als het echt moet, bijvoorbeeld om informatie te vinden. Bijna de helft noemt lezen zelfs tijdverspilling. Slechts een op de vijf tieners vindt lezen een hobby."

Noteer het signaalwoord.

Bij welk verband hoor het signaalwoord van de vorig vraag?

1. middel-doel
2. uitspraak-opsomming
3. uitspraak-tegenstelling
4. uitspraak-voorbeeld

"Opvallend is dat het leesplezier van vijftienjarigen in Nederland opvallend veel lager is dan in andere landen. 60 procent van de Nederlandse ondervraagden zegt alleen te lezen als het echt moet, bijvoorbeeld om informatie te vinden. Bijna de helft noemt lezen zelfs tijdverspilling. Slechts een op de vijf tieners vindt lezen een hobby."

Noteer de delen van het verband

"Over het algemeen hebben meisjes meer plezier in het lezen dan jongens en zij zijn er ook beter in. Dit geldt overigens niet alleen voor leesvaardigheid; ook op het gebied van wiskunde en natuurwetenschappen hebben de meisjes de jongens inmiddels ingehaald."

Waar verwijst het woord 'Dit' naar?

"Over het algemeen hebben meisjes meer plezier in het lezen dan jongens en zij zijn er ook beter in."

Welke twee signaalwoorden voor een uitspraak-opsomming zie je hier?

Het Pisa-onderzoek vergelijkt heel bewust leeftijdgenoten en geen klasgenoten, omdat de schoolsystemen over de hele wereld lastiger te vergelijken zijn.

Noteer het signaalwoord.

Bij welk verband hoor het signaalwoord van de vorig vraag?

1. middel-doel
2. uitspraak-reden
3. uitspraak-vergelijking
4. uitspraak-voorwaarde

Het Pisa-onderzoek vergelijkt heel bewust leeftijdgenoten en geen klasgenoten, omdat de schoolsystemen over de hele wereld lastiger te vergelijken zijn.

Noteer de delen van het verband.

"AOB-bestuurder Henrik de Moel noemt de resultaten "zeer zorgwekkend". "Het is een schande dat wij er in een rijk land als Nederland niet in slagen om ons onderwijs op peil te houden." Hij merkt op dat vooral de achterstand van kinderen met een migratieachtergrond in Nederland opvalt."

Noteer het signaalwoord.

Bij welk verband hoor het signaalwoord van de vorig vraag?

1. middel-doel
2. uitspraak-reden
3. uitspraak-vergelijking
4. uitspraak-voorwaarde

De onderwijsbond beklemtoont dat het steeds moeilijker wordt om goede docenten te vinden, zeker voor het vak Nederlands. "Ook hier zullen de problemen toenemen, gezien de dalende interesse voor lerarenopleidingen en voor de studie Nederlands op universiteiten", waarschuwt De Moel.

Noteer het signaalwoord.

Bij welk verband hoor het signaalwoord van de vorig vraag?

1. middel-doel
2. uitspraak-opsomming
3. uitspraak-vergelijking
4. uitspraak-voorwaarde

De onderwijsbond beklemtoont dat het steeds moeilijker wordt om goede docenten te vinden, zeker voor het vak Nederlands. "Ook hier zullen de problemen toenemen, gezien de dalende interesse voor lerarenopleidingen en voor de studie Nederlands op universiteiten", waarschuwt De Moel.

Noteer de delen van het verband.

De overheid moet volgens de AOB komen met een "breed investeringsplan om het onderwijs aantrekkelijker te maken als loopbaan". Uit eerdere cijfers van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) blijkt dat Nederlandse leraren veel langer werken en vollere klassen hebben dan in vergelijkbare landen

Noteer het signaalwoord.

Bij welk verband hoor het signaalwoord van de vorig vraag?

1. middel-doel
2. uitspraak-opsomming
3. uitspraak-vergelijking
4. uitspraak-voorwaarde

De overheid moet volgens de AOB komen met een "breed investeringsplan om het onderwijs aantrekkelijker te maken als loopbaan". Uit eerdere cijfers van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) blijkt dat Nederlandse leraren veel langer werken en vollere klassen hebben dan in vergelijkbare landen

Noteer de delen van het verband.

Mijn conclusie over mijn kennis over signaalwoorden en tekstverbanden...