9/3 H4, taalverzorging lastige werkwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Werkwoordspelling

Lastige werkwoorden

Persoonsvorm:

tegenwoordige tijd en verleden tijd 

Voltooid deelwoord

H4

Lesplanning

• Korte activiteit
• Instructie/quiz
• Werken 
• Afsluiten

Spelen met woorden: raadsels

Geef iedereen de kans om het raadsel op te lossen: roep je geen antwoorden door de klas, maar doe je het in je hoofd.

• Lees eerst het raadsel en probeer hem in je hoofd op te lossen (schrijf je antwoord eventueel even in je schrift op)
  
• Schrijf je antwoord in de volgende sheet.
  
• Denk aan hoofdletters en leestekens.
  

Waarom kan een ei niet bevriezen?

Waarom zit er een stuur op je fiets?

Een slager is 1.80 meter en heeft schoenmaat 43. Wat weegt hij?

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• kan je lastige werkwoorden die bijvoorbeeld beginnen met: be-, ge-, ver-, ont-, her- of over- goed spellen
  
• de moeilijke woorden uit deze paragraaf goed spellen

Schrijf drie dingen op die je
van de vorige les hebt onthouden.

Werkwoordstijden

• OTT: onvoltooid tegenwoordige tijd - ik werk, ik lees 
  
• OVT: onvoltooid verleden tijd - ik werkte, ik las 
  
• VTT:voltooid tegenwoordige tijd - ik heb gewerkt, ik heb gelezen 
  
• VVT: voltooid verleden tijd - ik had gewerkt, ik had gelezen (www = vt)

Tom verdien... veel geld.

1. verdient
2. verdiend

Tom heeft veel geld verdien....

1. verdient
2. verdiend

Isa heeft met haar vrienden overleg....

1. overlegt
2. overlegd

Isa overleg... met haar vrienden.

1. overlegt
2. overlegd

David beantwoor... de vraag.

1. beantwoort
2. beantwoord
3. beantwoordt

David heeft de vragen beantwoor....

1. beantwoort
2. beantwoord
3. beantwoordt

Is het tegenwoordige tijd (tt)?

Meervoud (MV) ? = wij, jullie, zij:

Eén keuze: het hele werkwoord  = infinitief

Enkelvoud (EV) = ik, hij, zij, jij, je, het, u:

Twee keuzes: ik-vorm of ik-vorm+t

Is het tegenwoordige tijd (tt)?

1. Is het Meervoud (MV) ? = wij, jullie, zij = Infinitief = hele werkwoord 

2. Staat er ik of staat je/jij DIRECT ACHTER de persoonsvorm?

--> ik-vorm : Ik loop naar huis. Dan loop je naar huis. - Loop jij naar huis?

3 Staat er jij/je/hij/zij/het/u VOOR het werkwoord? 

--> ik-vorm+t: Jij loopt naar huis. Zij loopt naar huis. Het loopt naar huis. 

Scheidbare werkwoorden 

Scheidbare werkwoorden zijn combinaties van een werkwoord met een voorvoegsel (prefix): 

• uitstellen (uit + stellen) 
  
• aandoen (aan + doen)
  
• terechtkomen (terecht + komen), enzovoorts. 
  

Zo’n scheidbaar werkwoord schrijf je soms aan elkaar en soms niet. 

 

Scheidbare werkwoorden 

In hoofdzinnen:  scheiden, uit elkaar

• De gemeente nodigt alle inwoners uit. 
  
• De gemeente besloot alle inwoners uit te nodigen. 

Niet scheiden, aan elkaar

• De gemeente heeft alle inwoners uitgenodigd.
  
• De gemeente wil alle inwoners uitnodigen. 
  

 

Voltooid deelwoord -t of -d?

1. verlengproef: maak het woord langer, dan hoor je wat het moet zijn.

2. 'T XKoFSCHiP > Pak het hele ww, haal -en eraf. Staat de laatste letter in 'T XKoFSCHiP? 
Ja? > voltooid deelwoord schrijf je met een  -t.
Nee? > voltooid deelwoord schrijf je met een -d.

Lastige werkwoorden

Sommige werkwoorden klinken als pv en als vd hetzelfde,
maar je schrijft ze niet hetzelfde.

Lastige werkwoorden die beginnen met:
ge-, be-, ver-, ont-, her-, over-.

Opletten: lastige werkwoorden

In de tegenwoordige tijd noemen we een werkwoord met 

be-, ge-, ver-, ont-, her- of over-  een persoonsvorm.

In de voltooide tijd noemen we een werkwoord met

be-, ge-, ver-, ont-, her- of over-  dat geen persoonsvorm is 

een voltooid deelwoord.

Opletten: lastige werkwoorden

Werkwoorden die beginnen met be-, ge-, ver-, ont-, her- of over- klinken in de tegenwoordige tijd en de voltooide tijd hetzelfde, maar vaak schrijf je de werkwoorden anders.

gebeurt of gebeurd? 

verandert of veranderd?

herstelt of hersteld?

Persoonsvorm

Soms gebeurt dat.

Dat verandert niets.

Zij herstelt haar scooter.

Voltooid deelwoord

Het is gebeurd.

Het is niet veranderd.

Zij heeft haar scooter hersteld.

Is het een pv?  JA

Tt of vt?  TT

Regel? Ik-vorm +t

Is het een pv?  NEE

Regel? Maak langer, hoor je -t of -d? Schrijf zo kort mogelijk

Voor het spellen van de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd kan je 't x-kofschip gebruiken.

1. waar
2. niet waar

Voor het spellen van het voltooid deelwoord kun je 't x-kofschip gebruiken.

1. waar
2. niet waar

Voorbeeld:
ik verleer, hij verleert, hij heeft verleerd

Doe hetzelfde met verwerken.

_________

Voorbeeld:
ik verleer, hij verleert, hij heeft verleerd

Doe hetzelfde met begeleiden.

_________

Joris heeft de tekst in het Frans vertaald met Google Translate.

________

1. persoonsvorm
2. voltooid deelwoord

Rick vertaalt de menukaart voor zijn Spaanse vriendin.

________

1. persoonsvorm
2. voltooid deelwoord

Steeds weer belooft Martine ons een ijsje.

________

1. persoonsvorm
2. voltooid deelwoord

Vorige week had je me ook een cadeautje beloofd.

________

1. persoonsvorm
2. voltooid deelwoord

Door het plaatsen van zonnepanelen _____ het bedrijf op energiekosten.

1. bespaart
2. bespaard

Wat _____ een rond blauw verkeersbord met een witte bromfiets erop?

1. betekent
2. betekend

Sabien heeft Koen _____ om ook naar het eindexamenfeest te gaan.

1. verleid
2. verleidt

Je _____ de Nederlandse voetbalsupporters bij de Olympische spelen aan hun oranje outfit.

1. herkend
2. herkent

Werk voor deze les:

Blz. 110/111 opdracht 1, 2 en 3

+ nakijken en verbeteren met een andere kleur!

Wat niet af is = huiswerk!

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• kan je lastige werkwoorden die bijvoorbeeld beginnen met: be-, ge-, ver-, ont-, her- of over- goed spellen
  
• de moeilijke woorden uit deze paragraaf goed spellen

Ik weet wanneer een werkwoord een persoonsvorm of een voltooid deelwoord is

😒🙁😐🙂😃

Ik weet wanneer ik een lastig werkwoord met een d, dt of een t moet schrijven.

😒🙁😐🙂😃

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter?

Feedback:
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders willen zien?