3.5 Welvaart en welzijn

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

3.5 Welvaart en welzijn

Herhaling

welvaart en welzijn

Criteria om de ontwikkeling van Zuid-Amerikaanse staten te meten/te vergelijken:
* het BNP per hoofd

* de VN-welzijnsindex 

* samenstelling beroepsbevolking

Uit welke drie onderdelen bestaat de VN-ontwikkelingsindex ook al weer?

Herhaling

welvaart en welzijn

Wat zie je niet bij deze cijfers?

Grote regionale ongelijkheid en

sociale ongelijkheid

Bbp per hoofd

Beroepsbevolking

Tot welke categorie in het wereldsysteem behoren de meeste landen in Zuid-Amerika?

1. Periferie
2. Semi-periferie
3. Centrum
4. Kernlanden

Sociale ongelijkheid

Sociale ongelijkheid kun je aflezen met behulp van de Lorenzcurves.

Regel: ''Hoe verder de lijn naar de hoek rechtsonder gaat, hoe ongelijker de verdeling van het inkomen onder de bevolking''

2012

De armste 80% van de bevolking verdient 60% van het totale inkomen. De rijkste 20% de overige 40% van het inkomen.

2002

De armste 80% van de bevolking verdient 30% van het totale inkomen. De rijkste 20% verdient de overige 70% van het totale inkomen.

Sociale ongelijkheid op het platteland

De grote sociale ongelijkheid zie je ook op het platteland terug in het verschil tussen de typen landbouwbedrijven.

Klein en arm: Minifundia
Groot en rijk: Latifundia of haciënda's

Sociale ongelijkheid op het platteland

De grote sociale ongelijkheid zie je op het platteland terug in het verschil tussen de typen landbouwbedrijven.

minifundia

latifundia

hacienda

Sociale ongelijkheid op het platteland

Minifundia

Latifundia

Ontstaan als plantage in de koloniale tijd

Foodcrops

Cashcrops

Strategie: overleven

Kapitaalintensief

Arbeidsintensief

Monocultuur (één gewas)

Klein oppervlak

Sociale ongelijkheid in de stad

Sociale ongelijkheid leidt mogelijk tot sociale polarisatie

Rijke buurten              <==>              favela’s waar bewoners te maken hebben met geweld                                                             tussen politie en drugsbaronnen.

Definitie

Proces waarbij tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen (bv. raciale verschillen) steeds sterker worden en leiden tot oplopende spanning en onenigheid.

Verdiepingsvideo: São Paulo

Bijna nergens ter wereld is de kloof tussen arm en rijk zo groot als in São Paulo, de grootste stad van Brazilië en het economische kloppende hart van het land.

Link: https://www.dailymotion.com/video/x1o6xr1

Ongelijkheid in Sao Paulo

VPRO: Arm en Rijk in São Paulo

Kijk 9:11-14.40 en 18:34-25:35

Welke verschillen zie je tussen de 2 fragmenten?

Sociale ongelijkheid in de stad

Sociale ongelijkheid leidt tot

ruimtelijke segregatie

Gated communities

Bewoners: blanke Europeanen

Favela

Bewoners: mestiezen

Moderne woonflats

Bewoners: blanke Europeanen

Definitie

mensen uit verschillende groepen wonen niet bij elkaar in een woongebied 

Rio de Janeiro: arm en rijk

Ruimtelijke segregatie

''Ruimtelijke scheiding van woonwijken op basis van etniciteit en/of welvaart. Het komt vooral voor in stedelijke gebieden''

Sociale ongelijkheid in de stad

Sociale ongelijkheid leidt mogelijk tot sociale polarisatie

Sociale polarisatie: ''Proces waarbij de tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen steeds sterker worden en leiden tot oplopende spanningen en onenigheden''

Groeiende steden

Verstedelijking/urbanisatie +

Natuurlijke bevolkingsgroei

Woningtekorten

Zelf (illegaal) bouwen op grond zonder eigendomsrecht, voorzieningen en infrastructuur

Informal cities

Zelfbouw in de informal city

Eerst voor eigen gezin

Dan getrouwde kinderen met kleinkinderen

Later ook voor verhuur

Acceptatie van de

informal city

Soms zorgt de overheid voor:
* Infrastructuur
* OV
* Voorzieningen

In La Paz (Bolivia) heeft de overheid zelfs een kabelbaan aangelegd tussen het centrum en de buitenwijken.

Informal cities

''Spontaan gebouwde, illegale stadwijken waar de bewoners geen eigendomsrechten hebben op de huizen en /of de grond die ze bewonen. Voorzieningen en infrastructuur ontbreken of zijn van een laag niveau. De wijken liggen vaak op plekken die gevoelig zijn voor aardverschuivingen of overstromingen.''

Macht in de stad

Tot voor kort macht in de steden/platteland in handen van de elite via een systeem van
cliëntelisme

Definitie

Elite verleent dienst aan burger/groep mensen in ruil voor politieke steun ==> meestal uit op zelfverrijking.

Cliëntelisme

''Mensen uit de bovenlaag die bewijzen een persoon of een groep mensen een dienst in ruil voor politieke steun. Die bevoorrechte positie die de elite hiermee verwerft wordt gebruikt om zichzelf te verrijken''

Macht in de stad verandert

Na 1990: vrijhandel en sociale doelen

De burgers eisen een aandeel in de opbrengsten van de export.

==> komt uitgebreid in de volgende paragrafen aan bod

Opdrachten (huiswerk)

Maak in de online methode de opdrachten (1, 3 en 5) van paragraaf 3.5