5.1 Overheid, burgers en bedrijven

• Economie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 4

Nog de allerbeste wensen!

Op een geslaagd 2024

Startactivteit

Maak "Weet je het nog?" op blz. 136 + 137

Programma

Startactiviteit

Herhaling hoofdstuk 5.1

Aan de slag!

Nakijken

Afsluiting

Hoofdstuk 5

Hoe werkt de overheid?

5.1 Overheid, burgers en bedrijven

Je hebt geleerd in deze paragraaf:

• Wat collectieve goederen zijn en wat de collectieve sector is
• Over de particuliere sector en marktwerking
• Wat voor- en nadelen zijn van privatisering
• Op welke manier de overheid het gedrag van burgers beïnvloedt. 

De collectieve sector =

1. Streeft naar winst.
2. Streeft niet naar winst.
3. Bestaat uit burgers en bedrijven.
4. Bestaat uit de overheid en instellingen voor de sociale zekerheid.

In de collectieve sector is er

1. sprake van marktwerking.
2. GEEN sprake van marktwerking.

Een andere benaming voor collectieve sector
= publieke sector

Wat is een andere benaming voor particuliere sector?

Collectieve goederen

De overheid heeft verschillende redenen om deze goederen aan te bieden:

 

1. Deze goederen en diensten zijn voor iedereen van belang.

2. De overheid wil de kwaliteit van de voorzieningen bewaken.

3. Voor sommige voorzieningen kun je mensen niet apart laten betalen. 

4. Er zijn voorzieningen die voor iedereen betaalbaar moet blijven.

Geef zoveel mogelijk voorbeelden van collectieve goederen.

Collectieve goederen

De overheid heeft verschillende redenen om deze goederen aan te bieden:

1. Deze goederen en diensten zijn voor iedereen van belang,

zoals de politie en het leger.

2. De overheid wil de kwaliteit van de voorzieningen bewaken,

bijvoorbeeld van de rechtspraak.

3. Voor sommige voorzieningen kun je mensen niet apart laten betalen,
zoals voor straatverlichting of dijken.

4. Er zijn voorzieningen die voor iedereen betaalbaar moet blijven,

zoals het onderwijs.

De gemeente Laar en Bos stopt met het ophalen en verwerken van afval. Deze taken worden overgenomen door Clean & Co, een particulier bedrijf.

Leg uit hoe deze privatisering de afvalverwerking in Laar en Bos goedkoper kan maken.

De gemeente hoefde niet te concurreren, waardoor het afval mogelijk niet op de goedkoopste manier verwerkt werd. Het particuliere bedrijf dat de afvalverwerking overneemt, moet wel concurreren. Daarom moet dit bedrijf de kosten en tarieven zo laag mogelijk houden (anders krijgt een ander bedrijf de opdracht). 

Privatisering, op eigen benen.

- De kosten kunnen dalen,

maar de kosten kunnen ook stijgen. 

- De kwaliteit kan verbeteren,

maar kan ook verslechteren. 

Aanmoedigen
(subsidie)

Ontmoedigen
(Accijns)

Aan de slag!

1. Afmaken "Weet je het nog?" blz. 136 + 137

2. Maken herhalingsopdrachten blz. 156 + 157
3. Maken rekenen blz. 160 + 161

5.1 Overheid, burgers en bedrijven

Je hebt geleerd in deze paragraaf:

• Wat collectieve goederen zijn en wat de collectieve sector is
• Over de particuliere sector en marktwerking
• Wat voor- en nadelen zijn van privatisering
• Op welke manier de overheid het gedrag van burgers beïnvloedt. 

In de Tweede Kamer wordt voorgesteld om de inkomstenbelasting te verhogen.
Welke adviesinstelling kan het beste onderzoeken wat de gevolgen hiervan zijn voor de economie?

1. CBS
2. CPB
3. SER
4. CBR