3,1: Amsterdam stapelmarkt van de wereld

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Welkom in de geschiedenisles!

H2C

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen
• Herhaling
  

• Amsterdam stapelmarkt van Europa
  

• Opdrachten

• Afsluiting  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Je kunt uitleggen hoe Amsterdam de stapelmarkt werd van de Europa.

• Je kunt uitleggen welke gevolgen dit had voor de landbouw in de Republiek.

• Je kunt uitleggen waarom de bevolking van de Republiek groeide en welke bijdrage immigratie daar aan had. 
  
  

Oorzaken en gevolgen

1. Indirecte oorzaak

• Wat er al verder aan vooraf ging. (alle andere oorzaken)

2. Aanleiding (directe oorzaak)

• Het laatste wat er gebeurd voordat het gebeurtenis begint.

3. Korte termijn gevolgen

• Wat direct duidelijk is dat er gebeurd na de gebeurtenis.

4. Lange termijn gevolgen

• Wat nu nog niet duidelijk is.

Wat is een correcte uitleg van het begrip handelskapitalisme?

1. Het inkopen van grondstoffen met als doel te wachten op geldontwaardig. Zo kan de handelaar de grondstoffen voor meer geld doorverkopen.
2. Het alleenrecht om in een bepaald gebied handel te mogen drijven met de lokale bevolking. Hierdoor stijgt de winst aanzienlijk.
3. Goederen en materialen inkopen uit alle windstreken en bewaren in één handelsstad om deze later weer door te verkopen.
4. Kapitaal vergroten door investeringen te doen in grondstoffen, deze letn bewerken en vervolgens voor meer winst te verkopen

Korte opdracht

1. Leerlingen die A, B of C hebben gekozen lezen de eerste alinea tekst: ''Amsterdam barst uit zijn voegen''

2. Leerlingen die D hebben gekozen:

Leg uit hoe je kunt zien dat deze bron uit de Gouden Eeuw komt. 

De oude Waag op de Dam in Amsterdam. Het water van de Damrak rechts kwam tot hier. Het nieuwe zeventiende eeuwse stadhuis is in aanbouw. Schilderij van Jacob van der Ulf uit 1654, Rijksmuseum, Amsterdam. 

Amsterdam in de Gouden Eeuw

• Niet alleen Amsterdam maar ook andere steden in de Republiek groeide in die tijd.
• 60% van de alle mensen uit de Republiek woonde in een stad.
  

• Overgang van grootendeels landbouw en veeteelt naar stedelijke handel en nijverheid.
  

Verstedelijking van Nederland 1400-1850. Naar: R. Paping, Urbanisatie in Nederland 1400-1850, 2009.

https://www.youtube.com/watch?v=cFGhee-adX4

0

Handelsrepubliek

• De boeren konden niet alle mensen in de stad voeden.

• Gevolg --> producten importeren uit de Scandinavische gebieden (moedernegotie) (graan uit Polen, IJzer uit zweden)
• Ook met een volle lading heen: Wol uit België, Wijn uit Frankrijk.

• Andere landen kregen door dat je in Amsterdam graan kon kopen, is er een tekort? Ga het halen in Amsterdam. Er ontstaat een levendige handel in allerlei soorten handelswaar die werd ingekocht en weer werd verkocht. Nederland werd de stapelmarkt van Europa.
• Nadat ook de Nederlanders om Afrika heen waren en naar Azië konden varen werden er ook specerijen en andere goederen geïmporteerd.

Kaart van goederenstroom in Europa, met Amsterdam als stapelmarkt.

Achtergrond: een fluitschip, deze boten werden gebruikt in de Oostzeehandel (moedernegotie).

Meer informatie: https://historiek.net/fluitschip-hoorn-wat-is-dat-betekenis/126715/

https://historiek.net/oostzeehandel-moedernegotie-voc/76139/

België

Polen

Scandinavië

Frankrijk

Leg in eigen woorden uit wat een stapelmarkt is

Handelskapitalisme

Je koopt wol voor 4 Euro en verkoopt het voor 5 euro aan iemand anders, je winst is klein

Handelskapitalisme

20X

Je koopt wol voor 4 Euro en betaalt 2 euro aan een wever om er een tapijt van te maken (Investering). Je verkoopt het tapijt voor 20 euro, je winst is nu veel groter!

Antwerpen

• De Antwerpenaren Amsterdammers handelde al heel lang met elkaar.

• De Antwerpenaren waren erg goed in het vergroten van hun kapitaal --> handelskapitalisme.

• De Spanjaarden nemen in 1585 Antwerpen in bezit, De Nederlanders namen de monding van de rivier de Schelde in bezit en blokkeerde zo de waterweg naar Antwerpen.
  
• Protestantse en Joodse handelaren vluchtten naar de Republiek, uit angst voor vervolging om geloof en economische redenen....
  

Achtergrond: foto van Fort Rammekens

Waarom vluchtte precies protestanten en joodse mensen naar de Republiek?

1. Deze mensen vluchtte helemaal niet.
2. Omdat deze mensen werden gedwongen te vertrekken
3. Omdat deze extra belasting moesten betalen
4. Omdat deze werden vervolgd, soms zelfs de doodstraf. Zie bloedplakkaat.

Immigratie

• De Republiek had een relatieve koelante-beleid dat gevoerd werd. Men kwam hierheen als in hun thuisland een oorlog bezig was of als men werd vervolgt om religieuze redenen.

• Amsterdam werd in de loop van de 17de eeuw een echte wereldstad. Mensen vanuit de hele wereld kwamen naar Amsterdam om te handelen.

Wat zijn de oorzaken dat de hoeveelheid mensen die naar de Nederlanden migreerden in de Gouden Eeuw sterk steeg?

Inpolderen

• Het gewest Holland bestond aan het begin van de 17de eeuw voor iets meer dan de helft uit moerassen en meren. Om de zoveel tijd overstroomde dezen bij zware regenval. Dan verdronken mensen en werd het boerenland tijdelijk onbruikbaar.
  
• Doordat de bevolking in de Republiek elk jaar groeide was dit een groot probleem.
  
• De oplossing hiervoor was droogmakerij: Polder: land dat vroeger onder water stond, waaruit het water is weggepompt.
  

De gronds in de Beemster werd volgens een strak plan ingedeeld in wegen, sloten en boerderijen. Plattegrond uit 1685.

https://www.youtube.com/watch?v=Oxv6IRcuNaI molens zaandam

De molengang, uitgevonden door Simon Stevin.

Gebruikt door Jan Adriaanszoon Leeghwater voor het droogleggen van de Beemster

Wat is droogmakerij en waar was dit de oplossing?

Benoem de aanleiding voor het ontstaan van commerciële landbouw in de Republiek tijden de Gouden Eeuw

Opdrachten

Paragraaf 3,1 – Amsterdam stapelmarkt van Europa
Opdrachten:  4, 5, 6, 10b+c, 11
LB blz. 56 t/m 59
WB blz. 63 t/m 67

Klaar? geef dit aan bij je docent.

Zet deze opdrachten in je planner!

Afsluiting

Aan het eind van deze les:

• Je kunt uitleggen hoe Amsterdam de stapelmarkt werd van de Europa.

• Je kunt uitleggen welke gevolgen dit had voor de landbouw in de Republiek.

• Je kunt uitleggen waarom de bevolking van de Republiek groeide en welke bijdrage immigratie daaraan had. 
  
  

Fijne dag!

https://www.youtube.com/watch?v=Oxv6IRcuNaI molens zaandam