4 havo - H12 - nauwkeurig formuleren

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4 havo - 23 oktober 

• Even herhalen: H10 stijl 
• instructie H11 begrijpelijk formuleren
• cursus spelling

Begrijpelijk formuleren

• Zinslengte: niet te lang; 
• Kern bij elkaar: onderwerp en gezegde; 
• Tangconstructie: uitleg tussen woorden die bij elkaar horen; 
• Gebruik liever actieve zinnen geen passieve; 
• Gebruik, als het kan,  geen ingewikkelde woorden; 
• Gebruik geen naamwoordstijl.

begrijpelijk formuleren

zinslengte:

Zinnen die uit 10 tot 15 woorden bestaan zijn door de meeste mensen goed te volgen.

Lijdende vorm 

Lijdende vorm 

Zinnen kunnen in de bedrijvende en lijdende vorm staan. In een bedrijvende zin voert het onderwerp de handeling uit. In een lijdende zin ondergaat het ondewerp de handeling. 

Zinnen in de lijdende vorm zijn minder direct. De bedrijvende vorm heeft vaak de voorkeur. 

Lijdende vorm

Wanneer gebruik je de lijdende vorm?

1. Als je handelende persoon niet kent of als het voor de hand ligt wie de handelende persoon is. 

2. Als je de handelende persoon niet wil noemen.

3. Als je voor afwisseling wil zorgen. 

Een tekst bestaat uit beide vormen. Wissel lijdende en bedrijvende zinnen af, zodat je tekst prettig leest. Het voelt persoonlijker, dan als je alleen lijdende vormen gebruikt. 

Lijdende vorm 

Fout: Morgen wordt de naam van de winnaar bekendgemaakt door de minister.

Goed: De minister maakt morgen de naam van de winnaar bekend.

Lijdende vorm

De auto werd in de garage gerepareerd  (door de nieuwe automonteur).

De nieuwe automonteur repareerde de auto in de garage.

Actieve zinnen maken de tekst levendiger, directer, prettiger!

Kern bij elkaar

Zorg dat de kern van de zin bij elkaar staat.

Kern: onderwerp en gezegde

tangconstructies 

Als je tussen twee woorden die bij elkaar horen veel andere informatie plaatst, dan noem je dat een tangconstructie. 

tangconstructie

Tips:

• kijk welke delen bij elkaar horen;
• Maak meerdere zinnen van een zin met een tangconstructie.

Tangconstructie

Hoe kunnen we deze tangconstructie oplossen?

In de Brusselse dierentuin wordt de om zijn knuffelbare uiterlijk en vertederende gromgeluiden zo populaire reuzenpanda gewassen.

Tangconstructie

Door de zin in stukken op te breken kun je de tangconstructie vaak oplossen. 

In de Brusselse dierentuin wordt de panda gewassen. Het dier is zeer populair vanwege zijn knuffelbare uiterlijk en vertederende gromgeluiden.

• De hond, die een hele mooie vacht had maar die nu heel vies was omdat hij in de sloot sprong, lag op zijn bot te kauwen.

• De hond lag op zijn bot te kauwen. Hij heeft een hele mooie vacht, maar die is nu vies omdat hij in de sloot is gesprongen.

Vermijd de naamwoordstijl

Bij de naamwoordstijl maak je van een werkwoord een zelfstandig naamwoord, met een lidwoord ervoor. 

Bijvoorbeeld: Het lezen van boeken is een gewoonte die veel scholieren achterwege laten. 

Beter is: Veel scholieren lezen geen boeken meer. 

Naamwoordstijl

Fout: Volgend jaar zal er een uitbreiding van de fabriek plaatsvinden.

Goed: De fabriek zal volgend jaar worden uitgebreid.

Zijn er zelfstandig naamwoorden die een werkwoord zijn? Pas die dan aan!

Naamwoordstijl

Ook hier weer: maak het jezelf niet te moeilijk. Gebruik het niet als het niet nodig is.

NIET:  Het veelvuldig drinken van energiedrankjes leidt tot nervositeit en slaapgebrek

WEL: Als je te veel energiedrankjes drinkt, dan leidt dit tot nervositeit en slaapgebrek. 

Aan de slag

opdracht 5a blz. 71

opdracht 5 b

opdracht 5c

opdracht 5d

H12 nauwkeurig formuleren

Nauwkeurig formuleren moet.

Als je dit niet doet, blijft je lezer altijd met vragen zitten.

Hij lag op haar schoot en viel in slaap.

Hij lag op haar, schoot, en viel in slaap.

'Schiet op jongens!'

'Schiet op, jongens!'

Ik hou van honden eten en Netflix kijken.

Ik hou van honden, eten en Netflix kijken.

Schrijven is als praten met iemand die er niet is.

Beantwoord daarom altijd de volgende vragen wanneer je iets geschreven hebt:

Wie?

Wat?

Waar?

Waarom? Wanneer? Hoe?

Wanneer je nauwkeurig wilt formuleren moet je het volgende niet  gebruiken:

• lege woorden 
• dubbelzinnigheid
• ingebouwde beperking 
• onjuiste verwijzingen

lege woorden

vage woorden zonder specifieke betekenis

•  vaak, jarenlang, allerlei, behoorlijk, ding etc. (blz. 77 handboek)

dubbelzinnigheid

Woorden met meerdere betekenissen: homoniemen

Wanneer je gebruik maakt van homoniemen, zorg dan dat duidelijk is welke betekenis je bedoelt.

Tieners lopen weg uit instelling, allen terecht.

Algemeen Dagblad 14-12-14

Verdachte pakketjes gevonden naast bank.

onjuiste verwijzingen

Kies je verwijswoorden zorgvuldig.

• Minister Slob keek kort naar zijn woordvoerder. Hij antwoordde dat de feiten nog niet bekend waren.
• Engelse onderzoekers vonden zes nieuwe soorten wormen in een zoutwatermeer, waar deze onder zware omstandigheden hun werk deden.

Wat is onjuist?

Als Europeaan heb ik over 'onze' Europese hoofdstad wel een mening. En die schiet als zodanig ernstig tekort.

aan de slag

maak opdracht 6,7 en 8 op blz. 75 in je oefenboek

H11 Begrijpelijk formuleren (blz. 74)

Je leert hoe je begrijpelijk formuleert door zinslengte, zinsbouw en woordgebruik af te stemmen op je lezer.

Begrijpelijk formuleren:

- zinslengte: niet te lang

- kern bij elkaar, belangrijke info eerst

- tangconstructie vermijden

- lijdende vorm vermijden

- woorden: niet te lang en niet te moeilijk

- naamwoordstijl vermijden

Het bereiken van een groot publiek is belangrijk.

1. Tangconstructie
2. Naamwoordstijl
3. lijdende vorm

De raad kan voor een wethouder die voor langere tijd met verlof gaat, een vervanger benoemen.

1. Tangconstructie
2. Naamwoordstijl
3. lijdende vorm

De niet aan het RIVM verbonden, bekende viroloog Ab Osterhaus is een expert op het gebied van corona.

1. Tangconstructie
2. Naamwoordstijl
3. lijdende vorm

De tuin wordt door Vita prachtig beschreven.

1. Tangconstructie
2. Naamwoordstijl
3. lijdende vorm