6.5/6.4

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 2

KGT= basisstof 5 de geschiedenis van het leven op aarde.

BB= basisstof 4

Vandaag

• Absentie en HW controle
• Uitleg BS 5
• Aan de slag
• Evaluatie wat hebt je geleerd

fossielen 

Fossielen zijn versteende overblijfselen van organismen/afdrukken in gesteenten. 

Fossielen ontstaan als de resten van organismen worden bedekt door lagen van zand- of kleideeltjes. 

Als dit snel gebeurt, krijgen bacteriën en schimmels niet de tijd om de resten helemaal af te breken. De zand- en kleideeltjes verstenen en het fossiel blijft bewaard. Zachte delen vergaan vaak te snel om te kunnen fossiliseren. 

Van schelpdieren worden danook veel meer fossielen gevonden dan van bijvoorbeeld wormen

Gesteentelagen

Nieuwe lagen komen boven op oudere lagen. 

Oudere gesteentelagen liggen dieper in de aardkorst.

Van sommige soorten komen de fossielen slechts in één gesteentelaag voor, terwijl ze niet voorkomen in oudere en jongere gesteentelagen. Deze soorten organismen hebben alleen in een bepaalde periode geleefd en zijn daarna uitgestorven. 

Hieruit blijkt dat in de geschiedenis van de aarde soorten zijn ontstaan en weer zijn verdwenen. Fossielen laten soms zien dat soorten veranderen.

De geologische tijdschaal

De wat?

Geologisch = Aarde.

dus...

Geologische tijdschaal = Wat is er allemaal op aarde gebeurt vanaf moment 1 tot nu.

geologische tijdschaal

geschiedenis van de aarde is verdeeld in tijdperken.

tijdperken in perioden.

Op een geologische tijdschaal kun je de ingeling van de geschiedenis van de aarde goed zien.

wat is een tijdperk

als je kijkt naar het stukje tijdschaal, zie je dat het is ingedeeld in twee tijdperken: Mesozoïcum en Cenozoïcum.

een tijdperk kan worden opgedeeld

in periodes, zoals Jura en Krijt.

De aarde bestaat ongeveer 4600 miljoen jaar (4,6 miljard jaar). In het begin van het bestaan van de aarde was er geen leven mogelijk. De temperatuur was hiervoor nog veel te hoog.

Ongeveer 3800 miljoen jaar geleden ontstonden waarschijnlijk de eerste eenvoudige levensvormen. Deze leefden in het water. De lucht bevatte toen nog geen zuurstof. Uit deze eenvoudige levensvormen ontstonden de eerste bacteriën. Een deel van deze bacteriën kon zuurstof produceren.

Ontstaan aarde

4600 miljoen jaar geleden

temperatuur te hoog--geen leven!

3800 miljoen jaar geleden

eerste leven in het water

oerbacterie ( eencellig)

lucht had nog geen zuurstof!

3300 miljoen jaar geleden

eencelligen die zuurstof konden produceren ( CO2 wordt zuurstof)

zuurstof ook in de atmosfeer

1600 miljoen jaar geleden

eerste meercellige organismen

700 miljoen jaar geleden 

ontstaan  eerste dieren

sponzen, kwallen, inktvissen, trilobieten

op land nog alleen maar bacteriën 

500 miljoen jaar geleden

eerste landplanten 

eerste gewervelde dieren ; vissen 

eerste gewervelde dieren ; vissen

450 miljoen jaar geleden

eerste landdieren

geleedpotigen ; duizendpoten

daarna volgden  andere dieren als amfibieën en reptielen

251 miljoen jaar geleden

ontstaan allerlei sauriërs 

op het land de dinosauriërs 

ook in het water en lucht

ook ontstaan eerste zoogdieren en vogels

65 miljoen jaar geleden

stierven de sauriërs uit in een korte tijd.

mogelijke oorzaak = rotsblok vanuit de ruimte die insloeg op aarde

hierdoor grote bosbranden  en zwarte wolken over de aarde die veel zonlicht tegenhelden.

hele aarde toen donker en koud waardoor de sauriërs stierven.

de zoogdieren en vogels overleefden wel.

3 miljoen jaar gelden

eerste mensachtigen (homo erectus)

anders dan de mensen nu 

mens nu = homo sapiens

verwantschap van soorten

alle mensen die nu leven hebben een gemeenschappelijke voorouder die 150.000 jaar geleden in afrika leefde.

soorten die gemeenschappelijke voorouder hebben vertonen verwantschap.

Stamboom 

waar kwam het eerste leven?

1. land
2. zee
3. lucht

wat was de eerste vorm van leven?

1. mens
2. planten
3. schimmels
4. bacterien

Huiswerk:

KGT= 6.5 opdracht  1 tm 9 (3 overslaan)

BB= 6.5 opdracht 1 tm 8 (practicum overslaan)

Opdrachten 

Blauw gedrukte woorden met betekenis opschrijven 

Test jezelf maken van alle basisstoffen -> oefentoets maken

Samenvatting maken 

Bij mij zitten voor extra uitleg