4m erf evo hh

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Wat weet jij al van erfelijkheid?

Erfelijkheid en evolutie

Herhalings-LessonUp met uitleg, video's en vragen

Doel

Na deze les weet je weer scherp:

hoe eigenschappen (wel of niet) worden doorgegeven

uitleggen wat mitose, meiose en mutatie is

uitleggen wat genotype is

uitleggen wat fenotype is

uitleggen wat genotype en fenotype met elkaar te maken hebben

hoe je een kruising uitwerkt

wat evolutie is en van welke 3 dingen dat uitgaat

uitleg erfelijkheid

Erfelijk? 

Ogen

De kleur is bruin. Dit is erfelijk bepaald. Het gecombineerde DNA van vader en moeder (het GENOTYPE) geven de uiterlijke verschijningsvorm en dat heet FENOTYPE

Litteken

Het litteken is niet erfelijk, maar is gebeurt tijdens een ongelukje. Hier hebben vader en moeder dus qua genen niets mee te maken. Er hoort hier dus geen genotype bij.

Het DNA dat je van je ouders krijgt noemen we je genotype. Je genotype bepaalt bij erfelijke dingen je fenotype. Het fenotype is de uiterlijke verschijningsvorm.

Hoe ontstaat je genotype?

video prenataal onderzoek

een paar vragen

Hoe zit dat met tweelingen? Hebben zij hetzelfde DNA?

1. ja
2. nee
3. meestal wel
4. soms

Je hebt het genotype en het fenotype.
Wat wordt bedoeld met het genotype?

1. De erfelijke informatie op je chromosomen
2. Hoe je eruit ziet

Een fruitvlieg heeft 8 chromosomen in de cel in zijn oog.
Hoeveel chromosomen heeft de spermacel?

1. 4
2. 8
3. 16
4. dat is niet te voorspellen

Dit zijn de
chromosomen
van een...

1. Man
2. Vrouw

Fenotype

1. Is wat tot uiting komt
2. Komt soms tot uiting
3. Komt niet tot uiting
4. Zit altijd in het DNA

Hoe noemen we het proces waarbij er van 1 cel 2 cellen wordt gemaakt?

mitose en meiose uitleg

Gewone celdeling = mitose

Celdeling waarbij geslachtscellen ontstaan = meiose

Mitose

Mitose:

• Gewone celdeling (lichaamscellen)
• Dochtercellen identiek aan moedercel
• Hetzelfde genotype 

Mutatie

Bij een mutatie ontstaat er een klein foutje 

op het DNA. Als dat foutje erin 

zit dan komt het er met kopiëren

 in alle kopietjes terrecht. 

kruisingen

hoe werkt het ook al weer?

Monohybride kruisingen

• Kruisingen waarbij we naar één eigenschap kijken
• P: ouders (eerste kruising
• GC: geslachtscel
  
• F1: nakomelingen eerste kruising
• F2: nakomelingen van kindjes uit kruising F1
  

Kruisingen 

een paar vragen

Hoe noem je alle eigenschappen van een organisme?

1. Fenotype
2. Genotype
3. DNA
4. Erfelijkheid

Wat is homozygoot?

1. 2 van hetzelfde gen voor een eigenschap
2. één recessieve gen van een eigenschap
3. één dominante gen

Hoe noteer je 'heterozygoot?

1. aa
2. Aa
3. AA

Cavia's kunnen zwartharig (R) en witharig (r) zijn.
Gegeven zijn de volgende vier kruisingen:

Bij welke van de kruisingen is de kans op een witte cavia het grootst?

1. heterozygoot x homozygoot dominant
2. homozygoot recessief x heterozygoot
3. homozygoot dominant x homozygoot recessief
4. heterozygoot x heterozygoot

Bij welke van deze kruisingen hebben alle nakomelingen hetzelfde genotype?

1. RR x rr
2. Rr x rr
3. RR x Rr
4. Rr x Rr

Wat zijn de verschillen tussen mitose en meiose?

Evolutie

De evolutietheorie

De evolutietheorie is vanaf de 18e eeuw ontwikkeld door Charles Darwin. 

De theorie is niet 'keihard' te bewijzen. Er zijn wel veel feiten de de theorie ondersteunen. 

De feiten zijn de argumenten voor de evolutietheorie.

Evolutietheorie

De evolutietheorie is een verklaring voor het ontstaan, veranderen en verdwijnen van levensvormen op aarde.  

De evolutietheorie gaat uit van 3 dingen:

* Verandering in genotype

* Natuurlijke selectie

* Het ontstaan van nieuwe soorten

Natuurlijke selectie

laatste vragen

Wat is natuurlijke selectie?

1. De verschillen binnen een populatie
2. De organismen die het best zijn aangepast aan het milieu, krijgen de meeste nakomelingen.
3. Organismen die sterkste zijn krijgen de meeste nakomelingen
4. Verschil tussen rassen

Wat is een voordeel van variatie in genotypen?

1. Het vergroot de kans op inteelt
2. Het vergroot de kans dat een soort overleeft in veranderende omstandigheden
3. Het vergroot de kans op aangeboren afwijkingen
4. Het vermindert de kans op ziektes

Wat is evolutie

1. Ontstaan of verandering van levensvormen op aarde in een korte tijd
2. Ontstaan of verandering van levensvormen op aarde in een lange tijd
3. Ontstaan of verandering van planten op aarde in een korte tijd
4. Ontstaan of verandering van dieren op aarde in een lange tijd

Voor evolutie (ontstaan nieuwe soorten) zijn 3 voorwaarden nodig. Welke 3 voorwaarden zijn dit?

wat ga je nu doen?

voorbereiden op de TW met de leerlijst in Teams

Woensdag HH voortplanting en examenoefeningen erf. & evo