Nectar 3.1 - Organismen en hun omgeving

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Wat gaan we doen vandaag?

Theorie 3.1 Organismen in hun omgeving

Aan de slag

Afsluiting

3.1 Organismen in hun omgeving

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt beschrijven welke biotische en abiotische factoren invloed op organismen hebben
• Je kunt beschrijven wat een ecosysteem is
• Je kunt beschrijven hoe planten zijn aangepast aan hun ecosysteem
• Je kunt beschrijven hoe dieren zijn aangepast aan hun ecosysteem

1

2

3

zeehond

welke omgeving?

kenmerken van de omgeving

dieren in dezelfde omgeving

eekhoorn

welke omgeving?

kenmerken van de omgeving

dieren in dezelfde omgeving

kikker

welke omgeving?

kenmerken van de omgeving

dieren in dezelfde omgeving

vul in op blz 104:

eigenschappen om te overleven in deze omgeving

vul in op blz 104:

eigenschappen om te overleven in deze omgeving

door welke factoren wordt het leven van een meesje beïnvloed

3.1 Organismen in hun omgeving

Welke factoren hebben invloed op organismen?

• Biotische factoren (levende invloeden)
  - Voedsel, vijanden, schuilplaats, soortgenoten
•  Abiotische factoren (niet-levende invloeden)
  - Water, licht, temperatuur, wind
• Alle biotische + abiotische factoren in een bepaald gebied > ecosysteem
  
  

Hoe zijn planten aangepast aan hun ecosysteem?

• Voorjaarsbloeiers > leven in donkere bossen
  - groeien en bloeien voordat bomen bladeren krijgen
• Klimplanten > leven in donkere bossen
  - heeft hechtworteltjes aan stengel, groeit tegen boom omhoog naar het licht
• Wortelrozetten > leven in dichtbegroeide grasland
  - platte bladeren op de grond, creëert zo ruimte voor zichzelf, boven en onder de grond                                                                                      

Hoe zijn planten aangepast aan hun ecosysteem?

• Woestijnplanten -> waterverlies tegen gaan
  - uit kleinere bladeren verdampt minder water (cactus geen bladeren, maar stekels)
  - dikke waslaag of haren op bladeren om vocht vast te houden                                            - dikke bladeren houden vocht vast                                                                                           

maken opdrachten

Hoe zijn dieren aangepast aan hun ecosysteem

Hoe zijn dieren aangepast aan kou en hitte?

• Zoogdieren en vogels zijn warmbloedig (lichaamstemperatuur constant), rond 37° C
  
• Koude omgeving?
  - Vogels -> opgezette veren
  - Zoogdieren -> wintervacht, korte poten en kleine oren
  - Laag stilstaande lucht tussen veren of vacht > isolatie
  - Zoogdieren in water > dikke speklaag
• Warme omgeving?
  - Zoogdieren -> zomervacht, korte haren
  - Grote oren en langere poten
  
• Schutkleur = aanpassing aan omgeving

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn dieren aangepast aan hun leefwijze?

Zoogdieren -> plooikiezen, hoektanden, knipkiezen

• plooikiezen > vermalen van planten (planteneters)
• hoektanden > prooi vasthouden (alleseters, vleeseters)
• knipkiezen > vlees in stukken scheuren (vleeseters)

3.1 Organismen in hun omgeving

Vogels -> haak-, zeef-, pincet- en kegelsnavel

• Haaksnavel > prooi aan stukken scheuren (roofvogels)
• Zeefsnavel > plantjes en diertjes uit water zeven (watervogels)
• Pincetsnavel > insecten lospeuteren uit bomen (weide- en tuinvogels)
• Kegelsnavel > zaden kraken (tuinvogels)

3.1 Organismen in hun omgeving

Soorten poten -> grijp-, zwem-, stelt- en klimpoten

• Grijppoten > klauwen met scherpe nagels (roofvogels)
• Zwempoten > zwemvliezen tussen de tenen (watervogels)
• Steltpoten > lange poten met lange tenen (weidevogels)
  - makkelijker door ondiep water of hoog gras lopen
• Klimpoten > tenen naar voren en achter (tuinvogels)
  - op en neer lopen langs boomstammen

Aan de slag

maken en nakijken/ verbeteren 3.1

Afsluiting

• Je kunt beschrijven welke biotische en abiotische factoren invloed op organismen hebben
• Je kunt beschrijven wat een ecosysteem is
• Je kunt beschrijven hoe planten zijn aangepast aan hun ecosysteem
• Je kunt beschrijven hoe dieren zijn aangepast aan hun ecosysteem

Hoe ging de les?

Volgende keer...