Paragraaf 3.1 - Organismen en hun omgeving

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

3.1 Organismen in hun omgeving

3.1 Organismen in hun omgeving

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt beschrijven welke biotische en abiotische factoren invloed op organismen hebben
• Je kunt beschrijven wat een ecosysteem is
• Je kunt met voorbeelden uitleggen hoe planten zijn aangepast aan hun ecosysteem

3.1 Organismen in hun omgeving

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt met voorbeelden uitleggen hoe dieren zijn aangepast aan een koude of hete omgeving
• Je kunt uitleggen hoe het gebit van dieren is aangepast aan hun voedsel
• Je kunt uitleggen hoe de snavels van vogels zijn aangepast aan hun voedsel en hoe de poten van vogels zijn aangepast aan hun leefwijze

3.1 Organismen in hun omgeving

Wat heeft allemaal invloed op organismen?

• Biotische factoren (levende invloeden)
  - Voedsel, vijanden, schuilplaats, soortgenoten

3.1 Organismen in hun omgeving

Wat heeft allemaal invloed op organismen?

• Biotische factoren (levende invloeden)
  - Voedsel, vijanden, dode dieren, uitwerpselen van dieren
•  Abiotische factoren (niet-levende invloeden)
  - Water, licht, temperatuur, wind

3.1 Organismen in hun omgeving

Wat heeft allemaal invloed op organismen?

• Biotische factoren (levende invloeden)
  - Voedsel, vijanden, dode dieren, uitwerpselen van dieren
•  Abiotische factoren (niet-levende invloeden)
  - Water, licht, temperatuur, wind
• Biotische + abiotische factoren > ecosysteem
  - Hoe het gebied eruit ziet (samenstelling)

Abiotisch

Biotisch

3.1 Organismen in hun omgeving

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn planten aangepast aan hun ecosysteem?

Aanpassing = een eigenschap van een organisme waardoor hij goed kan overleven in zijn ecosysteem

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn planten aangepast aan hun ecosysteem?

• Voorjaarsbloeiers > leven in donkere bossen
  - groeien en bloeien voordat bomen bladeren krijgen

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn planten aangepast aan hun ecosysteem?

• Klimplanten > leven in donkere bossen
  - heeft hechtworteltjes aan stengel,
  groeit tegen boom omhoog naar het licht

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn planten aangepast aan hun ecosysteem?

• Wortelrozetten > leven in dichtbegroeide grasland
  - platte bladeren op de grond,
  creëert zo ruimte voor zichzelf,
  boven en onder de grond

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn planten aangepast aan hun ecosysteem?

• Wortelrozetten > leven in dichtbegroeide grasland
  - platte bladeren op de grond,
  creëert zo ruimte voor zichzelf,
  boven en onder de grond

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn planten aangepast aan hun ecosysteem?

• Woestijnplanten -> zuinig met water
  - weinig water verdampen uit bladeren
  (cactus geen bladeren, maar stekels)
  - kleine bladeren met vette waslaag of haren op bladeren

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn planten aangepast aan hun ecosysteem?

• Woestijnplanten -> zuinig met water
  - weinig water verdampen uit bladeren
  (cactus geen bladeren, maar stekels)
  - kleine bladeren met vette waslaag
  of haren op bladeren

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn planten aangepast aan hun ecosysteem?

• Voorjaarsbloeiers > leven in donkere bossen
  - groeien en bloeien voordat bomen bladeren krijgen
• Klimplanten > leven in donkere bossen
  - heeft hechtworteltjes aan stengel, groeit tegen boom omhoog naar het licht
• Wortelrozetten > leven in dichtbegroeide grasland
  - platte bladeren op de grond, creëert zo ruimte voor zichzelf, boven en onder de grond
• Woestijnplanten -> zuinig met water
  - weinig water verdampen uit bladeren (cactus geen bladeren, maar stekels)
  - kleine bladeren met vette waslaag of haren op bladeren

3.1 Organismen in hun omgeving

• Wat? Maak opdracht 10 
• Hoe? Blz. 138
• Hulp? Eerst zelf proberen, daarna overleggen met buur
• Tijd? 3 minuten 
• Uitkomst? Dit bespreken we zo klassikaal

• Klaar? Wacht even rustig tot de tijd voorbij is

Opdracht 10 

• Gele lissen 
• Cactussen 
• Brandnetels
• Erwtenplant 

Opdracht 10 

• Gele lissen --> Verspreiding van de soort bevorderen
• Cactussen  
• Brandnetels 
• Erwtenplant 

Opdracht 10 

• Gele lissen --> Verspreiding van de soort bevorderen
• Cactussen  --> Uitdroging voorkomen
• Brandnetels 
• Erwtenplant 

Opdracht 10 

• Gele lissen --> Verspreiding van de soort bevorderen
• Cactussen  --> Uitdroging voorkomen
• Brandnetels --> Vraat (opeten) voorkomen 
• Erwtenplant 

Opdracht 10 

• Gele lissen --> Verspreiding van de soort bevorderen
• Cactussen  --> Uitdroging voorkomen
• Brandnetels --> Vraat (opeten) voorkomen 
• Erwtenplant --> Voldoende licht krijgen

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn dieren aangepast aan kou en hitte?

• Zoogdieren en vogels zijn warmbloedig (lichaamstemperatuur constant), rond 37° C

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn dieren aangepast aan kou en hitte?

• Zoogdieren en vogels zijn warmbloedig (lichaamstemperatuur constant), rond 37° C
  
• Koude omgeving?
  - Vogels -> opgezette veren
  - Zoogdieren -> wintervacht, korte poten en kleine oren
  - Laag stilstaande lucht tussen veren of vacht > isolatie
  - Zoogdieren in water > dikke speklaag

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn dieren aangepast aan kou en hitte?

• Zoogdieren en vogels zijn warmbloedig (lichaamstemperatuur constant), rond 37° C
• Warme omgeving?
  - Zoogdieren -> zomervacht, korte haren
  - Grote oren en langere poten

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn dieren aangepast aan hun leefwijze?
      Gebit

• plooikiezen > vermalen van planten (planteneters)
• hoektanden > prooi vasthouden (vleeseters)
• knipkiezen > vlees in stukken scheuren (vleeseters)

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn dieren aangepast aan hun leefwijze?

      Snavels

• Haaksnavel > prooi aan stukken scheuren (roofvogels)
• Zeefsnavel > plantjes en diertjes uit water zeven (watervogels)
• Pincetsnavel > insecten lospeuteren uit bomen (weide- en tuinvogels)
• Kegelsnavel > zaden kraken (tuinvogels)

Haaksnavel

Zeefsnavel

Pincetsnavel

Kegelsnavel

Sleep de afbeelding van de soort snavel en het soort voedsel naar het juiste hokje.

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn dieren aangepast aan hun leefwijze?

      Snavels

• Grijppoten > klauwen met scherpe nagels (roofvogels)
• Zwempoten > zwemvliezen tussen de tenen (watervogels)
• Steltpoten > lange poten met lange tenen (weidevogels)
  - makkelijker door ondiep water of hoog gras lopen
• Klimpoten > tenen naar voren en achter (tuinvogels)
  - op en neer lopen langs boomstammen

Kunnen 11:  Je moet aan de hand van een afbeelding van een vogel de naam 

van de poten kunnen noemen.

Koppel de woorden aan de juiste afbeelding.

grijppoot

zwempoot

steltpoot

klimpoot

Wat kunnen vogels met deze poten?

Klimmen

Hun prooi vastgrijpen

Zwemmen

Door hoog gras en laag water lopen

Voor mijn opleiding - feedback over mijn lesgeven

ga naar de website www.bsot.nl

docentcode: LQM-600

klascode: 3m

3.1 Organismen in hun omgeving

Ga lekker aan de slag met de opdrachten van 3.1 

vanaf blz. 132 

morgen krijgen jullie ook tijd om aan de opdrachten te werken

Tot de volgende keer!