2.4 Willem van Oranje en Filips II V

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Willem van Oranje en Filips II

Planning

• Filips II en Willem van Oranje
• Eenheid en verdeeldheid in de Nederlanden
• Welk woord weg
• Reflectie/huiswerk

Filips II en Willem van Oranje

Leerdoel

Aan het einde van deze les kun je uitleggen hoe er een definitieve breuk kwam tussen de Spaanse koning en de Nederlanden

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Hoofdpersonen: Willem van Oranje en Filips II 

Filips II 

• Serieus en religieus 
  
• Escorial
• Weinig in de Nederlanden
  
• "Bevriend" met Willem van Oranje
• Verklaard Willem van Oranje "vogelvrij"

Willem van Oranje

• Getrouwd met Lutherse 
  
• Openlijk tegen Filips II 
  
• Huurlegers
  
• Alva neemt bezittingen af
  
• Zoon ontvoerd 
  
• Protestant/calvinistisch

Videofragment:

Filips II neemt afscheid van de Nederlanden
(1559)

Requenses verving Alva als landvoogd

- Hij riep een generaal pardon af

- 1576 overlijdt Requenses plots

- Spaanse staat was bankroet (Veel oorlogen)

- Geen geld meer om de Spaanse troepen

- Spaanse furie

De Spaanse furie

Hou op te wroeten....

Eenheid en verdeeldheid in de Nederlanden

• Pacificatie van Gent: gewesten willen samen Spaanse troepen verdrijven, maar...
  
  
  
• Unie van Utrecht: noordelijke gewesten: calvinistisch
  
• Unie van Atrecht: zuidelijke gewesten: katholiek
  

Verdeelheid in de Nederlanden

Willem van Oranje vogelvrij

• Filips II verklaart Willem van Oranje in 1580 vogelvrij: iedereen mocht hem ongestraft vermoorden en zou daarvoor goed worden beloond.
• Willem van Oranje had veel kritiek op het beleid van Filips II.
• Hij schrijft een apologie (verweerschrift), waarin hij uitlegt waarom hij de wapens had opgenomen tegen de koning.
• Schending van de rechten en privileges van zijn onderdanen

Moord!

10 juli 1584

• Filips II had Willem van Oranje in 1580 vogelvrij verklaard: iedereen mocht hem ongestraft vermoorden en zou daarvoor goed worden beloond.
• Na een mislukte aanslag door Jean Jaureguy (1582), lukte het de Fransman Balthasar Gerards wél om Willem van Oranje te vermoorden.

Balthasar begaf zich op dinsdag 10 juli 1584 rond het middaguur naar het Prinsenhof met de mededeling dat hij Willem wilde spreken. Willems vrouw Louise van Coligny schijnt nog bezorgd te hebben gevraagd wie dat ongure type wel was, maar werd gerustgesteld. 

Willem meldde Balthasar dat hij hem na het middageten te woord zou staan. Balthasar keerde terug naar herberg De Diamant om zijn pistolen te halen.

Rond half twee verliet het gezelschap de eetzaal. Toen Willem van Oranje zijn voet op de eerste trede van de trap zette schoot Balthasar hem van dichtbij in de borst en de zij. De prins zakte in elkaar en sprak - volgens het officiële verslag - zijn beroemde laatste woorden: "Mon Dieu, ayez pitié de mon âme, et de ce pauvre peuple!", vertaald als: "Mijn God, heb medelijden met mij en mijn arme volk!". 

Volgens recente onderzoeken zou hij op slag dood moeten zijn geweest en heeft hij deze woorden niet gezegd.

• Zuidelijke gewesten
  
  
• Katholiek
• Vrede met Filips II
• Unie van Atrecht

Noordelijke gewesten 

• Protestant/calvinistisch
  
• Trouw aan Willem van Oranje
• Unie van Utrecht

Belangrijke begrippen

•  Pacificatie van Gent
•  Unie van Utrecht
• Unie van Atrecht

Belangrijke personen

•  Willem van Oranje
  
• Filips II
  

Opdracht: welk woord weg? 

Welk woord weg:
Antwerpen - Spaanse furie - huursoldaten - Willem van Oranje

Welk woord weg:
De Opstand – Unie van Utrecht – Willem van Oranje – Unie van Atrecht

Welk woord weg:
Filips II – Alva – Willem van Oranje – Spanje

Welk woord weg:
Holland – Zeeland – Pacificatie van Gent – Filips II

Hoe kwam het tot een definitieve breuk tussen de Spaanse koning en de Nederlanden?

Huiswerk 2.4

• Opdracht: 1, 2, 3, 6, 7 (verdiepen: 8) (herhalen: 9)