Collectieve goederen en ruilen over de tijd

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Hoofdstuk 4

De overheid in de tijd

Hoe is de overheid georganiseerd?

Taken van de overheid

• zorgen voor veiligheid (politie en leger)
• gezondheidszorg (ziekenhuizen)
• sociale zekerheid (uitkeringen)
• zorgen voor volkshuisvesting (wonen)
• zorgen voor onderwijs (investeren in arbeidsproductiviteit) Waarom? Positieve externe effecten! 

staatsobligatie

een schuldpapier met een vaste looptijd en een vast rentepercentage

Collectieve goederen:

Zijn goederen die niet splitsbaar zijn in individueel leverbare eenheden.

Goederen die niet uitsluitbaar zijn. 

Onderwijs, een collectief goed?

Quasi-collectieve goederen

Dit zijn goederen die in theorie individueel leverbaar (en dus uitsluitbaar) zijn, maar die we toch als een soort collectief goed door de overheid laten leveren.

Onderwijs kun je per persoon leveren. Wanneer je niet betaalt, is het mogelijk om je uit te sluiten van lessen. Maar we kiezen ervoor om het collectief, betaalt met belastinggeld, te leveren.

Waarom collectieve goederen?

1) Belangrijk voor iedereen (politie)

2) Zelf kwaliteit bewaken(rechtspraak)

3) Kosten zijn niet te delen ( straatverlichting)

4) Het moet betaalbaar blijven (onderwijs)

Financieringstekort

De toename van de staatsschuld.

Bij de oprichting van de Europese Monetaire Unie hebben de eurolanden in het Verdrag van Maastricht elkaar beloofd de overheidsfinanciën op orde te houden. Dat betekent in de praktijk dat het financieringstekort niet meer dan 3% van het BBP mag worden en de staatsschuldquote niet meer dan 60%  mag zijn.

Staatsschuldquote = staatsschuld / BBP x 100

Financieringstekort

is ook een voorbeeld van ruilen over de tijd.

Waarom?

Financieringstekort

is ook een voorbeeld van ruilen over de tijd.

Waarom?
De overheid geeft nu meer geld uit dan dat er binnen komt. Ze investeren dit geld om in de toekomst meer economische groei te creëren.

-->Uitgestelde belastingheffing

Omslagstelsel

• Solidariteit tussen generaties komt vooral tot uiting in de AOW (algemene ouderdomswet). 
  

• Dit wordt gefinancierd door het omslagstelsel. D.w.z. de huidige uitkeringen worden gefinancierd door de huidige premiebetalers.
  
• Vanwege de vergrijzing is besloten de AOW-leeftijd te verhogen.

Omslagstelsel

* Nu premie afdragen voor de ouderen van nu.

*AOW

Kapitaaldekkingsstelsel

*Nu premie afdragen voor jezelf.

*Pensioenfonds

Waardevast of welvaartsvast

Een uitkering is waardevast of welvaartsvast. 

Waardevast --> Uitkeringen die aangepast worden aan de inflatie

Welvaartsvast --> Uitkeringen die de loonontwikkeling volgen 

Pensioen is gebaseerd om het omslagstelsel

1. Juist
2. Onjuist

Zou deze vergrijzing voornamelijk een probleem zijn voor de betaalbaarheid van pensioenen (kapitaaldekkingsstelsel) of voor de AOW (omslagstelsel)?

1. Pensioenen (kapitaaldekkingsstelsel)
2. AOW (omslagstelsel)

Bij het omslagstelsel ...

1. betaalt iedereen voor zichzelf
2. zijn uitkeringen waardevast
3. zijn uitkeringen welvaartsvast
4. is er sprake van verplichte solidariteit

Een toename van de levensverwachting heeft bij een kapitaaldekkingsstelsel geen invloed op de hoogte van de pensioen­premie.

1. Juist
2. Onjuist

Waardevast betekent de pensioenen stijgen met hetzelfde percentage als de inflatie.

1. True
2. False
3. Wat?
4. wellicht moet ik gebruik maken van het extra uitleg filmpje.

De lonen stijgen met 1,5%, de inflatie is 1,4% en de AOW stijgt met 1,45%.
De AOW is:

1. waardevast EN welvaartsvast
2. waardevast MAAR NIET welvaartsvast
3. niet waardevast EN niet welvaartsvast
4. niet waardevast WEL welvaartsvast

Bij welke van de drie pijlers is er géén sprake van ruilen over de tijd?

1. 1
2. 2
3. 3