Les 4.5 De strijd beslecht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

De Gouden Eeuw

1. De strijd beslecht

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen op welke manier de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden werd bestuurd

De Nederlandse Leeuw in een drukpers aangedraaid door Alva, Granvelle en Margaretha van Parma terwijl Don Frederik de leeuw vasthoudt. Onder de omstanders die toekijken bevinden zich de paus en de koning van Spanje

Filips II, de koning van Spanje

De Paus

Margaretha van Parma

Don Frederik, Spaanse legeraanvoerder en zoon van Alva

De Nederlandse Leeuw

De 'Pers van Verdrukking'

De hertog van Alva

De verscheurde privileges (rechten) van het land

De kapotte kroon van de leeuw

De 'gebroken vrijheid'

Kardinaal Granvelle, een belangrijke adviseur van Filips II

Hoe onderscheidde de Nederlandse staatsinrichting zich van andere landen in de 16e en 17e eeuw?

1. Door de centralisatie van de macht
2. Doordat Nederland geen koning had
3. Door de strijd tussen stadhouder en landsadvocaat
4. Door de monarchie

Wie waren de belangrijkste spelers in de strijd tussen stadhouder en landsadvocaat?

1. Maurits en Johan van Oldenbarnevelt
2. Willem van Oranje en Karel V
3. Maurits van Nassau en Karel V
4. Johan van Oldenbarnevelt en Willem van Oranje

Wie boekte successen tegen de Spanjaarden?

1. Maurits van Nassau
2. Willem van Oranje
3. Johan van Oldenbarnevelt
4. Karel V

Wie stuurt Filips II naar de Nederlanden om de opstand te eindigen?

1. Margaretha van Parma
2. Maarten Luther
3. De Hertog van Alva
4. Willem van Oranje

Leervragen

• 1. Je kunt bewijzen hoe Maurits van Nassau successen boekt tegen de Spanjaarden.
• 2. Je kunt de strijd tussen stadhouder en landsadvocaat beschrijven aan de hand van Maurits en Johan van Oldenbarnevelt.
• 3. Je kunt uitleggen waarin de Nederlandse staatsinrichting zich onderscheidde van andere landen in de 16e en 17e eeuw.

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

1588

• Bij gebrek aan een geschikte kandidaat als vorst of koning, besluiten de Noordelijke Nederlanden verder te gaan als Republiek.
• De 'baas' in de Republiek werd de Staten-Generaal, de standenvergadering
• De belangrijkste ambtenaar was de: Raadspensionaris

De macht van de Republiek was in handen van de Staten-Generaal. De stadhouder van Holland, altijd een erfgenaam van Willem van Oranje, zou de leiding krijgen over het leger.

De landsadvocaat (later: raadspensionaris) was de belangrijkste bestuurder van de Republiek: hij zorgde voor de agenda van de vergadering en bereidde besluiten (wetten) voor.

Kaart

Een grotere Republiek

• 1584 - Willem van Oranje vermoord.
• Prins Maurits (zoon van) volgt hem op. 
• Hij is een echte strateeg en weet met zijn Staatse leger flink wat gebied van te Spanjaarden te veroveren.

Spaanse Armada

• Ook op zee werd flink gevochten tegen de Spanjaarden i.s.m. de Engelsen.
• Met een enorme vloot wilde Spanje Engeland aanvallen
• Dit mislukte en slechts enkele schepen keerden terug.

Maurits boekt veel successen, omdat:

• De hervorming van het Staatse leger. Klein, maar goed betaald en bewapend
• Slim gebruik maken van de Nederlandse rivieren
• De muiterijen in het Spaanse leger. 

• De verdeelde aandacht die de Spanjaarden moesten opbrengen. (England 1588, Frankrijk 1584 Edict van Nantes)

• Hollandse waterlinie

Oorlog op het land

• Deels succes voor de Spanjaarden
• In 1584 belegeren de Spanjaarden Antwerpen. Na veertien maanden weten zij de stad in te nemen. Deze gebeurtenis heet ook wel de ‘val van Antwerpen’.

• Ze plunderen de stad: 
• Geen soldij (geen loon) ontvangen van Filips II...

• Duurde drie dagen!

Aantekeningen

Aantekeningen

Leervragen

• 1. Je kunt bewijzen hoe Maurits van Nassau successen boekt tegen de Spanjaarden.
• 2. Je kunt de strijd tussen stadhouder en landsadvocaat beschrijven aan de hand van Maurits en Johan van Oldenbarnevelt.
• 3. Je kunt uitleggen waarin de Nederlandse staatsinrichting zich onderscheidde van andere landen in de 16e en 17e eeuw.

Prins Maurits

Johan van Oldenbarnevelt

Het Twaalfjarig- bestand

• Binnen de Republiek had je 2 groepen:
• De Oranjegezinden, o.l.v. stadhouder Maurits, zij wilden de oorlog tegen Spanje voortzetten.
• De Staatsgezinden, olv raadspensionaris  Van Oldenbarnevelt, wilden vrede sluiten met Spanje.
• Van Oldenbarnevelt kreeg in de Staten-Generaal een meerderheid.
• Spanje en de Republiek kwamen een wapenstilstand voor 12 jaar overeen, het Twaalfjarig Bestand van 1609 tot 1621.

Het Twaalfjarig Bestand

• In deze periode ontstond er een religieus conflict in de Republiek
• Orthodoxen waaraan Maurits zich verbond
• Gematigden waaraan Van Oldenbarnevelt zich verbond.
• Er dreigde een burgeroorlog in de Republiek. Van Oldenbarnevelt gaf steden toestemming om soldaten in te huren om de rust te bewaren.
• Maurits was het hier niet mee eens, en zag dit als ondermijning van zijn gezag als legerleider. 
• Maurits liet Van Oldenbarnevelt oppakken.

Ruzie tussen machtige mannen

• De ruzie loopt volledig uit de hand en in 1618 pleegde Maurits een staatsgreep en liet de raadspensionaris gevangen zetten.
• Een jaar later liet Maurits de raadspensionaris onthoofden. (Landverraad)
• Na de rechtszaak kregen de gematigde protestanten een ondergeschikte positie en namen de orthodoxe protestanten de macht in handen.
• Gematigde dominees werden vervangen door orthodoxe dominees.

De onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt in Den Haag.

Geloofsproblemen

• Tussen 1618 en 1619 houden de protestanten een kerkvergadering om geloofsproblemen op te lossen.
• De Synode van Dordrecht
• Geloofsproblemen tussen de Calvinisten werden hier opgelost 
• De Gematigde verloren de strijd en de orthodoxe dominees namen de plekken over 
• Ook werd er een NL bijbel geschreven: de Statenvertaling (1637 af).

Aantekeningen

Aantekeningen

De bevrijding komt dichterbij!

• 1625 Maurits overlijd 
• Frederik Hendrik zijn halfbroer volgt hem op 
• Een oranje blijft dus een belangrijke rol spelen! (stadhouder niet erfelijk, maar altijd Oranje)

• De jaren daarna boeken de opstandelingen meer succes!
  

Beleg van Maastricht 1632

Frederik Hendrik van Oranje

• Stedendwinger, verovert veel steden en de Spanjaarden geven op

• Militair zeer goed georganiseerd

De Vrede van Münster (1648)

• Einde aan de vijandelijkheden tussen Spanje en de (zelfverklaarde) Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
• Eindelijk wordt de Republiek (der Zeven Verenigde Nederlanden) erkend door Spanje. 

Aantekeningen

Aantekeningen 

Kahoot

https://play.kahoot.it/v2/?quizId=28a3479d-d2dd-4360-a988-da0af239415a

(voor als de link niet werkt):

https://create.kahoot.it/details/nederlandse-opstand/28a3479d-d2dd-4360-a988-da0af239415a