Zinsontleden en betrekkelijk voornaamwoord.

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Start van de les

Leg je boek, schrift en pen alvast op tafel.

Tas op de grond.

De brug?

Grammatica...

Grammatica

Wat heb je aan grammatica?

Lesdoel 

Je weet (weer) hoe je een zin redekundig moet ontleden.

Je kan een betrekkelijk voornaamwoord (ook die met een ingesloten antecedent) herkennen en gebruiken.

Grammatica

Ontleed de volgende zin:

Na de felicitatie kreeg de jarige van haar oma een envelop met inhoud. 

Grammatica

Ontleed de volgende zin:

Pv: zet de zin in een andere tijd of maak een vraagzin.

Na de felicitatie kreeg de jarige van haar oma een envelop met inhoud. 

Grammatica

Ontleed de volgende zin:

Zinsdeelproef: kijk welke woorden je samen voor de pv kunt zetten en zet zinsdeelstrepen. 

Na de felicitatie / kreeg / de jarige / van haar oma / een envelop met inhoud. 

Grammatica

Ontleed de volgende zin:

Onderwerp: wie/wat + pv?

Na de felicitatie / kreeg / de jarige / van haar oma / een envelop met inhoud. 

Grammatica

Ontleed de volgende zin:

Wg: alle ww uit de zin die een logisch geheel vormen

of

nwg: zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen + naamwoordelijk deel (zn of bn)

Na de felicitatie / kreeg / de jarige / van haar oma / een envelop met inhoud. 

Grammatica

Ontleed de volgende zin:

Lv: wie/wat + wwg + ow?

Na de felicitatie / kreeg / de jarige / van haar oma / een envelop met inhoud. 

Grammatica

Ontleed de volgende zin:

Mv: aan/voor wie + wwg + ow + lv? Let op: alleen als je aan/voor kunt weglaten of toevoegen, dan is het zinsdeel een mv.

Na de felicitatie / kreeg / de jarige / van haar oma / een envelop met inhoud. 

Grammatica

Ontleed de volgende zin:

Bwb: geeft antwoord op vragen als Waar? Waarheen? Waarom? Wanneer? Hoe?

Na de felicitatie / kreeg / de jarige / van haar oma / een envelop met inhoud. 

Grammatica

Ontleed de volgende zin:

Bvb: geeft extra informatie over het belangrijkste woord van het zinsdeel, bijv. een zn

Na de felicitatie / kreeg / de jarige / van haar oma / een envelop met inhoud. 

met inhoud --> een envelop

Hoe zat het ook alweer? 

Een zin ontleden (redekundig) doe je volgens een stappenplan:

- Zoek de persoonsvorm

- Doe de zinsdeelproef

- Zoek het onderwerp

- Benoem het gezegde: wwg of nwg

- Zoek het lijdend voorwerp

- Zoek het meewerkend voorwerp

- Zoek de bijwoordelijke bepalingen

- Zoek de bijvoeglijke bepalingen.

Grammatica

Taalkundig ontleden 

Na de felicitatie kreeg de jarige van haar oma een envelop met inhoud. 

Enkelvoudige zin

1 persoonsvorm

1 onderwerp

1 gezegde

Ik / ga / naar school / op de fiets.

pv = ga

ow = ik

wg = ga

Samengestelde zin

twee persoonsvormen

twee onderwerpen

twee gezegdes

Voorbeeld:

Zin 1:                                                                             Zin 2:

Ik / ga / op de fiets / naar school / omdat / ik / niet /met de bus / naar school /kan. 

hoofdzin - bijzin

Een samengestelde zin bestaat vaak uit een hoofdzin en een bijzin.

In de hoofdzin staan het onderwerp en de persoonsvorm ALTIJD bij elkaar. De persoonsvorm staat voor in de zin (1e of 2e plaats).

In de bijzin hoeft het onderwerp niet bij de persoonsvorm te staan er kunnen zinsdelen tussen de pv en ow staan. De persoonsvorm staat vaak achter in de zin. 

Samengestelde zin

twee persoonsvormen

twee onderwerpen

twee gezegdes

Voorbeeld:

Zin 1:                                                                             Zin 2:

Ik / ga / op de fiets / naar school / omdat / ik / niet /met de bus / naar school /kan. 

Eerst even oefenen

Enkelvoudige of samengesteld zin? 

1) Vorige week kocht een Canadese vrouw van twintig jaar een lot van vier dollar.

2) Vorige week kocht een Canadese vrouw van twintig een lot van vier dollar en daar won zij 50.000 dollar mee.

3) Vorige week kocht een Canadese vrouw van twintig een lot van vier dollar, waarmee zij 50.000 dollar won. 

Start van de les

Leg je boek, schrift en pen alvast op tafel.

Tas op de grond.

Lesdoel 

Je weet (weer) hoe je een zin redekundig moet ontleden.

Je kan een betrekkelijk voornaamwoord (ook die met een ingesloten antecedent) herkennen en gebruiken.

Zin ontleden oefenen

Josita wil Emile voor zijn verjaardag een dure boormachine geven.

pv =

ow =

gez =

lv =

mv =

bwb =

bvb=

Zin ontleden oefenen

Josita / wil / Emile / voor zijn verjaardag / een dure boormachine / geven.

pv = wil

ow = Josita

gez =wil geven

lv = een dure boormachine

mv = Emile

bwb =voor zijn verjaardag

bvb= dure --> boormachine

(bvb kan ook achter een zn staan: dure boormachine van Bosch (van Bosch --> boormachine)

De brug

Blz. 247, 248, 249, 250 - opdr. 1 t/m 6

Betrekkelijk voornaamwoord 

Maak de zin compleet door in gedachten op de stippellijntjes iets in te vullen.

De ..., die ik erg vreemd vind, hoop ik nooit meer te zien.

Betrekkelijk voornaamwoord 

De ..., die ik erg vreemd vind, hoop ik nooit meer te zien.

vogel, vrouw, robot

De vogel, die ik erg vreemd vind, hoop ik nooit meer te zien.

die = betrekkelijk vnw en wijst terug naar het antecedent.

Betrekkelijk voornaamwoord 

• wijst terug naar een woord dat eerder is genoemd, het antecedent
  
• de bekendste betrekkelijke voornaamwoorden zijn: die, dat, wie en wat
• soms kun je wie en wat vervangen door degene die of datgene wat. In deze woorden zit het antecedent ingesloten (betr. vnw m.i.a) 
• betrek. vnw ‘die’ verwijzen naar de-woorden
• betrek. vnw ‘dat’ verwijzen naar het-woorden

Let op: als je die/dat kunt vervangen door deze/dit, is die/dat een aanwijzend voornaamwoord en geen betrekkelijk vnw.

Betrekkelijke voornaamwoorden 

Het betrek. voornaamwoord ‘wat’ verwijst naar:

1) overtreffende trap: 

(voorbeeld: Het allerlekkerste wat ik ooit zelf gemaakt heb, is tiramisu.

2) naar woorden als: alles, enige, iets, niets, veel

(voorbeeld: Alles wat je wilt weten, kun je googelen).

3) een hele zin:

(voorbeeld: De ouders van Isa laten haar vrij, wat zij erg waardeert). 

Betrekkelijk voornaamwoord

Met een voorzetsel + wie verwijs je naar een persoon: aan wie, over wie, met wie etc.

Voorbeeld: Meryem met wie ik altijd naar school fiets, is vandaag ziek

Dus niet: Meryem waarmee ik altijd naar school fiets…(is grammaticaal fout!)

Wie heeft het schoolfeest georganiseerd?
wie is een?

1. aanwijzend voornaamwoord
2. persoonlijk voornaamwoord
3. vragend voornaamwoord
4. betrekkelijk voornaamwoord

Het feestje dat ik gisteravond had, was helemaal niet leuk.

dat is een?

1. aanwijzend voornaamwoord
2. persoonlijk voornaamwoord
3. vragend voornaamwoord
4. betrekkelijk voornaamwoord

Wat je gisteren deed, kun je beter niet meer doen?

Wat is een?

1. vragend voornaamwoord
2. betrekkelijk voornaamwoord
3. betrekkelijk voornaamwoord m.i.a.
4. aanwijzend voornaamwoord

Wie zit hier de hele les op de mobiel?

wie is een?

1. vragend voornaamwoord
2. aanwijzend voornaamwoord
3. betrekkelijk voornaamwoord
4. betrekkelijk voornaamwoord met ingesloten antecedent

De tafel die scheef staat is omgevallen.

Die is een?

1. aanwijzend voornaamwoord
2. betrekkelijk voornaamwoord
3. betrekkelijk voornaamwoord m.i.a.
4. vragend voornaamwoord

Het meisje dat hij leuk vindt, zit op hockey.
Dat is een?

1. Bezittelijk voornaamwoord
2. Aanwijzend voornaamwoord
3. Betrekkelijk voornaamwoord
4. Persoonlijk voornaamwoord

Wie dit leest is een boekenwurm.

Wie is een?

1. aanwijzend voornaamwoord
2. vragend voornaamwoord
3. betrekkelijk voornaamwoord m.i.a.
4. betrekkelijk voornaamwoord

Even oefenen 

(Houd de aantekeningen bij de hand!)

Coen draagt altijd ouderwetse spijkerbroeken, die hem overigens prima staan.

pv =

ow =

gez=

lv=

mv=

bwb=

bvb= 

Even oefenen 

(houd de aantekeningen bij de hand!)

Coen draagt altijd ouderwetse spijkerbroeken, die hem overigens prima staan.

pv = draagt

ond = Coen

gez= draagt

lv= ouderwetse spijkerbroeken

mv= -

bwb= altijd

bvb= ouderwetse --> spijkerbroeken

Bijv. bijzin = die hem overigens prima staan

Huiswerk:

Lezen: theorie blz. 30, 247, 248, 249, 250

Maken: blz. 30/31: opdracht 1 t/m 4