H4 - Mens & Milieu - Energiestromen en kringlopen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Energiestromen

Energiestroom

Kringlopen

- Koolstofkringloop BINAS 93F

- Stikstofkringloop BINAS 93G

Koolstofkringloop 

• Koolstof (element C)​ 

• Komt o.a. voor in:​  

Koolstofdioxide (CO2)​

Glucose (C6H12O6)​

Fossiele brandstoffen (aardgas, aardolie, steenkool)​

Planten:  fotosynthese​ 

Dieren: verbranding in cellen​

Mensen: energieopwekking​

Koolstof voorraden 

Fossiele brandstoffen

Permafrost gebieden

Bodem van de oceaan

Kalkgesteenten

Biomassa

Langzame koolstofkringloop

Snelle koolstofkringloop

Snelle koolstofkringloop

Groep 1: bestudeer 93F en leg uit wat je ziet

Groep 2: bestudeer 93G en leg uit wat je ziet

Zorg ervoor dat elke pijl uitgelegd wordt.

Langzame koolstofkringloop

Kalkgesteente (CaCO₃) is ontstaan uit kalkhoudende overblijfselen van in de zee levende organismen. 

Koolstofkringloop BINAS

• CO2 staat centraal

• Producenten in het groen
• Consumenten in het paars/blauw
• Reducenten in het bruin
• Oranje zijn anorganische bindingen en kunnen dus niet worden afgebroken verder

• Volg de pijlen voor de juiste richting
• Als de reactie anaeroob verloopt dan staat het er altijd bij

Broeikaseffect

Broeikaseffect: CO₂ heeft in de atmosfeer een warmte-isolerende werking

Versterkt broeikaseffect:

Het verbranden van fossiele brandstoffen zorgt voor meer CO₂ in de lucht en daardoor voor het meer dan normaal vasthouden van warmte

Versterkt broeikaseffect

Veeteelt,

landbouw

moerasgas

gebruik fossiele brandstoffen

afvalstortplaatsen

In de koolstofkringloop wordt door veel organismen stoffen verbrand. Welke organismen in de koolstofkringloop doen aan verbranding?

1. planten
2. dieren
3. schimmels
4. alle organismen

Aan de basis van de koolstofkringloop staan

1. de reducenten
2. de producenten
3. de consumenten
4. de concurrenten

Koolstofkringloop

Koolstof in koolstofdioxide ( in de lucht)

koolstof in glucose

(producenten)

koolstof in plantaardige energierijke stoffen

koolstof in dierlijke energierijke stoffen

(consumenten)

Koofstof in energierijke stoffen

(reducenten)

verbranding

fotosynthese

Verbranding

verbranding

de belangrijkste punten

• planten nemen stikstof op in de vorm van nitraat of ammonium (NH4) 
• De meeste stikstof bevindt zich in de lucht N₂
• Stikstoffixatie is mogelijk door anaerobe bacterien

Wat neemt de plant op van de stikstofkringloop?

1. Nitriet
2. Water
3. Glucose
4. Nitraat

Hoe kan 'N' verdwijnen uit de stikstofkringloop?

1. planten nemen het op
2. vervluchtiging en denitrificatie
3. omzetting in nitriet en nitraat

Stikstof in de atmosfeer

• Broeikasgassen N₂O en NO_x komen vrij bij verbranding fossiel brandstoffen
• Bij reactie met water ontstaan zuren --> zure regen
• brandnetels en bramen groeien extra goed --> ecosysteem uit evenwicht

Stikstofkringloop (Binas tabel 93G)

Aeroob

Anaeroob

Niet te achterhalen met Binas

Denitrificatie

Ammonificatie

Deammonificatie

Bacteriële stikstoffixatie

Fotochemische stikstoffixatie

Stikstofassimilatie

Nitrificatie

Dissimilatie

Wat is de ecologische relatie tussen vlinderbloemigen (gastheerplant) en knolletjesbacteriën?

1. Parasitisme
2. Commensalisme
3. Mutualisme
4. Predatie

Opdrachten: 

Lees basisstof 7.5 en maak de opdrachten

Klaar? Ga kringlopen oefenen op biologiepagina.nl

biologiepagina.nl

biologiepagina.nl

biologiepagina.nl

Aan de slag 

Ga naar basisstof 7.5 - stikstofkringloop 

Teken met behulp van je boek de kringloop. 

1. Geef duidelijk aan wat producenten, consumenten en reducenten zijn. 

2. Zet bij elke pijl de naam van het proces waar het voor staat (en omschrijf het proces)

eutrofiëring en waterbloei 

EUTROFIERING

gevolg --> waterbloei

Zijn knolletjesbacteriën producenten, consumenten of reducenten?

1. producenten
2. consumenten
3. reducenten

wat past er bij waterbloei?

1. water krijgt blauwe kleur
2. sterke algengroei
3. water krijgt groene kleur
4. veroorzaakt door hoge concentratie fosfaat en nitraat

EUTROFIËRING ONTSTAAT DOOR

1. teveel mineralen in het water
2. te weinig mineralen in het water
3. teveel dieren in het water
4. alledrie antwoorden zijn goed

Welke kringloop/kringlopen zijn bij eutrofiëring verstoord?

1. Koolstofkringloop
2. Stikstofkringloop
3. Koolstofkringloop en stikstofkringloop

Wat zijn de voornaamste oorzaken van overbemesting?

1. Veeteelt & Eutrofiëring
2. Uitspoeling & Eutrofiëring
3. Veeteelt & Bemesting voor akkerbouw
4. Uitspoeling & Bemesting voor akkerbouw

Eutrofiëring in water.
Waardoor sterven uiteindelijk de waterdieren zoals vissen

1. Door gebrek aan zonlicht
2. Door gebrek aan zuurstof
3. Door gebrek aan voedsel
4. Door gebrek aan koolstofdioxide

Zet de stappen van waterbloei in de juiste volgorde

Overbemesting

Toename mineralen in water

Algenbloei

Zuurstof tekort

fosforkringloop

• Geen gasvormige fosfor in de lucht, maar stofdeeltjes
• Planten nemen fosfaten op (DNA, ATP, fosforlipiden)
• Pi  bindt zich aan bodemdeeltjes
• er is weinig uitspoeling van fosfaat
• Om fosfaat op te nemen zijn mycorrhiza nodig
• via kunstmest veel fosfaat toevoeging aan het ecosysteem
• Het gebruik van fosfaat in wasmiddelen is nu verboden

Waarom verdwijnt er fosfor uit de 'kringloop'

1. overbemesting
2. verwering
3. uitspoeling
4. A+B+C

Schimmels groeien om plantenwortels heen. De schimmels voorzien de plant van fosforverbindingen (P), terwijl ze koolstofverbindingen (C) terugkrijgen.

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme
4. Communisme

Marszand bevat fosfor (P) in de vorm van fosfaat, en het bevat stikstof (N)
in de vorm van nitraat en ammonium. Een plant gebruikt fosfor en stikstof
bij het maken van bepaalde organische stoffen. Twee voorbeelden van
organische stoffen die voorkomen in een plant zijn DNA en aminozuren.

Bevat DNA fosfor en/of stikstof? En bevatten aminozuren fosfor en/of
stikstof?

1. DNA: alleen fosfor aminozuren: alleen stikstof
2. DNA: alleen stikstof aminozuren: alleen fosfor
3. DNA: zowel fosfor als stikstof Aminozuren: zowel fosfor als stikstof
4. DNA: zowel fosfor als stikstof Aminozuren: alleen stikstof