Mutaties en kanker

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom terug!

Vandaag hebben we het over mutaties en kanker.

Programma van deze les

1. Terugblik vorige les
2. Nieuwe lesstof: mutaties en kanker
3. Afsluiting met korte quiz 

Wie is de vader van Marianne?

Leg je antwoord uit.

5.3: genen en allelen

Leerdoelen

6.3.6 Je kunt omschrijven wat genen en allelen zijn.

6.3.7 Je kunt omschrijven wat een mutatie is.

6.3.8 Je kunt omschrijven wat kanker is.

Mutatie

Een chromosoom kan beschadigd raken waarbij de informatie voor een of meer genetische eigenschappen verandert.

Mutatie in lichaamscel: andere cellen worden niet beinvloed

Mutatie in geslachtscel: embryo krijgt gemuteerde gen in alle lichaamscellen

Albinisme

Een organisme met een mutatie die te zien is in het fenotype heet een mutant.

Een bekend voorbeeld is albinisme, waarbij het lichaam geen pigment kan vormen.

Mutagene invloeden

DNA kan beschadigd raken door invloeden van buitenaf, zoals straling of chemische stoffen.

Tumoren

De snelheid waarmee cellen zich delen wordt ook bepaald door DNA. Door mutaties in genen die verantwoordelijk zijn voor celdeling kan een cel zich ongeremd gaan delen, er ontstaat dan een tumor. Veel tumoren verstoren het weefsel niet, deze noem je goedaardig.

Verstoort een tumor het weefsel wel, dan wordt dit een kwaadaardige tumor of kanker genoemd.

Er is schade aan      De kankercel deelt      De tumor verstoort      Cellen van de 

een cel waardoor    zich ongeremd.            de bouw van de            tumor komen in

deze een kanker-                                              weefsels.                         bloedbaan of 

cel wordt.                                                                                                      lymfe  terecht. 

Zelfstandig werken

Wat: Paragraaf 5.3: opdr. 2 en 3 (kennis), 6 en 7 (inzicht)

Hoe:  Je mag zacht overleggen met je buur. Heb je een vraag, steek dan je hand op (oranje). Tip: Lees eerst de lesstof door.

Tijd: tot 11:10

Klaar?: Maak een samenvatting van deze paragraaf of

vorige paragrafen op je eigen manier.

Maak ook alvast opdracht 9 (+opdracht)

Afsluiting

• Quiz
• Vraag 9
• Volgende les 

Is het dier dat je hier ziet een albino?

1. Ja
2. Nee
3. Dat kun je niet weten aan de hand van deze foto.

Is albinisme erfelijk?

1. Ja
2. Nee
3. Dat kun je niet weten.

Vraag 9 +

Een dierenarts maakt regelmatig röntgenfoto’s. Daarbij 

draagt hij een loodschort (zie afbeelding 12). Het lood houdt

 röntgenstralen tegen. Om de hals zit een kraag van lood. 

Deze beschermt de schildklier tegen straling. Dit orgaan is 

erg stralingsgevoelig, vooral bij personen onder de 30 jaar.

Welk ander deel van het lichaam moet zeker worden beschermd tegen röntgenstraling? Leg je antwoord uit.