Rivieren van ijs

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Rivieren van ijs

Lesdoelen

Je weet:

• hoe een gletsjer bijdraagt aan de afbraak en opbouw van het landschap (kenmerken in het landschap)
• wat de processen in de bovenloop van de Rijn zijn
• hoe de waterval van Schaffhausen is ontstaan 

Wat is verwering?

1. Uiteenvallen van gesteente onder invloed van weer
2. Uiteenvallen van gesteente door plantengroei
3. Uiteenvallen van gesteente onder invloed van mensen

Wat is erosie?

1. Uitschuren en afschuren van zacht gesteente
2. Uiteenvallen van gesteente
3. Uitschuren en afschuren van hard gesteente

Is dit een jong of oud
gebergte?

1. Jong gebergte
2. Oud gebergte

Gletsjers

Firnbekken = een verzamelbekken van sneeuw, hoog in de bergen.

Firn = sneeuw dat er al jaren ligt

Het firn stapelt zich op en wordt harder en groter, totdat het te zwaar is en naar beneden glijdt > schuivende ijstong > gletsjer

Gletsjer komt niet lager naar beneden door warmte > aan het eind smelt het en ontstaat er een gletsjerrivier!

Gletsjerpuin

De gletsjer laat puin achter op verschillende plekken:

 

• Zijmorenen
  
• Grondmorenen
  
• Eindmorenen
  

Schurende werking gletsjers

Gletsjer schuift langzaam naar beneden, maar met veel kracht.

 

•Gevolg: erosie  ijs schuurt U-dal uit  steile bergwanden, vlakke bodem

In het dal smelt de 

gletsjer: 

 gletsjertunnel 

 gletsjerpoort 

 gletsjerrivier

Na de ijstijd

10.000 jaar geleden >stijging temperatuur >gletsjers zijn verdwenen of kleiner geworden

 

•Sporen ijstijd in landschap  

eindmorenen, U-dalen en 

Alpenmeren 

•Klimaatverandering  in de 

toekomst geen gletsjers meer?

 

 

 

Alpen

Gletsjers in de Alpen zijn de bronnen van de rivieren in Europa

Gletsjerrivier

Gemengde rivier

Regenrivier

De bovenloop van de Rijn

In de bovenloop > hoge stroomsnelheid >veel erosie > V-dalen >watervallen

Ontstaan waterval Schaffhausen: 

1 grens hard en zacht 

  gesteente

2 zacht gesteente slijt 

  weg door kracht water

3 hard gesteente blijft

  liggen

4 overhangende rots

  waar water afstort

Huiswerk

• maken werkboek opdracht 1 t/m 10 blz. 26 & 27
• bestuderen §3 blz. 28 & 29