9.1 Magnetisme

• Natuurkunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

magneten 

4m

9.1 en 9.2

Wat weet je
van magneten?

Hoe werkt een magneet?

Noordpool + Zuidpool

3 soorten metaal zijn magnetisch:

• IJzer
• Nikkel
• Cobalt

Noord en zuidpool

Permanente magneet

Een magneet met een vaste noord- en zuidpool die altijd 'aan' is. 

• Staafmagneet
  
• Hoefijzermagneet
  
• Naaldmagneet
  

Worden gebruikt in:

Dynamo's, kompassen, luidsprekers, harde schijven, sensoren

Magnetisch veld

Veldlijnen -> Zichtbaar met ijzerpoeder

Veldlijnen

Om een magneet bevindt zich het magneetveld.

Dit is het gebied waarin de magnetische kracht werkt.

Eigenschappen veldlijnen

Veldlijnen lopen buiten de magneet van de

 noordpool naar de zuidpool

Binnen de magneet van de zuidpool naar de noordpool

Bij de polen lopen de meeste veldlijnen en is de magneetkracht het grootste

Elektromagneet

• Een elektrische stroom in een draad
  wekt een magnetisch veld op
  
• Bij een enkele draad is dit niet of
  nauwelijks merkbaar
• In een spoel kan dit een
  zeer sterke magneet opleveren

Elektromagneet

Een spoel waar stroom op staat maakt een magnetisch veld. 

Je kan dit aan/uit zetten, sterker maken of de noord/zuidpolen omdraaien.

Het magnetisch veld wordt sterker door:

• Meer windingen
  
• Grotere stroom of spanning
• IJzeren kern
  

Hoe werkt een elektromotor?

Buitenkant = Permanente magneten zitten vast.

Binnenkant = Elektromagneet kan ronddraaien.

Op het juiste moment wordt de stroom omgedraaid, 

zodat de binnenkant blijft draaien.

0

Rond de aarde heerst een magnetisch veld

1. waar
2. niet waar

Een magnetisch veld loopt van
de noordpool naar de zuidpool

1. waar
2. niet waar

Alle metalen kunnen worden gemagnetiseerd

1. waar
2. niet waar

Metalen die gemagnetiseerd kunnen worden zijn:

1. lood, ijzer en zink
2. ijzer, zink en nikkel
3. lood, kobalt en ijzer
4. ijzer, nikkel en kobalt

Welke bewering klopt

1. Gelijknamige- en ongelijknamige polen stoten elkaar af
2. Gelijknamige polen stoten elkaar af en ongelijknamige polen trekken elkaar aan
3. Gelijknamige polen trekken elkaar aan en ongelijknamige polen stoten elkaar af
4. Gelijknamige- en ongelijknamige polen trekken elkaar aan

Een elektromagneet kun je aan- en uit zetten

1. waar
2. niet waar

Bij een elektromagneet kun je de noord- en zuidpool omdraaien

1. waar
2. niet waar

De sterkte van een elektromagneet hangt af van:
1. het materiaal van de spoel
2. de sterkte van de stroom
3. het aantal windingen
4. het materiaal van de kern

1. 1, 2, 3 en 4
2. 1, 2 en 3
3. 1, 3 en 4
4. 2, 3 en 4

uitleg

Een reedcontact is een magneetschakelaar.
Als je er een magneet bij houdt, dan sluit de schakelaar.

Reedcontact

Een schakelaar gemaakt van 2 ijzeren plaatjes die verbinding maken zodra er een permanente magneet in de buurt komt.

• Inbraakalarm
• Fietscomputers
• Liften (tellen van verdiepingen)

 reedcontact

Het relais

Het relais is een schakelaar die wordt bediend door een elektromagneet. 

Een elektromagneet bestaat uit een spoel en een ijzeren kern.

Relais

Een kleine stroomkring zet een grote stroomkring aan.

Het is een automatische schakelaar

Relais

Een schakelaar met een elektromagneet. Met een kleine stroom kun je een grote stroomkring inschakelen.

Bijvoorbeeld: Thermostaat, startmotor, bewegingsmelders.

Nu zelf aan de slag

Maak in groepjes (3 a 4 personen per groep) § 9.1
Aan het einde van de les presenteerd elke groep