17/03 Taalverzorging 5 + 6

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

3C Nederlands

17 maart 2023

Planning komende tijd

Toetsweek --> SE Taalverzorging H1 t/m H6

De komende 7 lessen werken we naar de toetsweek toe!

Planning vandaag

Uitleg Taalverzorging H5 + H6

H5 - Tussenletters in samenstellingen

H5 -  Werkwoorden spellen

H6 - Aan elkaar of los

H6 -  Schrijven zonder fouten

H5 - Tussenletters

Je kunt een nieuw woord maken door twee bestaande woorden aan elkaar te plakken. Dit is een samenstelling. De woorden in een samenstelling kun je vaak gewoon aan elkaar vast schrijven, maar dit kan niet altijd. Je moet dan een tussenletter gebruiken. 

H5 - Tussenletters: -en-

Gebruik -en-

• Als het eerste woord een zelfstandig naamwoord is met alleen een meervoud op -en: roos + geur = rozengeur

Gebruik geen -en- als het eerste woord

• een meervoud op -s heeft: garages, dus: garagebedrijf
• een meervoud op -en én -s heeft: groenten en groentes, dus: groentesoep
• iets is waarvan er maar één is, zoals 'zon'  of 'maan': zonnescherm
• een versterkende betekenis heeft: apetrots, reuzesterk

H5 - Tussenletters -s-

Gebruik -s-

• als je de -s- hoort: beroepsvoetballer, lievelingskleur

Vervang het tweede woord als dat met een -s begint. Je hoort dat of je een tussen -s moet gebruiken:

varkensstal, want varkensvlees

H5 - Werkwoordspelling

We hebben alle werkwoordsvormen geleerd. Om te bepalen welke vorm je moet schrijven, kun je het schema gebruiken (blz. 200 in je boek)

Op twee plaatsen in het schema kun je twijfelen:

• bij de verleden tijd van een zwak werkwoord: moet je -te(n) of -de(n) schrijven?
• als het woord geen persoonsvorm is: moet je een -t of -d schrijven?

H5 - Werkwoordspelling

Twijfel je? Gebruik de regel van 't ex-fokschaap

1. Haal -en van het hele werkwoord af

2. Staat de laatste letter in 't ex-fokschaap? Gebruik -t/-te/-ten

Gebruik in alle andere gevallen -d/-de/-den

blaffen/boren/slopen/groei

H6 - Aan elkaar of los

Als twee of meer woorden samen één begrip vormen, schrijf je ze aan elkaar. Dat kunnen werkwoorden zijn, zoals: ophalen, nakijken en terugsturen. Het kunnen ook samenstelling zijn, zoals: vliegtuigstoel, winterjas en dierenvoer.

H6 - Aan elkaar of los

Deze woorden schrijf je aan elkaar:

• Werkwoorden die beginnen met woordjes als: op, over, na 
  - Ik moest mijn adres opschrijven. Het huiswerk is nagekeken.

• Woorden die samen één begrip vormen. 

- scheurkalender, wegwerpverpakking, tweekamerflat

H6 - Schrijven zonder fouten

Vaak is een foutloze tekst extra belangrijk, bijvoorbeeld als je voor school een verslag of examenopdracht schrijft.

H6 - Schrijven zonder fouten

Zo zorg je voor zo min mogelijk fouten

• Maak je zinnen niet te lang en ingewikkeld
• Controleer je tekst op slordigheden:
  - Geen letters vergeten/omgewisseld?
  - Staan woorden op de juiste manier aan elkaar?
  - Namen en zinnen met hoofdletters?
  - Leestekens op de juiste plaats?

Aan de slag 

H5 - Tussenletters in samenstellingen (blz. 132)

Maken: 1, 2, 3 en 4

H5 - Werkwoorden spellen (blz. 134)
Maken: 1, 2, 3 en 5 

H6 - Aan elkaar of los (blz. 158)

Maken: 1, 2, 4 en 6