Afronden grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom!

Fijn dat je er bent.

Pak je spullen!

Je hebt nodig:

• schrift
• pen of potlood
• lesboek

Deze les

• Grammatica - zinsdelen

• We herhalen de theorie
• Je kunt vragen stellen
• Je maakt een oefentoets 

Deze les

• Aan het einde van deze les herken je in de zin:
  de persoonsvorm, het werkwoordelijk gezegde, het onderwerp, het lijdend voorwerp, het meewerkend voorwerp en de bijwoordelijke bepaling.
• En weet je hoe je deze zinsdelen kunt vinden en benoemen. 

Wat heb je geleerd?

Je weet nu alles over grammatica zinsdelen:

• de persoonsvorm
  geeft het getal aan en de tijd. -> Tijdproef, getalproef, zin vragend maken. 
• het onderwerp
  wie/ wat iets doet in de zin. Kan één woord zijn of meerdere woorden. 
• het werkwoordelijk gezegde 
  = ALLE werkwoorden in een zin en zegt wat het ONDERWERP doet.

Wat heb je geleerd?

• het lijdend voorwerp
  = Wat/Wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?
  Begint NOOIT met een voorzetsel.
• het meewerkend voorwerp
  = Aan/ Voor wie/ wat + gezegde + ow + lv 
  Niet elke zin heeft een meewerkend voorwerp
• de bijwoordelijke bepaling
  reden, plaats, tijd of oorzaak. = prullenbak. 

Ik heb zondag mandarijnen gekocht voor Sara.

pv =

wg = 

ow =

lv = 

mw =

bwb = 

En dan nog even over zinsdelen..

Er zijn twee manieren om te zien welke woorden samen een zinsdeel vormen.

• Probeer welke woorden je samen voor de persoonsvorm kunt zetten. Die woorden zijn samen een zinsdeel.
• Kijk welke woorden altijd in dezelfde volgorde naast elkaar blijven staan als je de zin verandert. Die woorden zijn samen een zinsdeel.

– Heb / ik / vorig jaar / voor mijn vrienden / een damtoernooi / georganiseerd?

– Voor mijn vrienden / heb / ik / vorig jaar / een damtoernooi / georganiseerd.

Let op: de werkwoorden heb en georganiseerd staan niet bij elkaar, maar ze vormen wel samen één zinsdeel.

Vorig jaar heb ik voor mijn vrienden een spelletjesavond georganiseerd.

• Vorig jaar / heb / ik / voor mijn vrienden / een spelletjesavond/ georganiseerd.
• Ik / heb / vorig jaar / een spelletjesavond/ voor mijn vrienden / georganiseerd.
  
• Heb / ik / vorig jaar / voor mijn vrienden / een spelletjesavond/ georganiseerd?
  
• Voor mijn vrienden / heb / ik / vorig jaar / een spelletjesavond/ georganiseerd.
  
  

Let op: de werkwoorden heb en georganiseerd staan niet bij elkaar, maar ze vormen wel samen één zinsdeel.

Zijn er nog vragen?

• Kun je elk zinsdeel herkennen en benoemen? 
• Weet je van elk zinsdeel hoe je het kunt vinden in een zin?  

Menu 1

Check: Je snapt alles helemaal.

Je hebt geen extra uitleg nodig. 

• Je haalt bij mij een oefentoets en gaat zelfstandig (en dus in stilte) aan de slag.
  
• Klaar? Haal een nakijkformulier en kijk zelfstandig na.
• Ook klaar? Lees in je boek of ga leren. 
  

Vragen kun je achteraf aan mij stellen.

Menu 2

We bespreken nog wat extra theorie.

• Je gaat daarna zelfstandig (en dus in stilte) aan de slag met de oefentoets.
• Klaar? Haal een nakijkformulier en kijk zelfstandig na.
• Ook klaar? Lees in je boek of ga leren.

Vragen kun je achteraf aan mij stellen.

De persoonsvorm (pv)

1. Zoek ALTIJD eerst de persoonsvorm.
2. Het enige werkwoord dat van vorm kan veranderen.
   
3. De persoonsvorm is nauw verbonden met het onderwerp.
4. Je vindt de pv door de zin in een andere tijd te zetten.
   Het werkwoord dat dan verandert, is de pv.

Zinsdelen

Een zin | bestaat | uit zinsdelen.

Kijk welk deel voor de persoonsvorm kan.

Dit deel is dan een zinsdeel.

Waarom liep Tim gisteren in Alkmaar?
Persoonsvorm?

1. waarom
2. liep
3. Tim
4. in Alkmaar

Onderwerp

Bij het onderwerp stel je jezelf de vraag wie of wat doet iets.

Wie of wat liep gisteren in Alkmaar? Tim (=ow)

Persoonsvorm verandert van getal, onderwerp verandert mee -> Tim

Werkwoordelijk gezegde (wg)

Dit zijn ALLE werkwoorden in een zin

Dus ook de peroonsvorm!

Het lijdend voorwerp

wie/wat + wg + onderwerp = lijdend voorwerp. 

Let op! Niet iedere zin heeft een lijdend voorwerp!

Wie of wat

+

wg

+

lijdend voorwerp

onderwerp

=

Wat is het lijdend voorwerp?

Ik eet elke dag een taartje.

1. Ik
2. eet
3. elke dag een taartje
4. een taartje

Een lv begint NOOIT met een voorzetsel (vz)

1. klopt!
2. klopt niet...

Meewerkend voorwerp

Let op! Niet iedere zin heeft een meewerkend voorwerp!

Wanneer er een lv in een zin staat, staat er ook altijd een mv in

1. klopt!
2. klopt niet.....

Bijwoordelijke bepaling

• reden, plaats, tijd of oorzaak 
• = prullenbak

waar: bijwoordelijke bepaling van plaats

wanneer: bijwoordelijke bepaling van tijd

hoe: bijwoordelijke bepaling van reden

Er kunnen meerdere bwb in een zin staan

1. klopt!
2. klopt niet.....

1. zoek de persoonsvorm (pv)	verander de tijd verander het getal
2. zet een streepje tussen de zinsdelen	let op: voor de persoonsvorm past maar 1 zinsdeel
3. zoek het onderwerp (ow)	wie of wat + pv
4. zoek het wg	alle ww in de zin (incl. pv!)
5. zoek het lv	wie of wat + pv + ow
6. zoek het mv	aan wie + pv + ow + lv

Het stappenplan

7. zoek de bwb

waar? wanneer? waarom? waardoor? waarheen? hoe?

Menu 1

Check: Je snapt alles helemaal.

Je hebt geen extra uitleg nodig. 

• Je haalt bij mij een oefentoets en gaat zelfstandig (en dus in stilte) aan de slag.
  
• Klaar? Haal een nakijkformulier en kijk zelfstandig na.
• Ook klaar? Lees in je boek of ga leren. 
  

Vragen kun je achteraf aan mij stellen.

Menu 2

We bespreken nog wat extra theorie.

• Je gaat daarna zelfstandig (en dus in stilte) aan de slag met de oefentoets.
• Klaar? Haal een nakijkformulier en kijk zelfstandig na.
• Ook klaar? Lees in je boek of ga leren.

Vragen kun je achteraf aan mij stellen.

Menu 3

Vind je het nog lastig?

• We maken samen de oefentoets.
• Tijdens het maken kun je vragen stellen. 
• Na het maken kijk je zelfstandig na. 
• Klaar? Lees in je boek of ga leren. 

Wat gaan we deze les doen?

• Aan de slag met een nieuw thema: helden 
  Jullie gaan in tweetallen aan de slag, daarna maken we opdrachten.
  

Doelen van de les

Aan het einde van deze les kun je:

• Open en gesloten vragen herkennen in interviews
• Hoofdzaken uit een interview halen
• Informatie en meningen uit een fragment uitleggen

                                          

Wie herken je? Wie zijn dit?

Wie is er voor jou een held?

Waarom? 

Welke foto past het minst bij dit thema?

Waarom? 

Maak een top 3.

Denken - delen - uitwisselen 

Wie ontbreekt er nog? En waarom? 

Wie herken je? Wie zijn dit?

Wie is er voor jou een held?

Waarom? 

Welke foto past het minst bij dit thema?

Waarom? 

Maak een top 3.

Denken - delen - uitwisselen 

Wie ontbreekt er nog? En waarom? 

Vragen stellen

In een interview stelt een interviewer vragen om aan informatie te komen. De interviewer kan open en gesloten vragen stellen.

We kijken een filmpje over de theorie. 

(noteer voor jezelf de belangrijkste punten)

Wie herken je? Wie zijn dit?

Wie is er voor jou een held?

Waarom? 

Welke foto past het minst bij dit thema?

Waarom? 

Maak een top 3.

Denken - delen - uitwisselen 

Wie ontbreekt er nog? En waarom? 

Aan de slag!

Wat? We maken opdracht 1 en 2 op p. 182-183.

Hoe? We kijken klassikaal de filmpjes.
Je noteert de antwoorden in je schrift.

Hulp? Lees je boek. Lukt het niet, steek je hand op.

Tijd? Tot we klaar zijn.

Resultaat? Je oefent met de doelen van deze les. 
Klaar? Dan gaan we verder met de opdrachten. 

                                                           

Even checken

We hebben het gehad over open en gesloten vragen. 

• Mensen geven vooral lange antwoorden bij ........................................................

Deze vragen beginnen vaak met .......................................................................................

• Op een .................................. vraag is maar één antwoord mogelijk. 

Vaak is dat ........................................................

Doelen van de les

Je kunt nu:

• open en gesloten vragen herkennen in interviews
• hoofdzaken uit een interviewfragment halen
• informatie en meningen uit een fragment uitleggen

Huiswerk

Je leert voor de toets, zorg dat je expert bent op het gebied van jouw zinsdeel. 

We doen morgen het 1e uur de toets.