Poëzie

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Poëzie klas 3 vwo

Wat gaan we doen deze les:

• Wat is een sonnet?
• Rijmschema's
• Stijlfiguren
• Beeldspraak
• Eindquiz 

Waar denk je aan bij een sonnet?

Wat is  een sonnet?

14 regels

• 2 kwatrijnen - samen een octaaf
• 2 terzetten - samen een sextet

Wending/volta: Een inhoudelijke verandering in het verhaal

• Voorbeeld: als in het octaaf een droom beschreven wordt, wordt in het sextet de verandering naar de werkelijkheid aangegeven

Rijmschema's

omarmend rijm: abba

gepaard rijm: aabb

gekruist rijm: abab

gebroken rijm: abcb/aaca/abac

Wat is het rijmschema?

des morgens sta ik op

des avonds weer naar bed

mijn wekker heb ik dan

op zeven uur gezet

1. omarmend rijm
2. gepaard rijm
3. gekruist rijm
4. gebroken rijm

Wat is het rijmschema?

Wij zijn bijeengebonden in een tros

de vader en de moeder en het kind

de ene laat de andere niet los

er is geen oerkracht die ons nog ontbindt

1. omarmend rijm
2. gepaard rijm
3. gekruist rijm
4. gebroken rijm

Wat is het rijmschema?

Sinterklaas die zat te denken

wat hij puntje-puntje moest schenken

Een gedicht met zo'n begin

gaat er nu écht niet meer in

Proberen vindingrijk te wezen

geeft plezier bij gedichten lezen

Je kunt de limerick proberen

rijmschema's ook bestuderen

Met een rijmboek lukt 't vast

als je op het ritme past

Doe dit alles, of bestel

iets bij gedichtvoorjou.nl

Wat is het rijmschema?
(bijv: abab cdcd eeff)

Stijlfiguren

Repetitio: herhaling van hetzelfde woord

• ''Nee, nee en nog eens nee''

Enumeratio: lange opsomming van meestal meer dan drie elementen

• T-shirts, mutsen, vlaggen, koffiebekers en andere dingen

Stijlfiguren

Opsomming in drieën: drie elementen worden opgesomd, maar horen niet perse bij elkaar

• Venezolanen gaan de straat op om medicijnen, voedsel en verkiezingen te eisen

Drieslag: opsomming in drieën met vaste combinatie

• Veni, vidi, vici (ik kwam, ik zag, ik overwon)

Stijlfiguren

Climax: elementen van de opsomming nemen in sterkte toe

• Elke dag trekken massa's vakantiegangers langs de Trevifontein om over hun schouder muntjes in het water te gooien. Eén muntje: je keert terug naar Rome, twee muntjes: je ontmoet een levenspartner, drie muntjes: je houdt er een huwelijk aan over

Stijlfiguren

Omgekeerde climax: elementen van de opsomming nemen in sterkte af

• Met gouden jaren, zilveren en een goudgele bronzen smaak

Hyperbool: overdrijving

• Toen Jean zijn latere vrouw Ellen voor het eerst zag, vielen zijn ogen uit hun kassen

Stijlfiguren

Understatement: ernstige zaken worden als minder ernstig uitgedrukt

• Rock-'n-rollzanger Elvis Presley bewoonde in Memphis een aardig optrekje, dat nu als museum jaarlijks door vele toeristen wordt bezocht: Graceland

Stijlfiguren

Litotes: je beweert iets door het tegendeel te ontkennen (dubbele ontkenning)  

• Ze is bepaald niet dom (= ze is slim) 

Eufemisme: ‘verzachtende uitdrukking’ die harde termen vermijden   

• Hij heeft te diep in het glaasje gekeken (= dronken)  

Stijlfiguren

Contaminatie: een foute vermenging van twee uitdrukkingen 

• Zij beseft zich niet wat de gevolgen zijn van haar actie. (het is ‘beseffen’ of ‘zich realiseren’) 

Pleonasme:  een eigenschap die onlosmakelijk verbonden is met het genoemde, nog eens in een bepaling uitgedrukt 

• Witte sneeuw, ronde cirkel, groen gras, zure citroenen  

Stijlfiguren

Tautologie: combinatie van 2 woorden die hetzelfde betekenen 

• Dus, daarom  
• Ze drukte zich cryptisch en raadselachtig uit (je vertelt nu twee x hetzelfde)  

Beeldspraak

Asyndetische vergelijking: vergelijking zonder verbindingswoord (als, zoals, lijken of is, is weggelaten)  

• Karel, een echte angsthaas,  was snel weg. 

Beeldspraak

Homerische vergelijking: vergelijking die voorkomt in het werk van Homerus  

• De Grieken bewogen zich voorwaarts, zoals de golven der zee dicht na elkaar aanrollen op de ruisende kust, gezweept door wind uit het westen.  

Beeldspraak

Synesthesie: combinatie van twee zintuiglijke indrukken  

• De warme klanken van de klarinet  (heeft betrekking op temperatuurzin en gehoor)

Vraag 1: Hij dacht een auto te hebben gewonnen, maar het was zelfs geen fiets. Zijn prijs was een zakradiootje

Eindquiz stijlfiguren en beeldspraak

1. contaminatie
2. omgekeerde climax
3. climax
4. understatement

Vraag 2: Ik moest van mijn Nederlands docent mijn opdracht uitgeprint inleveren

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. hyperbool

Vraag 3: Hun bruiloft was werkelijk schitterend geweest, met veel pracht en praal, maar belangrijker nog, vol van liefde

1. pleonasme
2. tautologie
3. synesthesie
4. litotes

Vraag 4: Toen ze boos was zei ze met bittere woorden: ''Ga weg!''

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme
4. synesthesie

Vraag 5: We hebben oma naar haar laatste rustplaats gebracht

1. eufemisme
2. litotes
3. understatement
4. pleonasme

Vraag 6: Zijn hoofd, een biet, sprak boekdelen

Vraag 7: De bal viel met een snelheid van 20 km/h omlaag.

Vraag 8: Uur na uur gebeurde er niks

Vraag 9: Henk ging naar de winkel en kreeg een krop sla gratis en voor niets

Vraag 10: Toen het buiten regende zei zijn moeder: ''Het is geen slecht idee om een paraplu mee te nemen''