(foutieve) beknopte bijzinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Beknopte bijzinnen

lesdoelen

• Je weet dat er enkelvoudige en samengestelde zinnen zijn.
• Je herkent het verschil in een enkelvoudige en samengestelde zin.
• Je kent het verschil tussen een hoofdzin en een bijzin.
• Je weet wat een beknopte bijzin is.
• Je weet hoe je een beknopte bijzin kunt herkennen en verbeteren.

Wat is een enkelvoudige zin?

Wat is een samengestelde zin?

In een hoofdzin staan de persoonsvorm en het onderwerp altijd naast elkaar. 

Fiets je met me mee?

Ik fiets vanmiddag met je mee.

Onderschikking en nevenschikking

Een samengestelde zin bestaat uit:

- hoofdzin + hoofdzin (...)
- hoofdzin + bijzin (...)

(Een samengestelde zin kan ook uit meer dan twee zinnen bestaan.)

Nevenschikking

Als de zin uit twee of meer hoofdzinnen bestaat, spreken we van een nevenschikking.

De ene zin is hierbij geen zinsdeel(stuk) van de hoofdzin. De zinnen zijn gelijkwaardig aan elkaar.

Hoofdzinnen worden samengevoegd met een nevenschikkend voegwoord: en, maar, want, of.

Ik ga eerst mijn opleiding afmaken en daarna ga ik een wereldreis maken.

Verbinden van hoofdzinnen

Hoofdzinnen kunnen met elkaar verbonden worden door de voegwoorden: en, maar, want, of

 

Het is al laat en daarom kom ik vanavond.

Het is al laat, maar ik kom toch vanmiddag.

Ik kom vanavond, want het is al laat.

Kom je vanmiddag of kom je vanavond?

Kenmerken bijzinnen

• In een bijzin staat de persoonsvorm (bijna) achteraan.

             Hij zei dat hij vanmiddag ging tennissen.

             Hij zei dat hij meer dan drie uur getennist had.

• Een bijzin begint bijna altijd met een verbindingswoord.

              

Tip:

Vervang de bijzin door een woord en zet dit woord in een enkelvoudige zin.

            Hij zei dat.

Onderschikking

Bijzinnen noemen we ondergeschikt als ze deel uitmaken van de hoofdzin.

De docent weet waarom hij te laat kwam.

Je kunt de bijzin vervangen door het zinsdeel dat.

De docent weet dat. 

De bijzin wordt opgenomen in de hoofdzin. Ze zijn niet gelijkwaardig.

Enkelvoudig, samengesteld onderschikkend, samengesteld nevenschikkend?

Wanneer gaat Marijke naar Zuid-Amerika?

1. enkelvoudig
2. samengesteld onderschikkend
3. samengesteld nevenschikkend

Enkelvoudig, samengesteld onderschikkend, samengesteld nevenschikkend?

Ik eet wat ik lekker vind.

1. enkelvoudig
2. samengesteld onderschikkend
3. samengesteld nevenschikkend

Enkelvoudig, samengesteld onderschikkend, samengesteld nevenschikkend?

Mijn fiets kan niet meer gemaakt worden door de fietsenmaker.

1. enkelvoudig
2. samengesteld onderschikkend
3. samengesteld nevenschikkend

Enkelvoudig, samengesteld onderschikkend, samengesteld nevenschikkend?

Marijke gaat waarschijnlijk naar Zuid-Amerika en anders gaat ze naar Australië.

1. enkelvoudig
2. samengesteld onderschikkend
3. samengesteld nevenschikkend

Enkelvoudig, samengesteld onderschikkend, samengesteld nevenschikkend?

Mugabe weigert af te treden ondanks de toenemende druk.

1. enkelvoudig
2. samengesteld onderschikkend
3. samengesteld nevenschikkend

Enkelvoudig, samengesteld onderschikkend, samengesteld nevenschikkend?

Wie het laatst binnenkomt, moet trakteren.

1. enkelvoudig
2. samengesteld onderschikkend
3. samengesteld nevenschikkend

De beknopte bijzin

- Verkorte versie van de gewone bijzin.
- Onderwerp wordt verzwegen (is hetzelfde als de hoofdzin)

- Persoonsvorm wordt weggelaten

- Er komt een vorm in van een voltooid deelwoord, onvoltooid deelwoord of te + infinitief (hele werkwoord)

Vb met voltooid: Eenmaal uitgelopen, werden de boeven door de politie gearresteerd. 

Vb met onvoltooid: Hard lopend werden de boeven door de politie in de gaten gehouden.
Vb met te + infinitief: Na hard te hebben gelopen, werden de boeven door de politie gearresteerd. 

Drie soorten beknopte bijzinnen

• met te + infinitief (hele werkwoord)

                 Na het gat ontdekt te hebben waarschuwde hij de dijkbewaking.

•  met een voltooid deelwoord

                   Uit de wind gehouden kon hij de eindstreep halen.

• met een onvoltooid deelwoord

                    Dromend van zijn vriendin liep hij tegen een lantaarnpaal.

Gewone bijzin of beknopt?

Net op tijd in het stadion aangekomen, liepen de supporters snel naar hun plaatsen.

De supporters= onderwerp in de hoofdzin en verzwegen onderwerp in de beknopte bijzin.

1. Gewone bijzin
2. Beknopte bijzin

Gewone bijzin of beknopt?

Nadat hij zijn vriendin had uitgezwaaid, liep de jongen naar zijn bus.

De bus= onderwerp in de hoofdzin, maar niet het verzegen onderwerp uit de beknopte bijzin.

1. Gewone bijzin
2. Beknopte bijzin

Gewone bijzin of beknopt?

Huppelend van plezier, kwam het kind de klas binnen.

Het kind= onderwerp in de hoofdzin en verzwegen onderwerp in de beknopte bijzin.

1. Gewone bijzin
2. Beknopte bijzin

Gewone bijzin of beknopt?

Toen de vierdeklassers een toetsweek hadden, kreeg klas 3 gewoon les.

Het kind= onderwerp in de hoofdzin en verzwegen onderwerp in de beknopte bijzin.

1. Gewone bijzin
2. Beknopte bijzin

Gewone bijzin of beknopt?

Zijn vriendin uitzwaaiend, liep de jongen naar zijn bus.

De bus= onderwerp in de hoofdzin, maar niet het verzegen onderwerp uit de beknopte bijzin.

1. Gewone bijzin
2. Beknopte bijzin

Gewone bijzin of beknopt?

Na kampioen te zijn geworden, werden de spelers door het bestuur gefeliciteerd.

De spelers= onderwerp in de hoofdzin en verzwegen onderwerp in de beknopte bijzin.

1. Gewone bijzin
2. Beknopte bijzin

Gewone bijzin of beknopt?

Op onze vakantiebestemming aangekomen, waren we ontzettend moe.

de mussen= onderwerp in de hoofdzin en niet het verzwegen onderwerp in de beknopte bijzin.

1. Gewone bijzin
2. Beknopte bijzin

Gewone bijzin of beknopt?

Omdat je het niet kent, wil je het niet eten.

de mussen= onderwerp in de hoofdzin en niet het verzwegen onderwerp in de beknopte bijzin.

1. Gewone bijzin
2. Beknopte bijzin

Gewone bijzin of beknopt?

De agent vond hem in een sloot, terwijl hij in staat van dronkenschap verkeerde.

de agent= onderwerp in de hoofdzin, maar waarschijnlijk niet het verzwegen onderwerp uit de beknopte bijzin.

1. Gewone bijzin
2. Beknopte bijzin

Aan de slag!

Je maakt opdracht 1, 2 en 3 van 
Grammatica hoofdstuk 4 (Beknopte bijzin). 

Klaar? Kijk dan je huiswerk na in ELO.