Les 6: Stemmingsstoornissen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Depressieve en bipolaire stemmingsstoornissen

Wat is een stemmingsstoornis?

• Verzamelnaam voor psychische aandoeningen waarbij de gemoedstoestand van de zv ziekelijk verstoord is of niet past bij de situatie waarin die zich bevindt.
• Er is sprake van een stemmingsstoornis als een van deze emoties (verdriet, droefheid, vreugde, enthousiasme) heviger, langduriger en vooral anders van karakter zijn 

Wanneer spreken we van een stemmingsstoornis?

Wanneer sombere of vrolijke perioden heviger en langdurig optreedt dan normaal en vooral anders van karakter

Vier stemmingsepisoden (episode = periode van verstoorde stemming)

• Depressieve episode
• Manische episode 
• Hypomane episode 
• Gemengde episode 

Gevolgen op sociaal gebied

• Verlies van (dierbare) contacten
• Verstoorde stukgelopen relaties
• Vereenzaming

Verschillende stemmingsstoornissen

• Depressieve stoornis
• Bipolaire stoornis
  
• Hypomane stemmingsstoornis
  
• Dysthyme stoornis (een chronisch depressieve stemming)
  
• Seizoensgebonden depressie
  
• Postnatale depressie
  

Kenmerken depressie

Sombere stemming , grote deel vd dag

duidelijke verminderde interesse of plezier

significant gewichtsverlies

Insomnia of hypersomnia 

verlies van energie

gevoelens van waardeloos zijn

vervolg kenmerken depressie

verminderde concentratie

recidiverende gedachten over de dood

DSM 296.20-26

          296.30-36

Oorzaken

• Lichamelijke aandoeningen
• Erfelijke factoren/bepaalde kwetsbaarheid
• Voedingstekorten
• Medicijnen
• Belangrijke levensgebeurtenissen

          Ruzies
          Verhuizingen
          Ziektes

          Veranderende maatsch rol

          Verlies van dierbare
      

Behandeling depressie

• Medicijnen

• Therapieën
• Lichttherapie
• Psychotherapie
• Elektroconvulsietherapie
• Slaapdeprivatie
• Resocialisatieprogramma
• Psycho educatie/ signaleringsplan

medicatie anti depressiva 

Klassieke en lichte ,  amitriptyline /Tryptizol® of citalopram

bij start, 14 dagen klachten verergeren

6 weken tijd 

Lichamelijk gebied

* Wees de startmotor

• praat de cliënt uit bed
• stimuleer hem zich te verzorgen en in beweging te komen
• toon begrip voor het feit dat de cliënt het niet op kan brengen, maar ga hier niet in mee       
• stel je rustig en geduldig maar wel vastberaden op
• neem de ADL niet over als de cliënt dit zelf nog kan

vervolg

* Handhaven van dag/nacht ritme

* Voldoende goede voeding (vezelrijk)

* Begeleiden bij gebruik van medicijnen (observeren) 

Psychisch gebied

* Accepteren

* Veiligheid

* Vertrouwen /vertrouwensrelatie

* Angsten onderkennen gevoelens laten uitspreken; empathische houding

* Wees alert op tekenen van suïcidaliteit(ook medicatie inname)

* Voorlichting geven aan zorgvrager/ mantelzorg

* Veelvuldige, korte contacten

Bipolaire stoornis

• De stemming beweegt zich tussen 2 externe tegenpolen

        > Manie

        > Depressie

• 250.000 mensen hebben dit in Nederland
• Hoge mate van comorbiditeit met angsstoornissen en middelen misbuik
• Eerste klacht tussen 16 en 26 jaar

Bipolaire stoornis

Psychische aandoening met (hypo)manische en depressieve episodes, onderbroken door stabiele periode.

Uitersten in stemming en activiteit

Kenmerken

• De persoon heeft opgeblazen gevoel van eigenwaarde of grootheidsideeën
• Een afgenomen behoefte aan slaap
• Spraakzamer dan gebruikelijk of heeft drang om te spreken.
• Drukke, jagende gedachten
• Gemakkelijker afgeleid dan gewoonlijk
• De persoon onderneemt meer doelgerichte activiteiten (dit kan zowel sociaal, op het werk of op school, of seksueel zijn) of psychomotorische agitatie (lichamelijke rusteloosheid; iemand beweegt meer en onrustiger).
• De persoon houdt zich overmatig bezig met aangename activiteiten waarbij een grote kans bestaat op pijnlijke gevolgen (bijvoorbeeld ongeremd koopwoede, seksuele indiscreties, of zakelijk onverstandige investeringen).
• Duidelijke beperkingen op het gebied van werk, normale sociale activiteiten of relaties met anderen;
• De manische periode maakt ziekenhuisopname noodzakelijk om schade voor zichzelf of anderen te voorkomen

Er kan sprake zijn van psychotische kenmerken

Behandeling 

Medicijnen

• lithium, valproaat, carbamazepine

psycho educatie

Counseling (korte begeleiding in het hier en nu)

Verpleegkunde/ verzorgende zorg

• let op effecten van medicatie
• let op vocht- en zout inname bij lithium (lithiumintoxicatie)
• biedt een prikkelarme omgeving
• neutrale en rustig sprekende toon
• gebruik korte zinnen
• wees duidelijk
• herhaal
• ga niet in discussie
• behoed voor uitputting

Conclusie 

Hypomaan, drukker, niet zo ernstig als manisch

Manisch, extreem druk, niet te corrigeren, opname

gemengde type , manie en depressie wisselen elkaar snel af