4.1 Leven op het platteland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 1

Leven op het platteland

• Waarom eindigt het Romeinse Rijk?
• Hoe zag het leven van een middeleeuwse boer op een domein eruit?

In het West-Romeinse Rijk, met de hoofdstad Rome (later: Milaan en Ravenna), spraken de meeste mensen Latijn.

In het Oost-Romeinse Rijk, met de hoofdstad Constantinopel, spraken de meeste mensen Grieks.

Wat gebeurt er als er geen bestuur meer is?

Val Romeinse Rijk

• Geen bestuur meer!
• Geen bescherming van het leger
• Geen wegen meer
• Geen handel meer

Val Romeinse Rijk

• Door onveiligheid geen handel meer
  
• Daardoor vertrokken mensen uit de steden
• Vrijwel iedereen is boer = agrarische samenleving

Domeinen

•  Ook op platteland onveilig
• Daardoor wonen bij een machtige boer
• Machtige boer had eigen leger en paarden om land te beschermen
• Zijn gebied noemden men een domein 

Verdeling land

• Vroonland 
• Gedeelte van de heer - hij kreeg alle inkomsten
• Hoeveland
• Woonden de andere boeren - verdeelt in kleinere stukken
• Woeste gronden
• Bossen, moerassen, rivieren - voor vis, wild, noten en hout

Een donjon, of mottekasteel, was een versterkte wachttoren. Hier woonde de heer als er gevaar was.

Het gebied buiten het domein bestond uit de grond van de vrije boeren en de woeste gronden, onontgonnen gebied en bossen.

De vrije boeren moesten tijdens een oorlog wél meevechten met de heer. De wapenuitrusting moesten ze zelf betalen.

Meestal moesten de vrije boeren ook pacht betalen.

De akkers van de heer werden bewerkt door horigen. Er waren akkers waarbij de volledige opbrengst naar de heer ging, en er waren akkers waarbij een deel van de opbrengst voor de horige boeren was. Overigens moesten ze hun pacht ook weer van deze opbrengst betalen.

Het vroonhof was de boerderij (hoeve) van de heer. Hier woonde de heer als er geen gevaar was. De opbrengsten van zijn akkers werd in schuren opgeslagen. In woningen naast een vroonhof woonden de horige boeren in geval van gevaar, zoals oorlog.

Bij het vroonhof waren stallen voor de dieren en boomgaarden.

Horigen woonden in vredestijd buiten het vroonhof

Hof

• Huis heer
• Brouwerij
• Bakkerij
• Smidse

Dorp

Huisjes van de horigen. Ze horen bij het land van de heer. Ze moeten toestemming vragen om het land te verlaten.

Molen

In ruil voor een deel van het graan, mogen boeren gebruik maken van de molen.

Akkers heer

Ongeveer 1/3 van de akkers was eigendom van de heer. Horigen verrichten hier herendiensten.

Akkers horigen

In ruil voor pacht, mogen boeren hier gewassen telen. 

hof

smids

bos

kerk

akkers -herfst 

akkers - lente

akkers - braak

molen

bakkerij

stal

dorp

boomgaard

gezamenlijke weide

land van heer

land horigen

weg

Samen op het domein

• Mensen gingen samen wonen in kleine dorpjes met daarom heen landbouwgrond
• Een persoon, de heer, was verantwoordelijk voor de bescherming

De Heer

De boeren

(horigen)

Bied bescherming aan

Werkt op het land van

Deel van oogst naar

(pacht betalen)

Herendiensten doen

Samen op het domein

• Mensen gingen samen wonen in kleine dorpjes met daarom heen landbouwgrond
• Een persoon, de heer, was verantwoordelijk voor de bescherming

De Heer

De boeren

(horigen)

Bied bescherming aan

Werkt op het land van

Deel van oogst naar

(pacht betalen)

Herendiensten doen

Horigen boeren mogen niet van het land van de heer of trouwen zonder toestemming van de heer

Plichten van de heer

Plichten van de horigen

Pacht betalen

Werken op het land van de heer

Bescherming bieden

Herendiensten

Samen op het domein

• Mensen gingen samen wonen in kleine dorpjes met daarom heen landbouwgrond
• Een persoon, de heer, was verantwoordelijk voor de bescherming

De Heer

• Begon als machtige boer met een eigen boerderij
  
• Betaalde mensen door opbrengsten
• Kon een klein legertje en paarden betalen

Samen op het domein

• Mensen gingen samen wonen in kleine dorpjes met daarom heen landbouwgrond
• Een persoon, de heer, was verantwoordelijk voor de bescherming

De Heer

De boeren

(horigen)

• Wilden bescherming van de heer
• Mochten op het land van de heer wonen
• In ruil daarvoor moesten zij op het land van de heer werken EN op hun eigen land
• Ze moesten een deel van hun eigen opbrengst aan de heer geven
• Moesten herendiensten doen (klusjes voor de heer

Samen op het domein

• Mensen gingen samen wonen in kleine dorpjes met daarom heen landbouwgrond
• Een persoon, de heer, was verantwoordelijk voor de bescherming

De Heer

De boeren

(horigen)

• De boeren hoorden bij het land, vandaar horigen
• Mochten veel dingen niet zelf bepalen, zoals of ze mochten verhuizen of trouwen

Verdeling van het land

Verdeling land

• Vroonland 
• Gedeelte van de heer - hij kreeg alle inkomsten
• Hoeveland
• Woonden de andere boeren - verdeelt in kleinere stukken
• Woeste gronden
• Bossen, moerassen, rivieren - voor vis, wild, noten en hout