De lijdende en bedrijvende vorm

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Doelen:

- Ik weet wat een bedrijvende en een lijdende zin is

- Ik kan een bedrijvende zin omzetten in een lijdende zin en

   omgekeerd

Kijk eens naar de volgende zinnen:

a. De man koopt een computer

b. De computer wordt door de man gekocht

Wat valt je op?

De bedrijvende vorm

a. De man koopt een computer

- Deze zin is actief

- In zin a staat een werkwoordelijk gezegde, een onderwerp en

   een lijdend voorwerp

De lijdende vorm

b. De computer wordt door de man gekocht (passief)

- Er veranderen dan drie dingen:
1. Het lijdend voorwerp wordt onderwerp.
2. Het onderwerp wordt een bijwoordelijke bepaling die begint

     met door.
3. In het gezegde komt een vorm van het hulpwerkwoord

     worden  te staan.

Let op!

- In welke tijd de zin staat

1. De man heeft de computer gekocht. (v.t.t.)
   De computer is door de man gekocht. (v.t.t.)
2. De man zal de computer kopen. (o.t.t.t.)
   De computer zal door de man gekocht worden. (o.t.t.t.)
3. De man zou de computer gekocht hebben. (v.v.t.t.)
   De computer zou door de man gekocht zijn. (v.v.t.t.)

Voorbeelden

	Actief	Passief (hulpwerkwoord is worden)
OTT	Jan slaat de hond.	De hond wordt door Jan geslagen.
OVT	Jan sloeg de hond	De hond werd door Jan geslagen.
OTTT	Jan zal de hond slaan.	De hond zal door Jan worden geslagen.
OVTT	Jan zou de hond slaan.	De hond zou door Jan worden geslagen.

Voorbeelden

	Actief	Passief (hulpwerkwoord is zijn)
VTT	Jan heeft de hond geslagen.	De hond is door Jan geslagen.
VVT	Jan had de hond geslagen.	De hond was door Jan geslagen.
VTTT	Jan zal de hond hebben geslagen.	De hond zal door Jan zijn geslagen.
VVTT	Jan zou de hond hebben geslagen	De hond zou door Jan zijn geslagen.

Even oefenen

Je krijgt zinnen te zien die of in de bedrijvende of in de lijdende vorm staan.

Let op! Je hebt 10 sec om te antwoorden!

Hij zal waarschijnlijk de iPhone X kopen.

1. bedrijvende vorm
2. lijdende vorm

De auto is door de man gekocht.

1. bedrijvende vorm
2. lijdende vorm

Je moet hem niet zo plagen.

1. bedrijvende vorm
2. lijdende vorm

Mijn jas is meegenomen door mijn vriendin.

1. bedrijvende vorm
2. lijdende vorm

Hij keek door het zolderraam naar buiten.

1. bedrijvende vorm
2. lijdende vorm

lees de uitleg op blz.73

Maak opdracht 2 en 3 op blz. 74