1.3 Moleculaire stoffen en 1.4 Zouten

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

1.3 Moleculaire stoffen en
1.4 Zouten

Deze les

• Moleculaire stoffen
• Structuurformules
• Zouten
• Verhoudingsformules
• Naamgeving zouten
• Lezen 1.3 en 1.4
• Maken 26 t/m 29, 31, 32

Leerdoel moleculaire stoffen

• Je leert hoe moleculaire stoffen zijn opgebouwd.
• Je leert om structuurformules te tekenen.
• Je leert de systematische naamgeving van anorganische moleculen.

Moleculaire stoffen

• Verbindingen die alleen uit niet-metaal atomen bestaan.
• Ook wel 'moleculen' genoemd.
• Voorbeelden: H2O, C2H6O, HCN, PCl3
• Ontstaat door vorming van atoombindingen. 
• Moleculen worden bij elkaar gehouden door vanderwaalsbindingen.

Atoommodel niet-metaal 

Niet-metaalatomen missen

elektronen in hun buitenste

schil (valentie-elektronen) om

te voldoen aan de edelgas-

configuratie.

Gedeeld elektronenpaar

Om edelgasconfiguratie te bereiken

• kan een niet-metaal een elektron opnemen van een metaal (=zout, zie 1.4)
  
• of delen twee niet-metaalatomen de elektronen: een gedeeld elektronenpaar, ook wel atoombinding of covalente binding genoemd.

Atoombinding

• Atoombinding is heel sterk.
• Atoombinding verbreekt alleen bij chemische reacties, waarbij nieuwe moleculen ontstaan.
• Hoeveel bindingen een niet-metaal aangaat, hangt af van de covalentie.
• Covalentie geeft aan hoeveel elektronen gedeeld moeten worden om edelgasconfiguratie te bereiken.

Covalentie

• Geeft aan hoeveel elektronen gedeeld worden, dus hoeveel atoombindingen worden gevormd.
• Eenvoudig af te lezen uit periodiek systeem.
  
• Aantal elektronen erbij tot edelgas (groep 18) = covalentie.
• Covalentie H=1, F=1, O=2 enz.

Voorbeeld: waterstof

H heeft 1 valentie-elektron, wil er 1 elektron bij.

Covalentie = 1

Molecuulformule = H2             Structuurformule = H-H

H + H

H2

Voorbeeld: zuurstof

O heeft 6 valentie-elektronen, wil er 2 bij. 

Covalentie = 2

Molecuulformule = O2             Structuurformule = O=O

O + O

O2

Wat is de covalente van koolstof (C)?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Wat is de covalente van zwavel (S)?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Twee-atomige moleculen

Claire Fietst In Haar Onderbroek Naar Breda.

(Chloor = Cl2, fluor = F2 etc.)

Noteer dit ezelsbruggetje bij je belangrijke aantekeningen!

Hoeveel atoombindingen zitten er in een stikstofmolecuul?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

De vanderwaalsbinding

0

Hoe noemen we deze fase-overgang? (vast naar gas, zie filmpje)

1. smelten
2. condenseren
3. sublimeren
4. rijpen

Wat gebeurt er met de atoombindingen van jood bij sublimeren?

1. verbreekt
2. wordt zwakker
3. wordt sterker
4. niets

Fase-overgang

• Bij een fase-overgang blijven de moleculen hetzelfde (atoombinding blijft intact).
• De afstand tussen deeltjes veranderd -> Vanderwaalsbinding (molecuulbinding).
• Hoe dichter op elkaar, hoe sterker  de V/d waalsbinding.

Vanderwaalsbinding

• Aantrekkingskracht tussen moleculaire stoffen (dus niet aanwezig bij metalen of zouten!)
• Aanwezig door kleine ladingsverschillen in de moleculen (elektronen staan niet op vaste plaats, bewegen door schillen heen).
• Relatief zwakke binding (aanwezig bij vaste fase, deels verbroken bij vloeistof, afwezig bij gas en opgeloste stof).
• Hoe groter de massa van het molecuul, des te sterker de vanderwaalsbinding.

Wat gebeurt er met de Vanderwaalsbinding als suiker wordt opgelost in thee.

1. verbreekt
2. wordt zwakker
3. wordt sterker
4. niets

Even oefenen

Maak vragen 28 + 29

Structuurformules

1. Noteer de molecuulformule.
   
2. Noteer de covalenties van de atomen.
3. Zet het atoom met de hoogste covalentie centraal.
4. Teken atoombindingen naar de andere atomen, zodat alle atomen de gewenste covalentie hebben.

Samen oefenen

• Teken de structuurformules van C₂H₆ en HCN.
  
• Teken de structuurformule van H₂SO₄, gegevens: 

- S staat centraal;

- Alle O-atomen zijn rechtstreeks aan het S-atoom verbonden;

- S heeft niet de verwachte covalentie.

S en P voldoen vaak niet aan de verwachte covalentie!

Klaar: maken 26, 27, 28, 29, 31, 32

1.4 Zouten

Lesdoelen

• Je leert wat zouten zijn en hoe ze gevormd worden.
• Je leert om verhoudingsformules te geven van zouten.
• Je leert de naamgeving van zouten.

Zouten

• Combinatie van metaal- en niet-metaalatoom.
• Wordt gevormd doordat metaalatoom elektron(en) weggeeft aan niet-metaalatoom.
  
• Hierdoor worden geladen deeltjes gevormd: ionen.

Ionen

• Neutraal atoom heeft gelijk aantal protonen (+) en elektronen (-).
• Ion heeft afwijkend aantal elektronen, waardoor een geladen deeltje ontstaat.
• Metaalatomen vormen positief geladen ionen, doordat ze elektronen weggeven, bijv. Na⁺ en Ca²⁺.
• Niet-metaalatomen vormen negatieve ionen, bijv. Cl^- en O^2-.
• Ladingen te vinden in Binas tabel 40A, soms te voorspellen met elektronenconfiguratie.

Hoeveel protonen heeft een fluoride-ion (F-)?

1. 8
2. 9
3. 10
4. 19

Hoeveel elektronen heeft een titaan(II)ion (Ti2+)?

1. 20
2. 22
3. 24
4. 26

Hoeveel neutronen heeft een kalium-ion (K+, isotoop K-41)?

1. 18
2. 19
3. 20
4. 22

Ionbinding

• Aantrekking tussen + en - ionen noem je de ionbinding.


• In zout zijn ionen gerangschikt in een ionrooster.

Aan de slag

• Lezen 1.4 t/m figuur 1.17
• Maken 1.4 vragen 36, 37, 46

Verhoudingsformules

• De formule van een zout wordt de verhoudingsformule genoemd (dus geen molecuulformule!).
  
• Deze formule geeft de verhouding weer tussen de ionen.
  
• De lading van de ionen bepaalt de verhouding: een zout heeft geen netto lading (evenveel + als - lading).
  
• Ladingen kun je vinden in Binas 40A.

Voorbeeld 1: keukenzout

• Keukenzout is de triviale naam voor de rationele (=chemische) naam van natriumchloride (Binas 66A).
• Bestaat uit natriumionen en chloride-ionen.
• Na+ en Cl- (Binas 40A)
• Netto lading 0, dus van beide 1 nodig. 
• Verhoudingsformule = NaCl

Voorbeeld 2: natriumsulfide

• Natriumionen en sulfide-ionen.
• Na+ en S2- (Binas 40A)
• Netto lading 0, dus 2 Na+ nodig en 1 S2-
• Verhoudingsformule = Na2S

Voorbeeld 3: aluminiumoxide

• Aluminiumionen en oxide-ionen.
• Al3+ en O2- (Binas 40A)
• Netto lading 0, dus 2 Al3+ nodig en 3 O2-
• Verhoudingsformule = Al2O3

Wat is de verhoudingsformule van kaliumfluoride?

1. KF
2. K2F
3. KF2
4. K2F2

Wat is de verhoudingsformule van magnesiumchloride?

1. MgCl
2. Mg2Cl
3. MgCl2
4. Mg2Cl2

Aan de slag

• Lezen 1.4 blz. 26
• Maken 1.4 vragen 38 + 40

Naamgeving zouten

• Eerste ion krijgt naam van atoomsoort.
• Als metaal-ion verschillende ladingen kan hebben, geef je erachter met Romeinse cijfers aan welk ion wordt bedoeld.
• Tweede ion krijgt uitgang -ide.
• Bijv. ijzer(II)chloride

Wat is de naam van Na2O?

1. Natriumoxide
2. Dinatriumoxide
3. Natriumzuurstof
4. Natrium(II)oxide

Wat is de naam van CuO?

1. Koperoxide
2. Koper(I)oxide
3. Koper(II)oxide
4. Koper(III)oxide

Wat is de naam van NO2?

1. Stikstofoxide
2. Stikstof(I)oxide
3. Stikstof(II)oxide
4. Stikstofdioxide

Aan de slag

• Maken 1.4 vragen 39, 41, 42