1M1 - 11 mei

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

1M1 - Woensdag 11 mei

Nodig:

- Etui

- Ipad

- Werkboek blz. 66

Deze les:

• Bespreken opdrachten
• Herhalingsvragen

• Uitleg §4.2
• Aan de slag

Bespreken huiswerk

Paragraaf 4.3

Opdracht 1abd en 3a

Vrijdag  8 april - 4e uur

- Werkboek blz. 66

Op de afbeelding zie je een tekening van Dordrecht. De stad Dordrecht kreeg in 1220 stadsrechten van graaf Willem I van Holland. Daarmee is het één van de oudste steden van Nederland.

§4.2 'Zelfstandige burgers'

Oefenvragen

In welke gebieden dreef de Hanze veel handel?

1. Waddenzee en Middellandse zee
2. Middellandse zee
3. Oos-zee en Waddenzee gebied
4. Oost-zee en Noord-zee gebied

Hoe noemen we de rijke bewoners van een stad?

Welk begrip hoort bij de onderstaande zin?

Het hoofd van de politie.

1. Burgemeester
2. Vroedschap
3. Schout
4. Schepenen

Welk begrip hoort bij de onderstaande zin?

Hiervan zijn er 3 of 4 in een middeleeuwse stad.

1. Burgemeester
2. Vroedschap
3. Schout
4. Schepenen

De persoon hier afgebeeld is de paus. De belangrijkste leider van de katholieken. Je herkent hem aan de de pauselijke kroon. Deze lijkt een beetje op een paasei. 

§4.3 'De machtige kerk'

Leerdoel deze les

1. Je kunt in eigen woorden waarom de kerk veel macht had. 
2. Je kunt in eigen woorden de begrippen heiligen, bedevaart en kathedraal uitleggen. 
3. Je kunt in eigen woorden uitleggen waarom mensen op bedevaart gaan.
4. Je kunt een voorbeeld van een christelijk bedevaartsoort noemen. 
5. Je kunt in je eigen woorden de begrippen ketters en antisemitisme uitleggen.

Leerdoel deze les

1. Je kunt in eigen woorden het begrip ketters uitleggen. 
2. Je kunt in je eigen woorden het begrip antisemitisme uitleggen.
3. Je kunt twee manieren noemen waarop Joden in de Middeleeuwen werden buitengesloten.
4. Je kunt twee redenen noemen waarom joden tot de brandstapel werden veroordeeld. 
5. Je kunt twee redenen noemen waarom de pest zich in de Middeleeuwen erg snel verspreidde. 

Kerk = machtig

In de Middeleeuwen had de kerk veel macht in Europa. Zij hadden veel invloed op het gewone leven van mensen, maar op het bestuur van landen. 

Maar waarom hadden zij veel macht?

Invloed gewone leven

• In de Middeleeuwen konden de meeste mensen niet lezen of schrijven. Geestelijken konden dit wel. Hiervan waren veel mensen ernorm van onder de indruk. 
• Geestelijken vertelden de mensen hoe je moet leven om in de hemel te komen. Mensen vonden dit toen heel belangrijk. Ze luisterden dus goed naar hen. 

Invloed bestuur

• De kerk was heel rijk. Koningen leenden geld van de paus, bijvoorbeeld om een oorlog van te kunnen betalen. In ruil hiervoor wilde de kerk meebeslissen in het bestuur van dat land. 
• Belangrijke geestelijken waren vaak adviseus van koningen. Geestelijken waren vaak goed opgeleid en kenden veel andere belangrijke mensen. 

Op de afbeelding zie je kardinaal Ferretti. Een kardinaal is na de paus de belangrijkste geestelijke. Er zijn meerdere kardinalen en je kunt ze herkennen doordat ze vaak de kleur rood dragen. 

Heiligen

Heiligen zijn christenen die door hun geloof een belangrijke of bijzondere plaats bij God hebben.

Je wordt heilig doordat je iets bijzonders hebt gedaan. Dit kan doordat je je hele leven voor armen en zieken hebt gezorgd, maar ook door het verrichten van wonderen. 

Kathedraal

De kathedraal is de belangrijkste kerk van elk bisdom. Een bisdom is een soort provincie van het geloof. 

Kathedralen zijn meestal groter en meer versiert dan een kerk. 

Op de afbeelding zie je de Dom in Utrecht. Deze kerk is in 1254 gebouwd als kathedraal voor de bischop van Utrecht. Hij is 107 meter hoog en de bouw duurde ruim 100 jaar. Burgers uit Utrecht en omstreken hebben meebetaald aan de bouw. 

Bedevaart 1

In sommige kathedralen liggen botten of voorwerpen van heiligen. Hierdoor kunnen bepaalde plaatsen voor gelovigen een bijzondere betekenis hebben. 

Plaatsen met een bijzondere betekenis voor gelovigen noemen we een bedevaartsoord. 

Bedevaart 2

Wanneer mensen op reis gaan naar zo'n bedevaartsoord dan noemen we de reis een bedevaart. Vroeger gingen mensen te voet, maar tegenwoordig ook wel met de fiets, auto of vliegtuig. 

Mensen gaan op bedevaart om de kans te vergroten dat ze naar de hemel gaan. 

Op de afbeelding zie je de kathedraal van Santiago de Compostela in Spanje. Dit is nog steeds een bedevaartsoord. Mensen gaan hiernaartoe om de heilige Jakobus te bezoeken. 

Andere bedevaartsoorden zijn Jeruzalem en Rome. 

Koningen leenden geld van de kerk.

1. Invloed van de kerk op het gewone leven.
2. Invloed van de kerk op het bestuur.

Geestelijken konden lezen en schrijven.

1. Invloed van de kerk op het gewone leven.
2. Invloed van de kerk op het bestuur.

Geestelijken vertelden de mensen hoe je in de hemel kwam.

1. Invloed van de kerk op het gewone leven.
2. Invloed van de kerk op het bestuur.

Belangrijke geestelijken waren goed opgeleid en kenden veel andere belangrijke mensen.

1. Invloed van de kerk op het gewone leven.
2. Invloed van de kerk op het bestuur.

Kerk = machtig

In de Middeleeuwen had de kerk veel macht in Europa. Zij hadden veel invloed op het gewone leven van mensen, maar op het bestuur van landen. 

Waarom had de kerk veel macht?

Ketters

In de Middeleeuwen was (bijna) iedereen christelijk. 

Mensen die niet in in de juiste God geloven worden ketters genoemd. Het lijkt op het begrip heiden. 

In sommige landen en periodes werden ketters zwaar gestraft. 

De bekendste straf voor ketters was de brandstapel. 

Antisemitisme

Antisemitisme betekend haat tegen joden.  Anti = tegen  Semtiet = joods

Al vanaf 60 v. C. worden joden in Europa gedicrimineerd. Tegenwoordig is dit nog steeds zo. 

Ook in de Middeleeuwen was er veel antisemitisme. 

Op de afbeelding zie je een pogrom. Dit is een aanval tegen een bepaalde groep waarbij de mensen worden mishandeld en vermoord. Daarnaast worden huizen en andere bezittingen stuk gemaakt en in brand gestoken. Hier worden joodse mensen worden door christenen in elkaar geslagen. 

Joden in de Middeleeuwen

In de middeleeuwen vonden de mensen de joden 'vreemd' en 'onbetrouwbaar'. 

Joden moesten vaak in andere delen van de stad wonen (getto's) en ze mochten geen lid zijn van een gilde.
Daarom hadden ze vaak beroepen als: handelaar, bankier of juwelier.

In 1179 besluit de kerk dat de joden in aparte wijken moeten gaan wonen. Deze wijken hebben later de naam 'getto' gekregen. In de Italiaanse stad Venetie woonden de joden in de wijk 'Ghetto Nuovo'. Hierkomt de bijnaam 'getto' vandaan. 

Vergiftigen 

De joden kregen vaak de schuld van onverklaarbare zaken, zoals misoogsten, stormen en ziekten. Omdat de joden ketters zijn, straft God de mensheid. 

Soms zijn de Joden zelf de oorzaak. Zo zouden ze de pest hebben verspreid door water te vergiftigen. 

Deze afbeelding komt uit Duitsland uit het jaar 1348. Deze joden worden op de brandstapel gezet omdat zij de pest zouden hebben veroorzaakt. Uiteindelijk worden ongeveer 10.000 joden vermoord om deze reden. 

De pest

Tussen 1347 en 1351 is er een enorme pestepidemie in Europa. De pest is een bacterie die zich door vlooien of door hoesten en niezen zich kan verspreidden. 

Door de handel en de slechte hygiene in steden verspreid de pest zich razendsnel. Uiteindelijk sterft 1/3e van de Europese bevolking. Ongeveer 20 miljoen mensen. 

De pest door de ogen van schilder Pieter Brueghel de Oude (1562). Voor veel mensen moet de pest zo zijn ervaren: overal dode mensen en complete steden die zijn verlaten.

0

'Met ketters liep het meestal slecht af.'
Waarom liep het slecht met hen af?

1. Ketters pleegden de zwaarste misdrijven.
2. Ketters waren ongelovigen.
3. Ketters verraadden de koning en belandden op de brandstapel.
4. Ketters kwamen om tijdens de bedevaarten.

Welke straf kregen ketters?

1. Ze werden opgehangen.
2. Ze werden gevangen gezet.
3. Ze werden verbrandt.
4. Ze werden vrijgelaten.

De mensen dachten dat je de pest kreeg omdat..

1. Je niet schoon was.
2. Je gestraft werd door god.
3. Je pech had.
4. Je beloond werd door god.

Er stierven miljoenen mensen aan
de pest. Waardoor maakte de pest
zoveel slachtoffers?

1. De mensen dachten dat de pest een straf van God was. Daarom wilden ze de zieken niet helpen, want ze dachten dat God dan nog bozer zou worden.
2. Alleen arme mensen stierven aan de pest. Dat kon de rijke mensen weinig schelen en dus kregen de arme mensen geen hulp.
3. Men wist niet wat de oorzaak van de ziekte was. Daardoor kon er geen goede manier bedacht worden om de ziekte uit te roeien.

De Europese bevolking groeide enorm en telde in de tijd van steden en staten zo’n 70 miljoen mensen, totdat de pest Europa teisterde. Wat was het gevolg ervan?

1. Er stierven 7 miljoen mensen aan de pest, ongeveer een tiende van de Europese bevolking
2. Er stierven 35 miljoen mensen aan de pest, ongeveer de helft van de Europese bevolking
3. Er stierven 17 miljoen mensen aan de pest, ongeveer een kwart van de Europese bevolking
4. Er stierven 20 miljoen mensen aan de pest, ongeveer een derde van de Europese bevolking

Maak de juiste combinaties.

Ongelovigen

Zwarte dood

Haat tegen joden

Brandstapel

Straf ketters

Antisemitisme

Pest

Ketters

Mensen waren onder de indruk van de intelligentie en kennis van geestelijken.

1. Invloed van de kerk op het gewone leven.
2. Invloed van de kerk op het bestuur.

Hoe worden mensen NIET heilig?

1. Je hele leven voor armen en zieken zorgen.
2. Een wonder verrichtten.
3. Vermoord worden omdat je in God blijft geloven.
4. Familie zijn van Jezus.

Huiswerk

Paragraaf 4.3

Opdracht 1cef, 3b, 4 t/m 7

Vrijdag 13 mei - 4e uur

- Werkboek blz. 66 en 67

- Infoboek blz. 48 en 49