§12.2 sociaal gedrag

sociaal gedrag

al het gedrag tussen soortgenoten is sociaal gedrag.

twee belangrijke soorten zijn

1 balstgedrag

2 conflictgedrag

sociaal gedrag

• territoriumgedrag:
• aanvals-/ vlucht-/dreig-/overspronggedrag
• voortplantingsgedrag:
• balstgedrag /broedzorg
• groepsgedrag
• taakverdeling/ dominant/onderdanig/rangorde/pikorde

Je kunt gedrag herkennen 

en de functie van gedrag benoemen.

Bijvoorbeeld:

              - Jachtgedrag                                        - Vluchtgedrag

              - Dreiggedrag                                        - Voortplantingsgedrag
              - Sociaal gedrag                                    - Speelgedrag
              - Territoriaal gedrag                               - Voedsel zoekgedrag
              - Onnatuurlijk (afwijkend) gedrag

Gedrag van dieren in gevangenschap kan in meerdere opzichten afwijken van dat van hun soortgenoten in de natuur.

Vertel watje weet.                      Geef antwoord op de vraag. 

sociaal gedrag   -   groep  -  solitair

Hoe - wanneer - van wie leert een organisme sociaal gedrag?

Wat is het nut van een territorium?

Wanneer ben jij dominant en wanneer ben je onderdanig?

sociaal gedrag bij dieren

Territoriumgedrag ( is het gebied rond de nest en voedselplaats)

Verdedigen van het territorium leidt tot: Dreiggedrag, Aanvalsgedrag ,Vluchtgedrag 

Paringsgedrag  Bij veel dieren baltsgedrag (= gedrag dat vooraf gaat aan de paring) 

Broedzorg Het verzorgen van de eieren en jongen 

rangorde binnen een groep

Pikorde bij kippen (dominante hen pikt het meest en wordt zelf het minst gepikt)

Imponeergedrag Is dreiggedrag waarbij het dier zich zo groot en indrukwekkend mogelijk maakt 

 

 

Verzoeningsgedrag

Is gedrag dat een onderdanig dier vertoont na dreiggedrag van een dominanter dier

  

Als je wat achtergrondinformatie wilt geven over groepsgedrag (bij VO en MBO), bekijk dan ook met de klas dit filmpje. Leg dan eerst uit:

De mens streeft van nature een groepsidentiteit na. Of je nu wilt of niet, de groep is altijd sterker dan het individu. Dit is de reden waarom het zo belangrijk is dit streven soms te doorbreken en de ‘juiste’ beslissing te nemen. De beslissing waarmee je echt een verschil maakt. Dit kan een leerkracht doen, een leerling die ziet dat een klasgenoot gepest wordt, of het ‘slachtoffer’ van pestgedrag kan zelf het verschil maken.

Territorium? Territoriumgedrag?

* Territoriumgedrag en conflictgedrag.

• Territorium --> voedsel en ruimte om nakomelingen groot te
    brengen.
• Dreiggedrag
• Overspronggedrag
  

territoriumgedrag en conflictgedrag

Een terrotorium zorgt voor voedsel en nestgelegenheid. Een dier van wie het territorium is, zal dit verdedigen tegen binnedringers. Vechten wil men voorkomen, eerst wordt dreiggedrag vertoond. Dit gedrag kan soms uit een ander gedragssysteem komen: dreiggedrag bij de stekelbaars lijkt qua lichaamshouding op zandhappen bij nest bouwen. Dit wordt overspronggedrag genoemd. 

Voortplantingsgedrag

1) Baltsgedrag; gedrag waarmee vrouwtjes en mannetjes elkaar lokken.

Hiermee laten ze zien dat ze geschikte partners zijn.

 2) Paring 

3) Broedzorg; het verzorgen of  

uitbroeden van eieren en het voeren van de jongen

Bij zoogdieren wordt bereidheid tot paring bronst 'genoemd'.

Ander gedrag dat met voortplanting te maken heeft, is territoriumgedrag. Eigen territorium wordt verdedigd tegen indringers. Liever vechten ze niet en hopen ze dat dreiggedrag voldoende is om af te schrikken.

Als signaal wordt ook wel overspronggedrag vertoond. 

In sommige groepen dieren heerst een rangorde:

Dominante en onderdanige dieren.

Bijvoorbeeld bij kippen: pikorde

Rangorde brengt rust in de groep

Pikorde bij hennen

Welke kip op de 2e plek in de pikorde?

1. Cootje
2. Froukje
3. Dirkje
4. Eva

Je kunt nu antwoord geven op de volgende vragen:

Wat is sociaal gedrag?

Geef 3 voorbeelden van sociaal gedrag.

Hoe ontstaat sociaal gedrag?

Wat is een territorium en wat is territoriumgedrag?

Wat is een rangorde en hoe zit een rangorde in elkaar? 

Plusopdracht

Extra opdracht:

Geef informatie over een door jou gekozen dier:

- leeft het dier solitair? is het een een sociaal dier? Leguit!

- vertoont het territoriumgedrag? Hoe dan?

- hoe verdedigt het dier het territorium?

- Hoe en wanneer is het dier dominant of onderdanig?

Presentatie : film - fotocollage - prezi .... etc. overleg!).