Thema Regeling Kader

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Plan van vandaag

De hele dag door gebeurt er van alles waarop we reageren. In de afbeelding zie je een jongeman op een fatbike die remt voor een rood verkeerslicht. Om het rode licht te zien, gebruikt hij zijn ogen en zijn zenuwstelsel. Om te remmen, gebruikt hij zijn zenuwstelsel en zijn spieren.

Activering bs. 1 t/m 3

Wat weet jij over de hersenen?

Wat weet jij van het zenuwstelsel af?

      Leerdoelen

bs. 1 t/m 3

Je kunt de delen en de functies van het zenuwstelsel noemen.

Je kunt in een afbeelding van een zenuwcel de delen benoemen.

9.2.2 Je kunt drie typen zenuwcellen noemen met hun functies en kenmerken.

9.2.3 Je kunt omschrijven wat een zenuw is en je kunt drie typen zenuwen noemen met hun kenmerken.

9.3.1 Je kunt de delen van het ruggenmerg noemen met hun functies en kenmerken.

 

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

Het zenuwstelsel

bestaat uit twee delen: 

1. het centrale zenuwstelsel
2. de zenuwen

Zenuwstelsel

hersenen:  Deel  dat door de schedel wordt beschermd.

ruggenmerg: geeft impulsen door van zenuwen uit de romp en de ledematen naar de hersenen, en omgekeerd; ligt goed beschermd in de wervelkolom.

zenuwen: Geleiden impulsen

Prikkel en impuls 

Wat is het verschil tussen beide?

prikkel

Ontstaat door een verandering in je omgeving of in je lichaam.

impuls

Elektrisch signaal dat door zenuwen kan worden doorgegeven.

Verschillende prikkels

uitwendige prikkel: Prikkel uit de omgeving.

inwendige prikkel: Prikkel die in het lichaam zelf ontstaat.

Gedrag

Gedrag komt vaak tot stand door een combinatie van inwendige en uitwendige prikkels.

3 Typen zenuwcellen

• gevoelszenuwcellen

• bewegingszenuwcellen

• schakelcellen

Zenuwen

Zenuwen: De uitlopers van zenuwcellen liggen in een bundel bij elkaar. 

Rondom een zenuw ligt een stevige laag bindweefsel. Dit bindweefsel beschermt de zenuw.

Ruggenmerg

Ruggenmerg: Verbindt veel zenuwen met de hersenen.

Wervelkanaal: Opening in de wervelkolom waarin het ruggenmerg ligt.

Grijze stof en witte stof

grijze stof :

Hierin liggen de cellichamen van schakelcellen en bewegingszenuwcellen.

witte stof: 

Hierin liggen veel uitlopers.

zenuwknoop:

Verdikkingen met de cellichamen van de gevoelszenuwcellen.

Aan de slag

BS1 opgaven:

1, 2, 4, 8 t/m 10

BS2 opgaven:

1, 2, 3, 6 t/m 9

BS3 opgaven:

1, 2, 4, 6, 8. 

Aflsluiting BS 1 t/m 3

kan jij de delen en de functies van het zenuwstelsel noemen?

kan jij drie typen zenuwcellen noemen met hun functies en kenmerken?

kan jij de delen van het ruggenmerg noemen met hun functies en kenmerken?

Schrijf 3 dingen op die
je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je
deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Activering bs. 4 t/m 6

wat weet jij over de invloed van alcohol, drugs en medicijnen op de gezondheid van de mens?

Plan van vandaag

De invloed van medicijnen, alcohol en drugs op het zenuwstelsel.

Reflexen of bewuste reacties? wat is het verschil?

Hormoonstelsel: suikerziekte, adrenaline, menstruatie.

      Leerdoelen

bs. 4 t/m 6

9.4.1 Je kunt de delen van de hersenen noemen met hun functies en kenmerken.

9.4.2 Je kunt de invloed van medicijnen, alcohol en drugs op het zenuwstelsel beschrijven en de risico’s van het gebruik van verslavende middelen noemen.

9.5.1 Je kunt de functies van reflexen noemen en je kunt een reflexboog beschrijven.

9.6.1 Je kunt de bouw en functie van het hormoonstelsel beschrijven en je kunt in een afbeelding de belangrijkste hormoonklieren benoemen.

9.6.2 Je kunt de werking beschrijven van hormonen uit de hypofyse en uit de schildklier.

9.6.3 Je kunt de werking beschrijven van hormonen uit de eilandjes van Langerhans en uit de bijnieren. 

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

Hersenen + functies

• de grote hersenen: Verwerkt impulsen van zintuigen (bewuste waarneming) en stuurt impulsen voor bewuste bewegingen.

• de kleine hersenen: zorgt voor de coördinatie van alle bewegingen van je lichaam.

• de hersenstam: Geleidt impulsen van o.a. het ruggenmerg naar de hersenen en omgekeerd

Stoffen die het zenuwstelsel beïnvloeden

Medicijnen, drugs, tabak en alcohol

Deze stoffen kunnen het doorgeven van impulsen remmen of juist stimuleren (bevorderen). Daardoor hebben ze invloed op de manier waarop je hersenen informatie verwerken.

Hoe wordt het zenuwstelsel beïnvloed?

waarnemingsvermogen: Vermogen om prikkels uit de omgeving (via je zintuigen) in de hersenen waar te nemen.

reactievermogen: De snelheid waarmee je op iets kunt reageren.

Je kunt drugs onderverdelen in drie groepen:

• verdovende middelen (downers)

• stimulerende middelen (uppers)

• bewustzijnsveranderende middelen (trippers)

Risico’s: Overdosis en verslaving

Tolerantie: steeds meer gebruiken van een verslavende stof om hetzelfde effect te krijgen.

verslaving: afhankelijk worden van een stof.

lichamelijke afhankelijkheid: lichamelijke klachten als je de verslavende stof niet meer gebruikt.

geestelijke afhankelijkheid: gevoel dat je niet zonder de verslavende stof kunt.

dopamine: Stofje dat in de hersenen wordt gemaakt en je een goed gevoel geeft.

Bewuste reacties en reflexen

Reflex: Vaste, snelle, onbewuste reactie op een prikkel.

 Reflexen beschermen je lichaam tegen beschadigingen.

Terugtrekreflex

Aan de slag

BS4 opgaven:

1, 2, 3, 5, 7, 9.

BS5 opgaven:

1, 2, 4, 5, 7, 9.

 

Alle hormoonklieren samen vormen het hormoonstelsel 

Hormoonstelsel

Hormoonstelsel : Alle hormoonklieren samen

Hormoonklier: Orgaan dat hormonen produceert.

Hormoon: Stof die de werking van een bepaald orgaan regelt.

Wat is het verschil tussen klieren?

Hypofyse

• De hypofyse ligt tegen de onderkant van de hersenen, tussen de twee hersenhelften in.
• De hypofyse produceert het groeihormoon
• De hypofyse produceert hormonen die andere hormoonklieren aansturen

Schildklier

schildklier:

Hormoonklier die in de hals vóór het strottenhoofd ligt; produceert schildklierhormoon.

schildklierhormoon:

Hormoon dat de stofwisseling en de groei en ontwikkeling beïnvloedt.

eilandjes van Langerhans

Groepjes cellen in de alvleesklier die hormonen (glucagon en insuline) produceren.

alvleesklier:

Orgaan dat verteringssappen en de hormonen insuline en glucagon produceert.

insuline

Hormoon dat ervoor zorgt dat glucose wordt omgezet in de reservestof glycogeen.

glucose ------> glycogeen

glucagon

Hormoon dat ervoor zorgt dat de reservestof glycogeen wordt omgezet in glucose.

glycogeen ------> glucose

 Regeling van het glucosegehalte van het bloed.

diabetes (suikerziekte)

Ziekte door problemen bij de productie van en/of reactie op insuline.

De bijnieren

De bijnieren liggen boven op de nieren. Ze produceren het hormoon adrenaline.

Adrenaline: enige hormoon met een snelle, kortdurende werking. 

Adrenaline

Hormoon dat de glucosespiegel in het bloed snel verhoogt en de hartslag en ademhaling versnelt.

Door adrenaline kan het lichaam in spannende situaties snel handelen.

Aan de slag

BS6 opgaven:

1, 2, 3, 7, 8.

 

Aflsluiting BS 4 t/m 6

 Hier Lesdoel vragen maken.

Schrijf 3 dingen op die
je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je
deze les nog niet zo goed hebt begrepen