AFP 2.3.13

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Anatomie, Fysiologie en Pathologie

Les 13

Periode 3

Leerjaar 2

Vorige les

Wanneer wordt Coeliakie vaak vastgesteld?

Wat gebeurt er bij de ziekte van Crohn?

Wat bedoelen we met exacerbaties en remissies?

Welke behandeling kent Coeliakie?

En de ziekte van Crohn?

Lesindeling 

1. Welkom + Rapid (5 min.)
2. Vorige les (10 min.)
3. Lesindeling en Lesdoelen (5 min.)
4. AFP van de Lever en galblaas (45 min.)
   
5. Zelf aan de slag (30 min.)
6. Filmpje (10 min.)
7. Theorie alvleesklier (20 min.)
8. Afsluiting en huiswerk (5 min.)
   

Lesdoelen

Aan het eind van de les kunnen jullie:

• Vertellen welke aandoeningen de lever kent, welke symptomen hierbij horen en op welke manier deze aandoeningen behandeld kunnen worden.
  
• Uitleggen hoe de galblaas is opgebouwd en welke functies deze heeft.
• Vertellen welke aandoeningen de galblaas kent, welke symptomen hierbij horen en op welke manier deze aandoeningen behandeld kunnen worden.
• Uitleggen hoe de alvleesklier is opgebouwd en welke functies deze heeft.

De Lever

De lever (hepar): Roodbruin orgaan

• 1.5 kilo (!)
• Rechtsboven in de buik
• Vergroeid met middenrif

De lever is de 'pitstop' van het lichaam

• Bijna alle voedingsstoffen gaan langs de lever

75% van het bloed komt via de poortader

• Bevat alle suikers, eiwitten, mineralen, vitaminen, kleine vetdeeltjes, medicijnen en water vanuit darmen en maag

25% van het bloed komt via de leverslagader

Bloedtoevoer van Lever

Dus: de belangrijkste ader van jouw spijsverteringsstelsel is de poortader.

De poortader:

• Voert 75% van het bloed aan naar de lever
• Bevat aminozuren, mineralen, vitaminen, medicijnen, suikers, kleine vetten en water

Functies lever

• Vorming van gal
• Koolhydraatstofwisseling (omzetting glycogeen)
• Eiwitstofwisseling (productie van eiwitten)
• Vetstofwisseling (omzetten verzadigde vetzuren)
• Ontgiften en reinigen van bloed
• Opsag van vetten, eiwitten, vitamines/mineralen

Wat zou de belangrijkste ziekte van de lever (hepar) zijn?

Pathologie Lever

Hepatitis: Ontsteking van de lever (door virussen en alcoholmisbruik)

• Meer dan 6 maanden: chronische hepatitis

Symptomen: Lever kan afvalstoffen niet goed verwerken 

• Er ontstaat icterus (geelzucht)
• Patiënten hebben 'stopverf-ontlasting'
• Donkere urine
• Er is sprake van vermoeidheid
• Jeuk, vermoeidheid

Bilirubine hoopt zich op in het bloed, omdat de lever dit dus niet meer eruit kan filteren

Hepatitis A

Hepatitis A: Vooral bij kinderen

• Middellandse zee (Turkije/Marokko)
• Besmetting via ontlasting of rauwe/besmette voeding
• Kinderen hebben vaak geen/weinig klachten
• Duurt enkele weken tot 3 maanden

Geen behandeling noodzakelijk (wél alcohol vermijden!)

Inenting mogelijk voor reizen naar landen met besmetting.

Hepatitis B en C

Hepatitis B en C: Overdracht via bloed-bloed of onveilige seks

• Vooral bij prostituees, drugsgebruikers en homoseksuele mannen
• Én mensen die werken in de gezondheidszorg!
• Incubatietijd maximaal 6 maanden

Inenting tegen Hepatitis B is mogelijk (in Rijksvaccinatieprogramma)

Inenting tegen Hepatitis C is niet mogelijk!

Ook overdracht tijdens de bevalling van moeder op kind.

Vooral in de gezondheidszorg bij prikaccidenten. 

Complicaties...

Levercirrose: Leverweefsel verandert in bindweefsel (littekens)

• Door bijvoorbeeld hepatitis
• Ook door chronisch alcoholmisbruik of auto-immuunziekte
• Lever werkt steeds minder -> uiteindelijk transplantatie

Lever wordt eerst groter om verlies aan functie te compenseren...

• Als er op tijd wordt behandeld, kan leverfalen voorkomen worden
• Anders levertransplantatie

Maar zeg je lever...

Dan zeg je galblaas!

De galblaas

Galblaas:

• Ligt nét onder de lever
• Opslagplaats voor gal uit de lever
• Bevat 30-50 ml gal

Gal: Zorgt voor de vertering van vetten

• Geelgroene vloeistof, gemaakt door de lever
• Galzuren binden aan vetten voor betere opname
• Wordt weer opgenomen door darmen

Een deel van de gal wordt ook met de ontlasting uitgescheiden.

Galstenen

Galstenen: Ontstaan door ingedikte gal

• Let op de 5 F's (female, fat, forty, fair and fertile)

Symptomen:

• Koliekpijn met bewegingsdrang
• Misselijkheid, braken
• Geelzucht, ontkleurde ontlasting

Complicatie: Ontsteking galblaas of pancreas

Oorzaak is onbekend. Vaak zonder pijn (mensen hebben het meestal niet door)

Koliekpijn: het lichaam probeert de galsteen kwijt te raken door het spierweefsel samen te laten trekken.

Als het gal niet meer verder kan, dan hoopt dit zich op in de lever en komt uiteindelijk in het bloed terecht. Door stuwing kan er echter ook een ontsteking van de galblaas en alvleesklier ontstaan.

Behandeling: NSAIDs tegen de pijn, eventueel operatie. Diagnostiek door echografie.

Zelf aan de slag

Open de opdracht 'Werking van de pancreas' op CumLaude.

Gebruik de volgende boeken om de vragen te beantwoorden:

• Anatomie en Fysiologie: Hoofdstuk 8.6.1-8.6.3
• Medische kennis: Hoofdstuk 7.15

Alvleesklier

Alvleesklier: Pancreas

• 12-15 cm lang
• Ligt deels achter de maag
• Maakt verteringssappen

De alvleesklierbuis mondt ook uit

in de Papil van Vater in de 

twaalfvingerige darm (duodenum).

Pancreatitis

Symptomen:

• Hevige buikpijn: Uitstralingen naar rug (vooral na maaltijd) 
• Vetdiarree: Door het tekort aan enzymen voor vertering 
• Vermageren: Door diarree en angst voor eten
• Diabetes: Door afname productie insuline 
• Geelzucht: Door zwelling 

Pancreascarcinoom

Risicofactoren:

• Overgewicht of obesitas
  
• Roken
  
• Chronische pancreatitis
• Erfelijkheid (5-10%) 

Levensverwachting: 5 jaar na de diagnose alvleesklierkanker is gemiddeld nog 5% van de patiënten in leven...

Pas heel laat symptomen, dus als de tumor al groot gegroeid is.

Vaak zijn er ook maar hele vage klachten:

• Zeurende pijn in buik en/of rug
• Verstoord ontlastingspatroon
• Gewichtsverlies
• Geelzucht (icterus)

Huiswerk

• Verder gaan met een samenvatting/lijst met moeilijke woorden bij het spijsverteringsstelsel
  
• Afmaken opdracht 'Werking van de pancreas’