Thema 4- Stevigheid en beweging

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Thema 4

Stevigheid en beweging

Leerdoelen B1 

Je kent de delen van het lichaam

- Je kunt in een afbeelding van het skelet de botten benoemen

- Je kunt de functies van het skelet noemen

Het skelet

Ongeveer 200 botten

In te delen in 3 delen: Hoofd, Romp, Ledematen

Schedel, wervelkolom, borstkas schoudergordel, bekken

Stevigheid, beweging, bescherming, vorm 

Welke functie van het skelet wordt hier omschreven: Zonder skelet zou je in elkaar zakken.

1. Stevigheid
2. Vorm
3. Beschermen
4. Bewegen

Programma

Herhaling

Intro 

B2

Afsluiting

Leerdoelen B2

- Je kunt de bouw van botweefsel en kraakbeenweefsel beschrijven

- Je kunt beschrijven hoe de samenstelling van botten verandert tijdens het leven

Bouw

• Mergholte in pijpbeenderen
  
• Geel beenmerg in mergholte slaat vet op
  
• Rood beenmerg vormt bloedcellen, in koppen pijpbeenderen en platte beenderen

Botweefsel

• Cellen in kringen rondom dunne kanaaltjes
  
• Uitlopers waarmee ze met elkaar in contact staan
  
• Kanaaltjes bevatten bloedvaten en vocht
  
• Tussencelstof van kalkzouten (stevigheid) en lijmstof/collageen (buigzaamheid)

Kraakbeenweefsel

Kraakbeenweefsel bestaat uit cellen die in tussencelstof liggen. Kraakbeenweefsel is soepel, stevig en buigzaam

Lenige baby

Fontanellen

Kraakbeen is

1. Buigzaam
2. Niet buigzaam

Leerdoelen B3

 Je kunt de beenverbindingen beschrijven

- Je kunt de bouw van een gewricht beschrijven

- Je kunt de werking van een kogelgewricht, een scharniergewricht en een rolgewricht beschrijven

Been verbindingen

Zonder beweging

Vergroeide verbinding

Naadverbinding

Met beweging

Verbinding door kraakbeen

Verbinding door gewrichten

Bouw gewricht

Verbinding tussen twee botten

Kogel en kom 

Heupgewricht

Soorten gewrichten

Er zijn drie soorten gewrichten.

1. Kogelgewricht
2. Rolgewricht
3. Scharniergewricht

Sommige gewrichten moeten meer werk verrichten dan andere. Welk deel die het gewricht extra verstevigd, hebben deze gewrichten wel en andere gewrichten niet.

1. gewrichtskom
2. kraakbeen
3. Kapselband
4. gewrichtskapsel

Wat is de functie van kapselbanden?

1. soepel bewegen van het gewricht
2. houdt de 2 botten bij elkaar
3. zorgt voor extra stevigheid van het gewricht

Bekijk de afbeelding.

Wat is dit voor gewricht?
En waar in het lichaam kan je dit
gewricht vinden?

1. Scharniergewricht, vingers
2. rolgewricht, spaakbeen
3. Kogelgewricht, knie
4. Kogelgewricht, schouder

Is kraak been een bewegelijke verbinding of een vaste verbinding?

1. Vast
2. Bewegelijk

Leerdoelen B4

- Je kunt de werking van spieren beschrijven

- Je kunt voorbeelden noemen van bewuste en onbewuste spierbewegingen

(Skelet)spierstelsel

Zorgen samen met het skelet voor beweging

Lichaam bestaat uit +/- 600 spieren

Oppervlakkige skeletspieren: vaak groter en zichtbaar aan buitenkant

Diepe skeletspieren: Liggen dieper in het lichaam en kleiner (darmen, hart, huid)

Bouw spier

• Spierschede: bindweefsel om spier heen
  
• Pees: verbindt spier met bot bij aanhechtingsplaats
  
• Spier bestaat uit spierbundels, die uit spiervezels bestaan

Werking spier

• Als spiervezels samentrekken wordt spier korter en dikker
  
• Biceps en triceps bewegen onderarm. Biceps buigt de arm, triceps strekt de arm
  
• Antagonist: twee spieren werken samen om een bot te bewegen, maar hebben een tegengesteld effect

Weefsel (VG)

• Spieren spannen en ontspannen door actine en myosine (eiwitten )
• 3 soorten: 
• Dwarsgestreept spierweefsel (skeletspieren)
• Glad spierweefsel (organen)
• Hartspierweefsel
  

Spierweefsel

Spiervezels (VG)

Dwarsgestreept spiervezel bestaat uit twee typen

• Snelle:  Snel en krachtig samentrekken (Voortbeweging)
• Langzaam: Langzamer en minder krachtig, maar kunnen langer doorgaan met trekken ( Lichaamshouding)

Als je een spier samentrekt, wordt de spier....

1. korter en dikker
2. langer en dunner
3. korter en dunner
4. langer en dikker

Als je een spier ontspant, wordt de spier....

1. korter en dikker
2. langer en dunner
3. korter en dunner
4. langer en dikker

Wat is een antagonist?

1. een spier met een tegengestelde werking
2. een spier met dezelfde werking
3. allemaal pezen bij elkaar

Welke afbeelding is een lengtedoorsnede van glad spierweefsel?

1. afbeelding 1
2. afbeelding 2
3. afbeelding 3
4. gaan van de afbeeldingen

Welk spierweefsel zie je hier?

1. Glad spierweefsel
2. Dwarsgestreept spierweefsel
3. Hartweefsel

Welke type spierweefsel vinden we in de skeletspieren?

1. glad spierweefsel
2. dwarsgestreept spierweefsel

Leerdoelen B5

 Je kunt aangeven wat een goede lichaamshouding is en waarom deze belangrijk is

Wervelkolom

• Je wervelkolom bestaat uit een 'dubbele S-vorm'
• In stand gehouden door rugspieren
• Voor het veren van de wervelkolom
• Voorkomt hoofdpijn

Wervelkolom

• Zenuwbanen lopen door de wervelkolom.
• Kraakbeenschijven zorgen voor de beweging van de rug
• Hernia is het bekneld raken van een zenuw.

Een goede zithouding

• Bij een goede zithouding is het belangrijk dat je je rug zoveel mogelijk recht houdt. 
• Door altijd met je hoofd voorover naar je scherm te kijken, kun je een bochel krijgen.

Wat voor vorm heeft je wervelkolom?

1. Een lus-vorm
2. Een S-vorm
3. Een dubbele N-vorm
4. Een dubbel S-vorm

Welke persoon heeft een goede zithouding?

1. De linker
2. De rechter

Een goede zithouding: rechtop zitten, knieën 90 graden gebogen

als je aan tafel zit: onderarmen op tafel, elleboog 90 graden gebogen

Welke functie heeft de wervelkolom voor het ruggenmerg?
De wervelkolom ...

1. beschermt het ruggenmerg
2. geeft stevigheid aan het ruggenmerg
3. geeft vorm aan het ruggenmerg
4. geleidt het ruggenmerg

Leerdoelen B6

- Je weet dat spieren sterker worden door training

- Je kunt uitleggen dat lichaamsbeweging goed is voor je gezondheid

Lichaamsbeweging

• Voldoende beweging zorgt voor een goede conditie.
• Je krijgt minder snel blessures. 
• Je krijgt door lichaamsbeweging een betere coördinatie.

Spieren trainen

Ongebruikte spieren worden dunner en zwaker.

Als je beweegt en sport train je je spieren en worden ze dikker en kunnen ze meer kracht uitoefenen.

Getrainde spieren

Verzwakte spieren

Spieren trainen

Door spieren vaak te gebruiken worden ze dikker en sterker.

Spierpijn ontstaat bij een beweging die je niet gewend bent.

 - Kleine scheurtjes + afvalstoffen in de spier

Blessure -> beschadiging spier, bot of gewricht.

Warming-up / coolingdown / rekoefeningen gaan blessures tegen.

Blessure

RSI

Door spieren te trainen worden ze langer.
Is deze bewering juist of onjuist?

1. juist
2. onjuist

Door je spieren te trainen, krijg je eerder een blessure.

1. juist
2. onjuist

Leerdoelen

• Skelet (namen van botten), borstkas, schoudergordel, bekken, ledematen, functies
  
• VG: Pijpbeenderen en platte beenderen, rood en geel beenmerg
  
• Kraakbeen, botweefsel (lijmstof en kalkzouten)
  
• Vergroeid, naden, kraakbeen, gewricht (onderdelen, soorten gewrichten)
  
• Spieren, pezen, aanhechtingsplaats, antagonisten
  
• VG: Spierschede, spierbundels en spiervezels (langzaam en snel)
  
• VG: Actine en myosine, spierweefsels (dwarsgestreept, glad, hart)
  
• Wervelkolom en goede houding
  

Lichaamsbeweging, blessures, RSI

biologiepagina.nl