BBL MZ Module 4_ontwikkelingspsychologie deel 1

• Beroepsgericht
• MBO
• Studiejaar 1

Module 4

Deel 1 ontwikkelingpsychologie

Onderdelen ontwikkelingspsychologie

De lessen zijn vormgegeven op basis van de theorie uit het boek Methodiek (thema 1 en 2)

•  Hoofdstuk 3  - Ontwikkelingspsychologie, wat is dat?                                                                                      Hoofdstuk 4  -  Baby's                                        
• Hoofdstuk 5 - Peuter en Kleuter 
• Hoofdstuk 6 - Schoolkind
• Hoofdstuk 7 - Puber en adolescent
• Hoofdstuk 8 - Volwassene en oudere

Vandaag

Vandaag behandelen we het eerste hoofdstuk van thema 2.

Boek: Methodiek

Thema 2: Oriëntatie op de mens en zijn ontwikkeling

Hoofdstuk 3: Ontwikkelingspsychologie, wat is dat?

Hoofdstuk 4; Baby's en peuters

Wat is volgens jou ontwikkelingspsychologie?

Ontwikkelingspsychologie: wat is dat?

Psychologie: Wetenschap die het menselijk gedrag bestudeert.  

“Wetenschap die zich zowel bezig houdt met het gedrag van mensen als de gevoelens en gedachten die ze hebben bij het ervaren van hun gedrag en de omstandigheden waarin dit plaats vindt”     Bron: J. Rigter: Het palet van de psychologie

Ontwikkelingspsychologie: Wetenschap die het gedrag bestudeert van de mens in de verschillende fasen van zijn ontwikkeling (cognitief/fysiek/sociaal)

Als beroepskracht MZ voer je veel verschillende taken uit.

Waar je ook werkt, je stimuleert en begeleidt jongvolwassenen, volwassenen of ouderen in hun ontwikkeling en welbevinden.

Hoe mensen zich ontwikkelen

Ontwikkelen wil zeggen dat sprake is van een verandering. Die verandering kan een vooruitgang of verbetering inhouden, maar kan ook krimp, achteruitgang en afbraak omvatten.

Door aanleg- en omgevingsfactoren en door zelfbepaling verloopt de ontwikkeling per individu verschillend.

Wanneer sprake is van vooruitgang, dan zijn drie processen daarvoor verantwoordelijk:

1. Groeiprocessen: dit betreft de lichamelijke groei die het gevolg is van celdeling;
   
2. Leerprocessen: dit betreft het verwerven van theoretische, praktische en sociaal-emotionele kennis en vaardigheden;
   
3. Rijpingsprocessen, kortweg rijping: dit betreft het ‘ergens aan toe zijn’, je bent er wel of niet aan toe om iets te leren.

Bekende ontwikkelingspsychologen 

Een belangrijke ontwikkelingspsycholoog was Jean Piaget (1896-1980). Piaget kwam erachter dat kinderen pas op een bepaalde leeftijd eraan toe zijn om een bepaalde vaardigheid te leren.

Erik Erikson (1902- 1994), richtte zich op de verschillende stadia in de psychosociale ontwikkeling.

In ieder stadium staat er een bepaald conflict centraal.                                                                      >>>

Ontwikkelingstaken & -aspecten

Ontwikkelingstaken: stappen die ieder kind (0-19 jaar) in zijn ontwikkeling moet nemen om een stap verder te komen in die ontwikkeling.

Voorbeeld

Een ontwikkelingstaak van de baby is bijvoorbeeld het leren communiceren. Als een baby erin slaagt deze ontwikkelingstaak goed uit te voeren, is hij compententer geworden. Een nieuwe ontwikkelingstaak wacht op hem: het leren begrijpen van de wereld. Ook het goed uitvoeren van deze ontwikkelingstaak maakt hem weer competenter.

Als jij je verdiept in de ontwikkeling van de mens, zijn er weer verschillende aspecten in de ontwikkeling: de ontwikkelingsaspecten.

Ontwikkelingsaspect	De ontwikkeling
Lichamelijke ontwikkeling	Lichamelijke groei of achteruitgang, motorische ontwikkeling, zintuiglijke ontwikkeling.
Cognitieve ontwikkeling	Ontwikkeling van het denken, het geheugen en de taal. Ook wel: verstandelijke ontwikkeling.
Sociale ontwikkeling	Ontwikkeling van de omgang met anderen, ontwikkeling van acceptatie van anderen en ontwikkeling van sociaal gedrag.
Persoonlijkheidsontwikkeling	Vorming van de eigen identiteit, ontwikkeling van de eigen wil, de eigen opvattingen en de ontwikkeling van mannelijk en vrouwelijk gedrag.
Emotionele ontwikkeling	Ontwikkeling van gevoelens van (basis)vertrouwen en veiligheid.
Seksuele ontwikkeling	Ontwikkeling van seksueel gedrag, ontwikkeling van lichaams- en lustbeleving, ontwikkeling van waardering voor eigen lichaam.

Interne factoren

Externe factoren

Directe omgeving

Aangeboren

Erfelijkheid

Culturele factoren

Ingrijpende levens-gebeurtenissen

Interne factoren: Er is sprake van een bepaalde aangeboren geschiktheid. Een deel van deze aangeboren geschiktheid komt voort uit het erfelijk materiaal dat een kind meekrijgt van zijn ouders. Zo worden uiterlijke kenmerken van de mens in grote mate door erfelijke eigenschappen bepaald. Maar ook talent op het gebied van wiskunde, muziek of kunst wordt erfelijk overgedragen van ouders op kinderen.

Externe factoren:

• de directe omgeving (bijvoorbeeld het gezin, de kinderopvang, leeftijdsgenoten, vrienden, collega’s, de buurt, het wonen in een seniorenflat);
  
• sociale en economische factoren (bijvoorbeeld de school en het soort onderwijs, opgroeien in rijkdom of armoede, wel/geen mogelijkheden sport te beoefenen, wel/geen goed pensioen);
  
• culturele factoren (bijvoorbeeld de tijd waarin je leeft en opgroeit, de waarden en normen van je ouders en de waarden en normen van de samenleving waarin je leeft en woont);
  
• ingrijpende levensgebeurtenissen. Ingrijpende levensgebeurtenissen kunnen van grote invloed zijn op de ontwikkeling van de mens. De oorzaak ligt voor de hand: niet-alledaagse, buitengewone gebeurtenissen grijpen diep in. Het kan hierbij gaan om crisissituaties zoals ziek worden, geweld in de thuissituatie, verlies van de partner of gehandicapt raken, maar het kan ook gaan om positieve gebeurtenissen zoals ‘uit de kast komen’, trouwen of een kind krijgen, een gewenste baan krijgen.

Interne factoren

Al vanaf de geboorte staat bij elk kind vast wat zijn in aanleg gegeven mogelijkheden en beperkingen in het leven zijn. Er is sprake van een bepaalde aangeboren geschiktheid. 

Een deel van deze aangeboren geschiktheid komt voort uit het erfelijk materiaal dat een kind meekrijgt van zijn ouders. 

Zo worden uiterlijke kenmerken van de mens in grote mate door erfelijke eigenschappen bepaald. 

Ook talent op het gebied van wiskunde, muziek of kunst wordt erfelijk overgedragen van ouders op kinderen.

• De directe omgeving: bijv. het gezin, de kinderopvang, leeftijdsgenoten, vrienden, collega’s, de buurt, het wonen in een seniorenflat;
  
• Sociale en economische factoren:  bijv. de school en het soort onderwijs, opgroeien in rijkdom of armoede, wel/geen mogelijkheden sport te beoefenen, wel/geen goed pensioen;
  
• Culturele factoren: bijv. de tijd waarin je leeft en opgroeit, de waarden en normen van je ouders en de waarden en normen van de samenleving waarin je leeft en woont;
  
• Ingrijpende levensgebeurtenissen: bijv. crisissituaties zoals ziek worden, geweld in de thuissituatie, verlies van de partner of gehandicapt raken, maar het kan ook gaan om positieve gebeurtenissen zoals uit de kast komen, trouwen of een kind krijgen, een gewenste baan krijgen.

Externe factoren (milieu)

Zelfbepaling & Ontwikkelingsmogelijkheden

Zelfbepaling hangt samen met de keuzes die je in je leven maakt. 

Hoe ouder een kind is, hoe groter zijn vermogen meestal is om richting te geven aan zijn eigen ontwikkeling. 

Bij een oudere (67+) kan het vermogen tot zelfbepaling weer afnemen, zeker als iemand last krijgt van dementie.

Ontwikkelingsmogelijkheden

Als een kind geboren wordt, beschikt hij over bepaalde aangeboren vermogens  (ontwikkelingsmogelijkheden).

Of een kind de kans krijgt om de aangeboren vermogens te benutten, hangt af van zijn omgeving. De omgeving kan een kind belemmeren of stimuleren in zijn ontwikkeling.

Geen enkel kind ontwikkelt zich vanzelf, er zijn bepaalde voorwaarden nodig. Wordt aan deze voorwaarden niet voldaan, dan is de kans groot dat het kind een ontwikkelingsachterstand oploopt. 

Ontwikkelings-fasen

Ontwikkelings-taken

Ontwikkelings-aspecten

Interne- en externe factoren

Zelfbepaling

Ontwikkelings-mogelijkheden

Aangeboren vermogen om zich te kunnen ontwikkelen.

Aangeboren en het milieu.

Stappen die ieder kind in zijn ontwikkeling moet nemen om een stap verder te komen in die ontwikkeling.

Periodes die het leven van de mens onderscheiden.

De keuzes die men in het leven maakt.

Zes verschillende deelgebieden in de ontwikkeling.

Voorwaarden tot ontwikkeling

• Een kind moet zich veilig en vertrouwd voelen bij de opvoeder;
• Er moet zowel verbaal als non-verbaal contact zijn tussen opvoeders en kind;
• Er moet een stimulerende omgeving zijn;
• Een kind moet de gelegenheid krijgen om zelf te onderzoeken;
• Een kind moet de mogelijkheid hebben om te spelen;
• Een kind moet voldoende bewegingsvrijheid krijgen;
• Een kind moet veiligheid en grenzen worden geboden.

1e ontwikkelingsfase

Prenatale fase/ongeboren kind (40 weken);

Zuigeling/baby (0-18 maanden);

Voor de geboorte

Prenatale fase = fase voor de geboorte (zwangerschap)

Een normale zwangerschap duurt tussen de 37 en 42 weken.

 

Vroeger: baarmoeder ervaringsloze wereld. Aardedonker, doodstil, gevoelloosheid, niet zien horen en voelen.

Nu: foetus van 24 weken kan horen zien en proeven. Kan zelfs op laag niveau leren. Muziek voorbeeld, drukte bij stress moeder

Voor de geboorte

De geboorte

Apgarscore = meetsysteem waarmee de gezondheid van een pasgeboren baby kan worden bepaald aan de hand van verschillende factoren

Factoren	0 punten	1 punt	2 punten
Huidskleur	Blauwgrijs, helemaal bleek	Normaal, met uitzondering van handen en voeten	Normaal over het hele lichaam
Hartslag	Afwezig	Minder dan 100	Meer dan 100
Reflexen	Geen respons	Grimas	Niest, hoest, draait weg
Spierspanning	Afwezig	Beweegt armen en benen	Beweegt actief
Ademhaling	Afwezig	Langzaam, onregelmatig	Goed; huilt

Apgarscore = meetsysteem waarmee de gezondheid van een pasgeboren baby kan worden bepaald aan de hand van verschillende factoren

De geboorte

Lichamelijke ontwikkeling

Reflexen: reactie of beweging die zich volautomatisch voltrekt

Lichamelijke ontwikkeling

Zintuiglijke ontwikkeling

• Oog-handcoördinatie (pincetgreep in 1e levensjaar)
  
• Tastzin: materialen ontdekken via mond, aanrakingen huid (knuffelen)
  
• Volgbewegingen ogen, draait hoofd richting geluid (moeder)
  

Cognitieve ontwikkeling

Baby (0-18 maanden)

Enkele weken na geboorte : eerste geluidjes

3 maanden: geluidjes iets bewuster tot sprake van brabbelen

8 maanden: actief klanken/woorden nabootsen

1 jaar: Eenwoordzin

Het kind spreekt veel woorden nog niet correct uit. Het kind heeft het bijvoorbeeld over ‘tout’ in plaats van ‘stout’, over ‘bood’ in plaats van ‘brood’, over ‘tinke’ in plaats van ‘drinken’.

Sociale- en persoonlijkheidsontwikkeling

Eenkennigheidsperiode: aanhankelijkheid naar ouders

Scheidingsangst: kind toont en gedraagt zich afhankelijk van de vaste opvoeders. Gaat huilen bij vreemde of kruipt weg.

Temperament: Zo trapt de ene baby de hele tijd zijn dekentjes weg en ligt de andere baby rustig te slapen. De ene baby huilt veel, de andere bijna nooit.

Object-permanentie: Als een balletje onder de kast rolt, zal een kind die al objectpermanentie ontwikkeld heeft, er naar op zoek gaan. Voor dit gebeurt, gaat een kind niet op zoek en begint het met iets anders te spelen. Als het iets niet ziet, is het er niet.

Huiswerk 12 mei

Binnen de omgeving van Traject lees je: 

Communicatie en ondersteunen: Module 3 Ontwikkelingspsychologie en gedrag, hoofdstuk 1 Ontwikkelingspsychologie.

Je kiest een cliënt uit je groep (tip: de cliënt die je hebt geobserveerd en die je voor je examen wilt gebruiken) en gaat na welk ontwikkelingsniveau deze cliënt heeft.

Je brengt je aantekeningen mee naar de les.