NLT Hersenen en leren - H2 uitleg

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

NLT Hersenen en leren - H2

week 2/ les 2

Psychologie van het leren

Systeembenadering

Voor leren is dan nog

nodig:

• geheugen
• feedbackloop 

Psychologie van het leren

Vanuit de gedrags-

biologie noemen we de 

input PRIKKEL en de 

output RESPONS.

Input: waarnemen

We krijgen meer prikkels binnen dan we kunnen waarnemen. We moeten dus filteren. Dit doen we door ergens de aandacht op te vestigen.

Expliciet geheugen: geheugen waar moeite voor gedaan is door er aandacht voor te hebben.

Soms wordt die aandacht getrokken door betekenisvolle inout, bijvoorbeeld het horen van onze naam, een bekende stem of het toevoegen van een emotie.

Input: waarnemen

Impliciet geheugen: dingen die we onthouden omdat we het onbeust hebben opgeslagen. 

Bijvoorbeeld leren fietsen. Je hebt het geleerd maar je kunt niet vertellen hoe het moet.

Ook andere dingen heb je geleerd maar niet omdat je er bewust mee bezig was. Je ziet onbewust veel reclames en wordt hier toch door beinvloed bijvoorbeeld.

Psychologie van het leren

Behaviourism: Psychologen waren in eerste instantie vooral geïnteresseerd in de relatie tussen de input en de output.

Er werd vanuit gegaan dat de black box daadwerkelijk niet te onderzoeken was, dat je er niet in kon kijken.

Cognitieve psychologie gaat over wat er ín de back box gebeurt.

Dit hoofdstuk gaat vooral over input - output relaties

Leren: nature of nurture

Van veel dingen die we leren is er een aangeboren vermogen óm het te leren. De rest moet wel echt geoefend worden.

Nature én nurture dus.

Aangeboren én aangeleerd gedrag

0

Leren - gevoelige periode

Sommige dingen zijn het beste in een bepaalde periode te leren.

Jonge kinderen kunnen bijvoorbeeld beter/ sneller een taal leren.

Andere dingen kun je pas later leren, omdat je lichamelijke of geestelijke ontwikkeling dan pas voldoende is.

Leren - inprenting

Lorenz - 1903-1989

Gevoelige periode

Trail & error

Puzzlebox

Thorndike (1874-1949)

Leren door associeren - klassieke conditionering

Pavlov - 1849-1936

Klassieke conditionering - verband tussen twee verschillende prikkels

Leren door combineren - operante conditionering

Skinner - 1904-1990

Operante conditionering - leren door belonen en straffen

Gewenning - aangeleerd/ aangeboren gedrag afleren

Inzicht

Köhler

(1887-1967)

Welke vorm van leren is hier te zien?

1. Gewenning
2. Klassieke conditionering
3. Operante conditionering
4. Inprenting

Geheugen

• Zintuiglijk geheugen (seconden)
  
• Kortetermijn- of beter: werkgeheugen (minuten tot een half uur)
  
• Langetermijngeheugen (dagen tot jaren)
  

Lange termijn geheugen kun je opdelen in:

declaratief, episodisch, semantisch en procedureel (motorisch) geheugen (zie spiegeltekenen)

Werkgeheugen

• Informatie blijft hier korte tijd beschikbaar en daarna dooft het weer uit
• Het brein kan ervoor kiezen om elementen op te slaan in een lange termijn geheugen als de info belangrijk is.
  
• Capaciteit 5-9 elementen, en afhankelijk van je toestand (vermoeidheid, stress, voedingstoestand)

Declaratief geheugen (LTG)

Declaratief: dat is het geheugen dat we bewust kunnen raadplegen: een naam opzoeken, een gebeurtenis herinneren.

Episodisch geheugen (LTG)

Als het declaratieve geheugen een verbinding heeft met je eigen ‘tijdlijn’, levenspad, dan kun je je van een gebeurtenis meerdere aspecten herinneren: het episodisch geheugen. Je weet bij de aanslag op de twin towers, niet alleen wie dat deed, maar ziet ook het filmpje voor je en je weet misschien ook waar je was toen je het hoorde.

Semantisch geheugen (LTG)

Semantisch geheugen: feitelijke kennis, of kennis van concepten waarvan je niet meer weet waar je die hebt opgedaan.

VB: hoe je incheckt bij de NS (wie heeft je dat, en wanneer, ooit geleerd)? 

Het semantisch geheugen wordt dus steeds ge-updated, zonder dat je dat bewust doet (bijv TV-kijken, nieuws lezen, reizen)

Procedureel geheugen (LTG)

Procedureel geheugen/ motorisch geheugen: geautomatiseerde bewegingen. Geleerd door te oefenen, door het te doen.

Onderzoek naar leren

Papier en potlood testjes, of op de PC/laptop:

Belangrijk is de tijd om te leren, en het moment dat het resultaat gemeten wordt

Sluit beïnvloedende factoren uit: leeftijdsverschil, tijdstip op de dag, tijd van het jaar, soort taak.

Belangrijk ook voor diagnostiek

Onderzoek naar leren

Geheugentesten, doolhoven, Morris Water Maze test

https://www.youtube.com/watch?v=leHLL4vcbCc

Leertips

Associatie: verbind iets nieuws met iets dat je al weet (o.a. mindmapping)

Loci methode: als je iets in een bepaalde volgorde wilt onthouden, verbind het dan aan een wandeling door een denkbeeldige kamer/ huis

Leertips

Herhalen (Zie Bahrick et al. 1993 en Carey 2014, welke tussenpozen het beste werken)

Veranker het in het lang termijn geheugen, ga pas verder als het daar goed vast zit

Gebruik primacy en recency effect: korte rijtjes, wissel ze.

Opdracht 2.17 klassikaal

Herhaal dezelfde figuur na 10 minuten, 30-45 minuten en na een week.

Opdracht 2.14 klassikaal

Groepen van plm 6 leerlingen.

Maak de vragen bij de opdracht

Opdracht 2.17 klassikaal

Herhaal dezelfde figuur na 10 minuten, 30-45 minuten en na een week.

Maak opdrachten 

Opdrachten H2 (2.1 t/m 2.12)

2.11 hoeft niet op een poster maar gebruik je straks voor de Brugklasles