Zuinigheid, gehoorzaamheid en hard werken 2022

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Cultureel-mentale ontwikkelingen in 

Nederland na 1945

1. Zuinigheid, gehoorzaamheid en hard werken

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen hoe het dagelijks leven in Nederland direct na de Tweede Wereldoorlog eruit zag.

Bevrijd! 

• De schade van de oorlog was groot
• Het aantal slachtoffers was hoog, rond de 200.000
• Honderdduizenden mensen waren dakloos, fabrieken 
   draaiden niet meer, wegen en spoorwegen waren vernietigd 
• Veel machines, auto's, vrachtwagens en fietsen waren door de
   Duitsers mee genomen
• Honderdduizenden mannen waren in Duitsland
   tewerkgesteld tijdens de oorlog

De schade na het bombardement van Rotterdam in mei 1940 was groot, maar tijdens de vijf jaren van de Duitse Bezetting was er nog niet veel gedaan om de stad op te bouwen.

Wederopbouw

vanaf 1945

Samenwerking is nodig

Regering, werkgevers en werknemers gaan afspraken maken in de SER

• Lonen mogen niet stijgen (geleideloonpolitiek)
• Prijzen van producten worden niet verhoogd (prijspolitiek)
• De overheid gaat plannen maken om armoede te voorkomen

Samenwerken

Deze samenwerking tussen werkgevers, werknemers en de overheid heet het harmoniemodel

Multinationals

• De loonpolitiek zorgde ervoor dat Nederlandse
   exportproducten goedkoop waren.
  
• Daardoor werden er veel Nederlandse producten in het
   buitenland gekocht.
  
• Waardoor veel berdijven kunnen groeien en in het buitenland
   hun spullen verkopen. We noemen dit multinationals. Vb. 
   Heineken, Philips, Unilever, ING.

Hulp van de Verenigde Staten

Financiële hulp voor de wederopbouw

Marshallhulp

• Zorgen dat Europa snel herstelt 
• Laten zien wie de echte bondgenoot is

Schaarste

producten op de bon

Emigratie

• woningnood
• schaarste / dreigende werkloosheid
• dreiging van de Koude Oorlog

De Wederopbouw lukt!

• Door: geleide loonpolitiek
  
• Harmoniemodel: samenwerken/de schouders eronder en niet zeuren!
• Eerste industrialisatie nota: kleine bedrijven gaan ook samenwerken ⇒ kosten lager ⇒ prijzen lager ⇒ export stijgt


• Hulp vanuit VS: Marshallplan
• Ontstaan van een verzorgingsstaat

Het Amerikaanse Marshallplan had twee belangrijke doelen:

• Zorgen dat Europa weer wordt hersteld, zodat Amerika ook weer producten kan verkopen aan de Europeanen.
• Laten zien wie hun échte bondgenoot is: kies voor het kapitalisme van ons, en niet het communisme van de Sovjet-Unie!

Verzorgingsstaat

Een land waarbij het welzijn van zijn burgers, zoals in kwesties van gezondheidszorg, onderwijs, werkgelegenheid en sociale zekerheid de verantwoording zijn van de staat

Vadertje Drees

• Minister president 
  1948-1958 
• AOW
  

0

0

Welvaart

• In 1956 werden de lonen voor het eerst verhoogd
  
• Steeds meer mensen waren in staat zich luxe te veroorloven
  
• In 1958 brengt het Brabantse DAF een familie-auto op de
   markt. Het Dafje.
  
• De auto werd populair en was betaalbaar voor de gewone
   man

0

Het gezin

• Het leven van de meeste mensen speelde zich af in het gezin.
  
  
• De rollen waren duidelijk: vader, moeder en (veel) kinderen
• Vader was de baas, moeder de huisvrouw, kinderen gehoorzaam
• Echtscheidingen kwamen maar weinig voor (vrouwen hadden vaak geen eigen inkomen)
• Het leven was zuinig en vrije tijd werd thuis doorgebracht

Vrouwen zijn tot 1956 handelingsonbekwaam

Tot 1956 moesten getrouwde vrouwen hun man om geld en toestemming vragen als ze bijvoorbeeld kleding of apparaten wilden kopen. Ook konden ze geen verzekeringen afsluiten of geld van de bank halen. Vrouwen waren ‘handelingsonbekwaam’, zoals dat indertijd werd genoemd

Tot 1955 werden vrouwen op de dag van hun huwelijk ontslagen uit overheidsfuncties.

Aan de slag!

Maak een samenvatting van blz. 7,8 en het eerste stukje van blz. 9 (het gezin) uit je boek

Maak de opgaven: 3, 4, 9

Schrijf de definities van de begrippen Harmoniemodel, verzorgingsstaat en verzuiling op kaartjes en leer deze begrippen

Verzuiling

• De verdeling van de Nederlandse samenleving in 4 groepen (zuilen): protestanten, katholieken, liberalen, socialisten
• Eigenlijk werd het van je verwacht dat je alleen omging met mensen binnen je eigen zuil
• Er was veel sociale controle: familie, vrienden en de buurt controleerden of je je wel aan de 'regels' van de zuil hield.

VERZUILING : EIND 19e EEUW

= VERDELING VAN DE SAMENLEVING IN GROEPEN MET EEN EIGEN POLITIEKE EN GODSDIENSTIGE OVERTUIGING
"ZUILEN"
IEDERE ZUIL HAD ZIJN EIGEN POLITIEKE PARTIJ, KRANT EN VERENIGINGEN

0

Katholieken

Christenen met de bijbel als 

uitgangspunt!

Partij: CDA.

Omroep: KRO.

Krant: Volkskrant.

Protestanten. 

Christenen met de bijbel als 

uitgangspunt!

Zij doen dit anders dan de katholieken (strenger, soberder)

Partij: Christen Unie/  SGP.

Omroep: NCRV/ VPRO.

Krant: Trouw.

Socialisten. 

Zij nemen het op voor de positie van de arbeiders

Partij: PVDA.

Omroep: Vara.

Krant: Het Parool.

Liberalen. 

Zij hebben vrijheid hoog in het vaandel staan. De overheid mag niet een hele grote invloed hebben. 

Partij  (nu): VVD/ PVV.

Omroep: AVRO.

Krant: Telegraaf.

0

SAMENLEVING

VERZUILING HEEFT GROTE IN VLOED OP  HET DAGELIJKS LEVEN:

• Boodschappen bij eigen zuil
• Sporten bij club van eigen zuil
• Geen contact met mensen van andere zuilen
• Nooit trouwen met iemand van een andere zuil!
  

Seks? Bah!

• Tot ver in de jaren 60 werd er bijna niet over seksualiteit gesproken
• Seks was bedoeld om kinderen te krijgen en 'bestond' niet buiten het huwelijk
• Er was weinig kennis over geboortebeperking
• Voorbehoedsmiddelen waren bijna niet te koop  
• Homoseksualiteit was taboe: het 'mocht niet', dus je trouwde maar gewoon met iemand van het andere geslacht.

De vrouw wordt door een agent aangesproken omdat zij 'te bloot' over straat loopt. Deze foto is uit 1960.

De jaren 50 

kenmerkten zich door Vlijt, Zuinigheid en Gehoorzaamheid!

Aan de slag!

Maak een samenvatting van blz. 10 de tweede helft en blz. 11

En een samenvatting van blz. 14 t/m 16

Maken opgaven: 3, 4, 9, 10, 11, 12

 leer de begrippen van H1