Hoofdstuk 5 voor havo 4 herhaling

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H5: Onderzoeksvaardigheden

-Methoden van onderzoek

-Conceptueel model (onafhankelijke en afhankelijke variabelen)

-Hypothese 

-Indicatoren opstellen

-Eisen van onderzoek

-Correlatie en causaliteit

H5: Onderzoeksvaardigheden

-Methoden van onderzoek

-Conceptueel model (onafhankelijke en afhankelijke variabelen)

-Hypothese 

-Indicatoren opstellen

-Eisen van onderzoek

-Correlatie en causaliteit

Kwalitatief en kwantitatief 

Meetinstrumenten 

Welke meetinstrumenten (methodes) herken je in de afbeeldingen?

     

Starten met praktische opdracht

Ga in je groep aan de slag met de inleiding. Aan het einde van de les heb je een script geschreven (tekst van de presentator). Zorg dat het script de volgende onderdelen bevat:

Let op: laat eerst je onderwerp checken!!

1. Schrijf een inleiding waarin je je gekozen nieuwsonderwerp introduceert. Hoe is de kwestie ontstaan en waarom is het nu relevant?

2. Gebruik minstens 3 betrouwbare bronnen waarin over het onderwerp wordt gesproken.

Verder met praktische opdracht

Deel 1: inleiding. Zorg ervoor dat deze af is.

Ga verder met deel 2: kern en hoofdconcepten koppelen.

De hoofd en kernconcepten (zie blz. 192 van je lesboek) helpen je om maatschappelijke vraagstukken beter te begrijpen. Voor dit deel ga je de verschillende hoofd en kernconcepten koppelen en toelichten om het vraagstuk te verklaren.

1. Bij welk hoofdconcept past het onderwerp het best? Leg uit waarom. Verwerk in je antwoord de definitie van het hoofdconcept.

2. Welke kernconcepten (minimaal twee, passend bij het gekozen hoofdconcept) sluiten het best aan bij jouw onderwerp? Beschrijf per kernconcept op welke wijze dit concept van toepassing is op jouw onderwerp.

3. Kies daarnaast nog een kernconcept uit, passend bij een ander hoofdconcept. Beschrijf op welke wijze dit concept van toepassing is op jullie onderwerp.

5.2 Onderzoeksvaardigheden

Je kunt variabelen herkennen in een tekst.

Je kunt een conceptueel model opstellen.

Je kunt een hypothese opstellen.

Variabele

De kans dat iets gebeurt, hangt ergens vanaf.

Waar vanaf? -> Dat heet een variabele:

Een kenmerk van een actor of samenleving dat kan variëren.

Hoe meten we dit? 

Variabele= kenmerk van een individu (micro), groep (meso), of samenleving (macro)

Voorbeelden:

Individu = geslacht, leeftijd

Groep= sector (werk), cohesie in de buurt

Samenleving= rijk/arm, democratisch/dictatoriaal 

Conceptueel model

Een schema met hokjes en pijltjes waarin de invloed van variabelen op elkaar wordt weergegeven.

Onafhankelijke variabele

Afhankelijke variabele

Conceptueel model

Belangrijk bij een conceptueel model:

• De pijl gaat altijd van links naar rechts
• De variabelen bevatten geen waarderingen
• Als er meerdere variabelen aan de linkerkant staan, dan hebben die allemaal een aparte pijl naar rechts toe

Stel het conceptuele model op!

Variabelen & conceptuele modellen

• Kinderen met gescheiden ouders pesten vaker dan kinderen waarvan de ouders nog bij elkaar zijn
• Jongeren die veel op sociale media zitten hebben een grotere kans op een depressie 

• In dorpen groeten mensen vaker hun buren dan in steden

Hypothesen

Hypothese= toetsbaar idee van de werkelijkheid

Belangrijk! richting kiezen in hypothese (beter/groter/kleiner)

Dus niet: A heeft een invloed op B

Aannemen: Hypothese is aangenomen (A -> B)

Verwerpen: Hypothese is niet aangenomen (geen verband A en B)

Hypothese

Een hypothese bevat tenminste:

• De variabelen die je onderzoekt
• De groep(en) die je bestudeert
• De verwachte uitkomst (hoeft niet waar te zijn)

als... dan 

hoe meer... hoe beter... 

5.3 Operationaliseren

Verliefdheid als variabele is niet meetbaar. Dit moet geoperationaliseerd -> 

• indicatoren 

Indicatoren 

Een indicator zet je op het spoor van een variabele.

Opleidingsniveau ->  'hoogst afgeronde opleiding' (de indicator).

Hoe meet je de volgende variabelen?

Kwaliteit van de docent

Leerresultaat van leerlingen

4 eisen aan onderzoek

• Betrouwbaarheid; herhaling = zelfde resultaten
• Validiteit; meet je wat je wil meten
• Representativiteit; dwarsdoorsnede van onderzoeksgroep
• Transparantie; duidelijk en helder

Validiteit

• Er moet gemeten worden met helder omschreven standaarden die verantwoord kunnen worden op basis van eerder onderzoek.

bv. Als je wil meten of iemand gelukkig is, is het niet handig om de vraag te stellen 'ben je gelukkig' 

omdat er verschillende interpretaties 

van geluk zijn.

Betrouwbaarheid

• Herhaling van het onderzoek levert dezelfde resultaten op.
• Het mag niet uitmaken wie het onderzoek uitvoert.

bv. Een proefpersoon doet mee aan een IQ test en haalt de ene keer 107 en de andere keer 135. Dit is niet betrouwbaar.

Representativiteit

Bij een onderzoek wordt niet ´iedereen of alles´ onderzocht maar worden er steekproeven gehouden.

• De steekproef is een dwarsdoorsnede  van de totale groep die wordt onderzocht. 

m.a.w.

alle kenmerken van de groep moet 

worden meegenomen in de 

steekproef bij het onderzoek. 

5.2

Maak de tekstverkenners op blz. 95

Maak daarna opdracht 9 op blz. 98

Klaar? Bezig met onderzoeksopdracht

Paragraaf 5.2 en deel 2 po

• Je kunt inzien hoe je de opdrachten bij paragraaf 5.2 hebt gemaakt.
• Je hebt de eerste drie gedeeltes van de praktische opdracht af.  

Opdracht 9

1.  Invoering nutriscore -> gezondheid
2.  Leeftijd, opleidingsniveau, aanbod supermarkten etc.
3.  Hoger opgeleiden zullen zich vaker laten leiden door de nutri-score dan lageropgeleiden. 
4.  Er wordt door de nutri-score op anonieme wijze (door de overheid) de norm overgedragen dat het beter is om een bewuste keuze te maken voor gezond voedsel.
5.  Aan het gebruik van de nutri-score zijn allerlei verschillende formele en informele regels verbonden. Zo geldt de formele regel dat alle producten gescoord moeten worden en vergelijkbaar moeten zijn tussen producten. Als informele regel geldt dat consumenten vooral moeten kiezen voor het gezondere alternatief. Hierdoor wordt het aankoopgedrag van consumenten gereguleerd en mogelijk geïnternaliseerd tot standaardgedrag.

Af deze les: deel 2 en deel 3

Deel 2: kern en hoofdconcepten koppelen.

Deel 3: belangen en meningen.

§5.4 Correlatie en causaliteit

-Je kunt onderscheid maken tussen correlatie en causaliteit 

-Je kunt uitleggen wat een interveniërende variabele is en deze in een conceptueel model zetten

Pagina 91

Causaliteit

Causaliteit is een oorzakelijk verband tussen twee variabelen. 

Correlatie 

Correlatie is de samenhang 

tussen verschillende variabelen. 

Een voorbeeld: een verband tussen gemiddelde cijfers en motivatie. Noem daarbij ook het verschil tussen positieve en negatieve correlatie.

Schijncorrelatie 

Er lijkt sprake te zijn van een verband, wat er eigenlijk niet was

66,6% correlatie 

Correlatie

Causale relatie

De kwaliteit van het lesgeven door een leerkracht kan zorgen voor meer zelfvertrouwen bij een leerling.

Als Pim ouder wordt, groeit hij. Zijn lengte neemt toe tot hij een jaar of zestig is geworden en dan neemt zijn lengte een beetje af.

1. Hierbij gaat het om een verband. Zo kan de kwaliteit van het lesgeven zorgen voor meer zelfvertrouwen bij een leerling wanneer de lesstof duidelijk is voor de leerling en de leerkracht het duidelijk uitlegt. Hierbij gaat het niet per direct om een causale relatie omdat er mogelijk meerdere variabelen een rol spelen en dit niet bij alle leerlingen hoeft te gelden.  

2. Hierbij gaat het om een causale relatie, want de leeftijd van Pim heeft direct invloed op zijn lengte. 

Variabelen

Onafhankelijke variabele

Afhankelijke variabele

De variabele die als oorzaak wordt gezien voor het veranderen van een andere variabele.

De variabele die wordt beïnvloedt door een of meer onafhankelijke variabelen.

Interveniërende variabele

 Het verband tussen de onafhankelijke en de afhankelijke variabele komt tot stand of wordt beïnvloedt door een interveniërende variabele:

 

Onafhankelijke variabele = 

Motivatie 

Afhankelijke variabele = 

Werkprestatie 

Interveniërende variabele = 

Productiviteit 

Bedenk een interveniërende variabele bij de relatie aantal uren studeren en cijfer tentamen.

Zorg ervoor dat je heel H5 begrijpt