Reformatie en de Beeldenstorm

• Geschiedenis
• Secundair onderwijs

DE REFORMATIE EN BEELDENSTORM

HET ONSTAAN VAN HET PROTESTANTISME IN DE NEDERLANDEN 

CHRISTENDOM

STROMINGEN

1. (ROOMS-) KATHOLICISME (LATIJNSE en OOSTERSE KERK)
2. PROTESTANTISME (CALVINISME, LUTHERANISME, ...)
3. ORTHODOX (ORIËNTAALS en OOSTERS)
4. ANDERE (MORMONEN; JEHOVA's GETUIGEN, ...)

Het protestantisme is een stroming binnen ...

1. het rooms-katholicisme
2. het orthodox christendom
3. het calvinisme
4. het christendom

REFORMATIE/ HERVORMING

Hervorming van het rooms-katholiek geloof in de 16de eeuw

Ontstaan van nieuwe vormen van christelijk geloof met eigen kerken, en leiders  

Protestantisme is geen eenheidsworst: calvinisme, lutheranisme, anabaptisme, ...

ONVREDE OVER DE KATHOLIEKE KERK 

1. Wereldse pleziertjes
2. Rijkdommen
3. Hoge kerkposities vaak gegeven aan edelen
4. Slechte opleiding geestelijken
5. Aflatenpraktijk

Geef een aantal zaken die je denkt die tot onvrede leidden bij de bevolking over de katholieke kerk in de 16de eeuw

Wat betekent het begrip aflatenpraktijk?

Reformatie in de Nederlanden

Lutheranisme en Calvinisme vooral aanhang bij humanisten, rederijkers, drukkers, leraren; zowel burgerij en adel

Anabaptisme aanhang bij ongeschoolde arbeiders

 (uit textielnijverheid)

Erasmus (1466-1536) legde de basis: wijst op fouten vertaling Latijnse Bijbel (Nieuwe Testament), maar wilde niet breken met de katholieke kerk

Drukpers

Chinese uitvinding, herontdekt en verbeterd door Johannes Gutenberg  circa 1450

Voordien kopiëren geschreven werken manueel (arbeidsintensief) 

Wie denk je dat protestant was in de 15de en 16de eeuw?
(er zijn meerdere goede antwoorden mogelijk)

arme boeren

rijke adel en burgerij

arme arbeiders in de stad

LUTHERANISME (1)

'Duitse' Augustijnermonnik Maarten Luther (1483 -1546)

95 stellingen ('thesenanschlag' 31/10/1517 - Wittenberg)

Lezen van Bijbel en  geloven (God's genade)

Erkende sacramenten: doop, heilig avondmaal (brood en wijn)

Heiligenbeelden in de kerk, maar enkel bidden tot God

Biecht, maar dominee heeft rol van boodschapper

LUTHERANISME (2)

 Voor scheiding van kerk en staat 

Meerdere kerken geleid door bisschoppen

 

Hoofdzetel Genève (Zwitserland)

Lutheranen geloven dat heiligen kunnen tussenkomen tussen een gelovige en God

JA, Lutheranen bidden tot heiligen

Nee, een heilige is louter een toegewijde gelovige

CALVINISME (1)

Afgestudeerde rechtenstudent Johannes Calvijn (1509 -1564)

Afkomstig van Genève, Zwitserland

God heeft al beslist als je in de hemel komt (predestinatie)

Erkende sacramenten: doop, heilig avondmaal

Sobere kerken, geen afbeeldingen van Maria en heiligen

Biecht vervangen door huisbezoek (visie Calvijn) 

CALVINISME (2)

Geen scheiding tussen kerk en staat

Gelovigen kiezen hun leiders op het niveau van provincie en land

Johannes Calvijn (1509-1564) geloofde dat ...

1. je in de hemel kan komen door goede daden uit te voeren en slechte daden op te biechten
2. iedereen naar de hemel gaat
3. God beslist al voor je geboren bent als je naar de hemel gaat (predestinatie)
4. je in de hemel kan komen door te geloven en de Bijbel te lezen

Het Lutheranisme en Calvinisme had in de Nederlanden ten tijde van de Reformatie vooral aanhang bij ...

1. de bevolking op het platteland
2. augustijnse kloosterlingen
3. humanisten, rederijkers, drukkers, en leraren
4. ongeschoolde arbeiders

Welke sacramenten erkennen calvinisten en lutheranen? Er zijn er twee.

Anabaptisme

1. gesloten gemeenschappen
2. volwassendoop
3. Bijbel letterlijk nemen
4. 'uitgeroeid' in Nederlanden

Amish people

LUTHERANISME

ANABAPTISME

CALVINISME

geen verering van heiligen

gelovigen kiezen hun leiders op niveau van land en regio

scheiding kerk en staat 

bijna 'uitgeroeid' in de Nederlanden

letterlijke interpretatie Bijbel

bisschoppen

Maarten Luther (1483-1546)

Johannes Calvijn (1509 -1564)

volwassendoop

BEELDENSTORM 

10 augustus - oktober 1566

preek calvinistische dominee Steenvoorde (Frans-Vlaanderen)

woede gericht tegen de rijkdom van de katholieke kerk en het vernietigen van 'paapse afgodenbeelden'

Filips II (1527-1598) was

1. de graaf van Vlaanderen
2. een toegewijde protestant
3. een belangrijke rederijker
4. staatshoofd van de Nederlanden en koning van Spanje, Portugal, Napels en Sicilië

REACTIE FILIPS II

(1527-1598)

•  staatshoofd van de Nederlanden, koning van Spanje, Portugal, Napels en Sicilië
• staatshoofd in theorie
•  in praktijk graafschap Vlaanderen eigen wetten, grenzen en bestuur

• toegewijde katholiek, bestraffen van protestanten als 'ketters'
• sturen van hertog van Alva met een groot leger 

Wat was het gevolg van de '80 jarige oorlog'
(1568-1648) voor de protestanten in de Zuidelijke Nederlanden?

'80 jarige oorlog' (1568-1648) 

hertog van Alva is gewelddadig en probeert zelf de leiding te nemen (belastingen heffen bijvoorbeeld)

opstand breekt los = begin '80 jarige oorlog' (1568 -1648)

uitkomst: opdeling tussen het zuiden (unie van Atrecht) en noorden (unie van Utrecht)

protestanten niet welkom in het zuiden, vluchten naar 'Engeland', 'Duitsland' en 'Nederland'