Borderline

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 3

Borderline

Wat weet je al over Borderline?

Nee

In persoonlijke omgeving

In werkomgeving

Zowel in privé als werk omgeving

Wat vindt/lijkt je makkelijk in de omgang met iemand met Borderline?

Wat vindt/lijkt je lastig aan de omgang met iemand met Borderline?

Definitie

Borderline is een persoonlijkheidsstoornis waarbij iemand veel instabiliteit in het leven ervaart. Abrupte veranderingen in gevoelens, stemmingen, relaties, zelfbeeld en gedrag zijn kenmerkend voor deze psychische aandoening.

In Nederland zijn er ongeveer 185.000 mensen met borderline, wellicht is dit getal aan de lage kant, omdat mensen vaak ook behandeld worden voor bijkomende klachten als bijvoorbeeld een angststoornis of depressie.

75 % is vrouw

Bij jong volwassenen vaak de meeste problemen, bij therapie ontstaat er vaak tussen 30 en 50 jaar enige stabiliteit

DSM-V

Een pervasief patroon van instabiliteit van de interpersoonlijke relaties, het zelfbeeld en van affecten, en duidelijke impulsiviteit, beginnend op jongvolwassen leeftijd en aanwezig in uiteenlopende contexten, zoals blijkt uit vijf (of meer) van de volgende kenmerken:

Verwoede pogingen om feitelijke of vermeende verlating te voorkomen (NB Reken hierbij niet de in criterium 5 beschreven suïcidale gedragingen of automutilatie.

Een patroon van instabiele en intense interpersoonlijke relaties gekenmerkt door afwisselingen tussen extreem idealiseren en devalueren.

Een identiteitsstoornis: een duidelijk en persisterend instabiel zelfbeeld of zelfgevoel.

Impulsiviteit op minstens twee gebieden, doe de betrokkene in potentie zelf kan schaden (geld verkwisten, seks, middelenmisbruik, roekeloos autorijden, eetbuien). (NB Reken hierbij niet de in criterium 5 beschreven suïcide gedragingen of automutilatie).

Recidiverende suïcidale gedragingen, gestes of dreigingen, of automutilatie.

Affectieve instabiliteit als gevolg van een duidelijke reactiviteit van de stemming (bijvoorbeeld episoden van intense dysforie, prikkelbaarheid of angst, gedurende meestal enkele uren en zelden langer dan een paar dagen.

Chronisch gevoel van leegte.

Inadequate, intense woede, of moeite hebben boosheid te beheersen (bijvoorbeeld frequentie woede-uitbarstingen, constante boosheid, recidiverende vechtpartijen.

Voorbijgaande, stressgerelateerde paranoïde ideeën of ernstige, dissociatieve symptomen.

1. Verwoede pogingen om feitelijke of vermeende verlating te voorkomen (NB Reken hierbij niet de in criterium 5 beschreven suïcidale gedragingen of automutilatie.Een patroon van instabiele en intense interpersoonlijke relaties gekenmerkt door afwisselingen tussen extreem idealiseren en devalueren. 
2. Een identiteitsstoornis: een duidelijk en persisterend instabiel zelfbeeld of zelfgevoel.
3. Impulsiviteit op minstens twee gebieden, doe de betrokkene in potentie zelf kan schaden (geld verkwisten, seks, middelenmisbruik, roekeloos autorijden, eetbuien). (NB Reken hierbij niet de in criterium 5 beschreven suïcide gedragingen of automutilatie).
   
4. Recidiverende suïcidale gedragingen, gestes of dreigingen, of automutilatie.
   
5. Affectieve instabiliteit als gevolg van een duidelijke reactiviteit van de stemming (bijvoorbeeld episoden van intense dysforie, prikkelbaarheid of angst, gedurende meestal enkele uren en zelden langer dan een paar dagen.
   
6. Chronisch gevoel van leegte.
   
7. Inadequate, intense woede, of moeite hebben boosheid te beheersen (bijvoorbeeld frequentie woede-uitbarstingen, constante boosheid, recidiverende vechtpartijen.
8. Voorbijgaande, stressgerelateerde paranoïde ideeën of ernstige, dissociatieve symptomen.
   

Hoe benoem jij iemand met dit ziektebeeld?

Borderliner

Iemand met Borderline

Hoe noemen mensen zichzelf?

Ik voel me een borderliner

Dit is mijn identiteit

Ik heb borderline maar ben meer dan dat

Oorzaak

• Bijna iedereen (97%) met een BPS is voor het 18e levensjaar getraumatiseerd (misbruik, mishandeling, verwaarlozing).

Kinderen leren niet goed om te gaan met emoties, dat veroorzaakt de heftige emoties

• Erfelijke aanleg 

Waar denk jij aan bij iemand met Borderline?

Stigma

• Symptomen zijn lastig te herkennen
• Er is veel onbekend de bevolking 
• Ook veel onbekend bij hulpverleners
• Vaak een oordeel, lastig gedrag, moeilijk in omgang met andere. 

 

Herkennen van eerste symptomen

Heftige emoties die moeilijk te controleren zijn, die steeds terug komen

Woede, verdriet, angst

Moeite in contact met anderen door deze heftige emoties, aantrekken/afstoten

Symptomen

• Impulsiviteit
  
• Stemmingswisselingen
  
• Zwart-wit denken
  
• Extreme verlatingsangst
  
• Opzettelijke zelfbeschadiging
  
• Identiteitsproblemen
  
• Dissociatieve verschijnselen
  
• Psychotische verschijnselen
• Moeilijk te herkennen.

Vanaf welke leeftijd kan je behandeling krijgen voor borderline?

Vanaf herkenning van de symtomen

Vanaf 18 jaar

Onderzoek

Na veel onderzoek is het mogelijk om eerder de diagnose BPS te krijgen. Al in de puberteit. 

De eerste symptomen worden vaak gezien op emotie en gedrag. Automutilatie komt vaak naar voor tussen 14-16 jaar. 

Naarmate de cliënt ouder wordt, komen de relationele problemen meer op de voorgrond.   

Vroegtijdig signaleren 

Dit is belangrijk omdat de borderline dan nog in ontwikkeling is. 

Een BPS is zelden vanaf het eerste symptomen zeer ernstig. 

Als ‘volwassen’ aandoening is BPS vaak wel een ernstige aandoening.

De patronen bestaan langer en gaan steeds meer invloed uitoefenen op dagelijkse levensgebieden, waardoor iemand niet alleen sociaal-maatschappelijk veel problemen gaat ondervinden, maar ook andere aandoeningen zal ontwikkelen, zoals depressies, middelengebruik of eetproblematiek.

Behandeling

Er is behandeling voor mensen met borderline.

Helft van de mensen is sterk verbeterd en voldoet zelfs niet meer aan de criteria van een BPS. 

• Psychotherapie (gespreksbehandeling op emotieregulatie, contact met anderen. Inzicht krijgen in situaties. Groep of individueel)
• EDMR

Zorgen behandeling niet voor nieuwe triggers? 

Nee, juist niet!

Iemand met een trauma is continu op zijn/haar hoede. 

Heel snel geraakt als er iets gebeurd (trigger), wat zorgt voor heftige emoties. 

 

Juist door aan de slag te gaan met de traumatische gebeurtenissen, zorg je ervoor dat mensen minder snel in crisis raken.

Omgangstips 

• Luister aandachtig naar wat er gezegd wordt. Let wel: luisteren is iets anders dan horen! 
• Als je iets niet begrijpt, vraag dan om uitleg.  
• Vat in je eigen woorden samen wat er gezegd is. 
• Probeer zoveel mogelijk ik-boodschappen te praten.
• Gebruik korte zinnen. Dit maakt de boodschap helder en eenduidig.

• Stel duidelijke grenzen. 

Document met tips in de omgang is te vinden in it's learning

Aandachtspunten in de omgang

Iemand met borderline reageert vanuit zijn/haar kwetsbaarheid, de angst om in de steek gelaten te worden, negatieve kijk op zichzelf en de dingen om hem/haar heen. Dat zorgt voor conflicten en is vaak aanleiding voor borderline-gedrag. Een gewone opmerking wordt snel opgevat als kritiek.

Als je dat weet en accepteert, kun je begrip en aandacht opbrengen voor de chaos die degene met borderline voelt. Vaak is borderline-gedrag een noodsignaal waarmee iemand aangeeft hoe moeilijk hij/zij het heeft.

Luister

Geef geen advies

Duidelijk

Betrouwbaar

Consequent

Toon respect

Gebruik de 

ik-boodschap

Ga niet in op borderline gedrag

Stel vragen

Flyer Borderline 

Zie link op volgende pagina

www.kenniscentrumps.nl

Begrippenlijst

• Devalueren: iets in waarde verminderen
  
• Persisterend: aanhoudend
  
• Dissociatieve: ontkoppeling in het bewustzijn, waardoor  bepaalde acties of ervaring optreden buiten het normale  bewustzijn
  
• Recidiverende: terugkerend