NN6 - H3 - Samengestelde zinnen en zinnen correct begrenzen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Grammatica - zinsdelen H5

Enkelvoudige en samengestelde zinnen; hoofd- en bijzinnen 

Zinnen correct begrenzen

Zoek de persoonsvormen in onderstaande zinnen. 

1. Piet zit met een colaatje in de tuin.

2. Mijn moeder doet boodschappen, daarna gaat ze naar de               kapper.

3. Waarom moeten wij altijd ons huiswerk maken?

Zoek de persoonsvormen in onderstaande zinnen. 

1. Peter zit met een colaatje in de tuin.

2. Mijn moeder doet boodschappen, daarna gaat ze naar de               kapper.

3. Waarom moeten wij altijd ons huiswerk maken?

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

Enkelvoudige zin: een zin met één persoonsvorm

VB: Evelien werkt bij de bakker. 

Samengestelde zin: zin met meer dan één persoonsvorm

VB: Evelien werkt bij de bakker, want zij bakt graag koekjes. 

Hoofd- en bijzinnen

Grote gezinnen worden zeldzaam, maar er bestaan nog altijd gezinnen met 6 kinderen

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Zes studerende kinderen kunnen een behoorlijke kostenpost vormen voor hun ouders

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Toen het mooi weer werd, kochten we ligstoelen bij het tuincentrum.

1. enkelvoudig
2. samengesteld

In een samengestelde zin staan altijd minstens twee persoonsvormen

1. juist
2. onjuist

In een enkelvoudige zin staat maar één persoonsvorm

1. juist
2. onjuist

Hoofd- en bijzinnen

Als een zin twee persoonsvormen heeft, is het een samengestelde zin. Deze samengestelde zin bestaat uit hoofdzinnen of hoofd- en bijzinnen.

Weet je nog?

Nevenschikkende voegwoorden

en

Onderschikkende voegwoorden?

Hoofdzin

De hoofdzin kun je op de volgende manier herkennen:

- Onderwerp en persoonsvorm staan naast elkaar; er passen (bijna nooit) andere zinsdelen tussen. 

- De persoonsvorm staat voorin de zin; het is het eerste of tweede zinsdeel.

Hoofdzin + hoofdzin (nevenschikking)

Evelien werkt bij de bakker, want zij bakt graag koekjes.

• Je ziet:

Onderwerp en persoonsvorm staan naast elkaar: Evelien werkt + zij bakt.

• Er kan niks tussen:

Evelien graag werkt bij de bakker, want zij graag bakt koekjes.

Bijzin

De bijzin kun je op de volgende manier herkennen:

- Het onderwerp en de persoonsvorm staan niet naast elkaar.     Je kunt er andere zinsdelen tussen zetten. 

- De persoonsvorm staat vaak achter in de zin.

Bijzin + hoofdzin (onderschikkend)

Omdat Evelien graag koekjes bakt, werkt zij bij de bakker.

• In de bijzin kan iets tussen de PV en het onderwerp, zie je?

• Ook staat de PV achteraan in de bijzin.
• Bij de bijzin hoeft de pv niet op de eerste of tweede zinsplek (zinsdeel) te staan.

Samengevat

Hoofdzin:

Pv en ow naast elkaar

Pv staat vooraan als eerste of tweede zinsdeel

Bijzin:

Pv en ow niet naast elkaar

Pv staat achteraan

Samengestelde zinnen:

Twee of meer hoofdzinnen:

• Hoofdzin + hoofdzin

Hoofdzin + meerdere bijzinnen:

• Hoofdzin + bijzin + bijzin (kan ook andere volgorde zijn).

Meerdere hoofdzinnen + meerdere bijzinnen

• Hoofdzin + hoofdzin + bijzin (kan ook andere volgorde zijn).

Je bepaalt dit door

Te kijken of:

• Er iets of niets tussen de pv of het onderwerp past.
• De pv voor of achteraan in de zin staat. 

Oefenopdrachten

Nadat ze thee en chocolade had gepakt, zakte ze op de bank neer om een film te kijken.

1. 1x HZ
2. 2x HZ
3. BZ + HZ
4. HZ + BZ

Ze keek een documentaire over topsport en ze vond het best interessant.

1. HZ + BZ
2. BZ + HZ
3. HZ + HZ

Ze had nog wat lekkers gepakt, omdat de film nog lang niet afgelopen was.

1. HZ + BZ
2. BZ + HZ
3. HZ + HZ
4. BZ + BZ

Toen ze genoeg gesnoept had, nam ze nog wat te drinken.
Wat is de bijzin?

1. Toen ze genoeg gesnoept had
2. nam ze nog wat te drinken

Ze vond dat ze zo'n avondje op de bank dik verdiend had.

Wat is de bijzin?

1. Ze vond
2. Ze vond dat
3. dat ze zo'n avondje op de bank dik verdiend had.

Lees de volgende zin. Het gedeelte tussen haakjes is een:

Als je dat nog een keer zegt, ( word ik boos ).

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Wat is het verschil tussen een HZ en BZ?

Wat vind je nog lastig?

Schrijf zelf een zinnen met deze volgorde:
1. HZ + BZ
2. BZ + HZ
3. HZ + HZ

Wat kun je hiermee als je schrijft?

DO
1. Elke zin begint met een hoofdletter en eindigt met een punt.

2. Meestal worden hoofd- en bijzinnen gescheiden door een komma.

DONT

3. Je mag een bijzin nooit zonder hoofdzin schrijven.

4. Je mag twee hoofdzinnen niet met een komma verbinden. 

Als je films uitzoekt, moet je de omschrijving goed lezen. Zodat je niet teleurgesteld raakt als je eraan begint.

1. Deze zin is juist begrensd.
2. Deze zin is onjuist begrensd.

Verbeter deze zin: Als je films uitzoekt, moet je de omschrijving goed lezen. Zodat je niet teleurgesteld raakt als je eraan begint.

Tijdens het kijken van de film moet je chips in een schaal doen, te hard kraken met een zak is niet bepaald sociaal.

1. Deze zin is correct begrensd.
2. Deze zin is onjuist begrensd.

Verbeter deze zin op twee manieren: Tijdens het kijken van de film moet je chips in een schaal doen, te hard kraken met een zak is niet bepaald sociaal.

Aan de slag

1. Laat chat gpt een tekst van 100 woorden voor je schrijven over het nut van het kunnen schrijven zonder formuleerfouten. 

2.  Verander drie zinnen (onopvallend!) zodat deze zinnen onjuist begrensd zijn. 

3. Laat je klasgenoot de drie zinnen uit de tekst halen.

Huiswerk maandag 6/11

Maak in je digitale materiaal: 

h. 1 formuleren (zinnen correct begrenzen) opdracht 1 en 2

Leer de theorie van blz. 32 en de theorie uit deze LessonUp.